45r77yf

03.07.2020 06:13 •  Қазақ тiлi

Сабақтың тақырыбы: Бөгенбай батыр 1-тапсырма: мәтінді орыс тіліне аудар.
Бөгенбай батыр (1690 - 1775 ж.ж.)
Абылай хан тұсындағы батыр, атақты қолбасшы. Қазақ жауынгерлері арасында зор беделге ие болған, сондықтан оны халық Қанжығалы Бөгенбай деп атап кеткен. Сырдария өзенінің жағасында дүниеге келіпті. Оның атасы - Әлденкүн, әкесі Ақша қанжығалы руы ішінде белгілі адамдар болған. Әз Тәуке хан оның әкесіне 80 мың сарбаздан тұратын әскерге қолбасшы болуын сеніп тапсырған. Бөгенбайдың әкесі Ақшаның бойында ақындық,айтыскерлік өнері де болған. Әкесінің өнері баласына дарыған. Бөгенбай батыр жақын адамдардан топ құрып, кейін елде "Қанжығалының қырық батыры" деп аталып кеткен.
Сөздік жұмыс. Асты сызылған сөздермен сөйлем құрастырыңдар.

Қолбасшы – полководец
Халық аңызы – народная легенда
Әскербасы – военачальник Әйгілі – знаменитый жауынгер- воин

Ардақтау – восславить
Қорғау – защитить
Жорық – поход

2-тапсырма
Мұнда әріптер берілген, әріптерден сөз құраймыз, әріптерден қазақтың батырлары шығады.
1.ЛГЙБӨАБНЕ ОРБЫТА
2. ТЙҚААБАБН ПАРЫБТ
3. ПЙНАУАБРЗЫ СРБАЫТ
4. КЯНАБ ГАРЫТБ

3-тапсырма. Мәтіннен септік, тәуелдік жалғаулы сөздерді теріп жаз.
4-тапсырма. Берілген сөздерге көптік жалғауын қосып жазыңдар.
Қонақ, үй, кітап, дәптер, құс, жапырақ, жауынгер, батыр, ақын, ер, аң, қару, күмбез, ел.

Сабақтың тақырыбы:
Тапсырма: Мәтінді қазақ тіліне аудар.

Сабақтың тақырыбы: Бауыржан Момышұлы

1-тапсырма. Мәтінді оқып, аудар.
Кеңес Одағының батыры, Халық қаһарманы –Бауыржан
Момышұлы (1910-1982)
Бауыржан Момышұлы қазіргі Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Көлбастау ауылында туған. Жеті жылдық мектепті бітірген соң, біраз уақыт мұғалім болып істейді. 1932 жылы әскер қатарына шақырылады. Онда бір жарым жыл жүріп, запастағы командир атағын алады. Ауылға оралған соң, біраз жыл қаржы мекемесінде қызмет істейді. 1936 жылы қайтадан Қызыл Армия қатарына шақырылып, түрлі әскери бөлімдерде взвод, рота командирі болады.
1941 жылы Ұлы Отан соғысы басталысымен, ол даңқты генерал-майор И.В.Панфиловтың басқаруымен Алматы маңында жаңадан жасақталған 316-атқыштар дивизиясының құрамында майданға аттанады. Соғыс жылдарында батальон, полк, дивизияны басқарады.
Б.Момышұлының әскери өмірбаянында Мәскеу түбіндегі шайқас ерекше орын алады, сол шайқастағы ерлігі Одақ көлеміне аңыз болып тарайды. Бауыржанның осындай ерлігі жөнінде белгілі орыс жазушысы А.Бек «Волоколамское шоссе» («Волоколам тас жолы») повесін жазады. Бұл шығарма кейін бірнеше тілге аударылады.
Б.Момышұлының басты шығармалары: «Офицер күнделігі», «Бір түннің оқиғасы» (1956), «Москва үшін шайқас» (1958), «Майдандағы кездесулер» (1962) және т.б.

Сөздік:
жасақтау основать; организовать дружину; переформировать дивизию
қаһармандық – героизм; героический; подвиг; отвага
атқыштар дивизиясы – стрелковая дивизия
шығармашылық – творчество
дәріптеу – возвеличить; воспеть; популяризация; превозносить; хвалить; восхвалять
елдік – миролюбие; мирное взаимоотношение
ерлік – героизм; доблесть; мужество; храбрость

2-тапсырма. Көп нүктенің орнына септік, көптік жалғауларын қосып жаз.
Бауыржан... әдебиет майданында әскери ерлік...інен еш кем емес қаһармандық іс тындырған қаламгер екені баршаға мәлім. Ұзақ жыл...дан соң, соғыс және еңбек ардагер...і, ғылым мен мәдениет қайраткер...і, қалың жұртшылық талабымен, ҚР Президенті Н.Назарбаевтың қолдауы арқасы... халқымыз... ардақты ұлы – көзі тірісінде-ақ аты аңыз... айналып кеткен осынау даңқты жауынгер, дарқан ойлы қолбасшы турасындағы тарихи әділеттілік қалпы... келтіріліп еді. Фидел Кастро Б.Момышұлы туралы кітап... басына жастанып оқыды. Оның көзі тірісінде қалың қазақ жұртының тарихында Қарақыпшақ Қобыланды сынды болған адам екендігін дәлелдеуге тарих енді ғана көшті... .

3-тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтар құрастыр.

​