Сабақтың тақырыбы: Р. Ғамзатов «Менің Дағыстаным» әңгімесіндегі кейіпкерлер бейнесі Оқу мақсаты:
6.1.3.1 әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан сипаттау;
6.3.2.1 кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру.
Қосымша мәлімет. Авар - (авар. аварал, магIарулал) - негізінен Дағыстанда тұратын халық. Біразы Азербайжанның солтүстігін және шығыс Грузияны мекендейді. Чечня мен Қалмыкияда кездеседі. 2002 ж. мәліметімен Ресейде 999,8 мың адам, Азербайжанда (1999 ж) - 49,8 мың, Түркияда 2005 ж. мәліметімен 53 мыңнан астам аварлар бар. Тілі - авар тілі, кавказ тілдерінің дағыстан тобына жатады. Негізгі кәсібі - мал шаруашылығы, егіншілік, бау-бақша өсіру. Көптеген аварлар өнеркәсіп орындарында жұмыс істейді. Интеллигенцияың ұлттық кадрлары өсіп жетілді. Аварлар халқының әдебиеті мен өнері едәуір дамыған; әсіресе бейнелеу өнері өте бай келеді (ағаш ою, кесте тоқу, тас қашау, алтыннан әр түрлі заттар жасау жағы басым).Діні - суниттік мұсылмандар.
Дәптерге жазып алыңыз. Шығарманың композициялық жоспары:
1.Оқиғаның басталуы: Парижде дағыстандық суретшімен кездесуі.
2.Оқиғаның дамуы.
а)Суретшінің салған суреттерін көрсетуін өтінді.
б) «Елді аңсау»суреті.
3.Оқиғадағы шиеленіс:
а)Аварлардың көне аңыз желісі бойынша салынған суреті.
ә)Елге неге қайтқыңыз келмейді?
4.Оқиғаның шарықтау шегі:
а).Суретшінің туған-туысқандарымен,анасымен болған әңгіме.
ә).Сендер аварша сөйлестіңдер ме?
5.Шешімі: Менің ұлым баяғыда өліп қалған.
1-тапсырма. Баяндаушының немесе кейіпкердің іс-әрекетін, көзқарасын өз пікіріңмен түсіндіріңіз.
Үзінді Түсіндірме
...Жер жүзін талай шарлап, алыстағы бөтен елдердің жарқ-жұрқ еткен астаналарында да болыпты...
...менің ұлым баяғыда өліп қалған...
...Кезінде туған жерімнен жанып тұрған жас жүрегімді алып кетіп едім. Енді еліме тек қаудыраған қу сүйегімді қайтаруға хақым бар ма?
2- тапсырма. Суретшінің анасына суретшіні қорғап, дәлелді хат жазыңыз.
3-тапсырма. Автор бейнесін анықтап, оның туған тіл туралы айтқан ойын, авторлық фразеологизмдерді дәптерге теріп жазыңдар.
<<Тау мен тасты су бұзады, адамзатты сөз бұзады» деген ауыздан шыққан әр лебізге жауапкершілікпен қараған бабаларымыздан көп ілгері кете қойған жокпыз-ау! Өйткені, бүгінгі сөйлеген сөзіміздің түпкі нәтижесі шынайылықты мәнiнен қиын. Көпшіліктің басы жиі қосылатын той-томалаққа бара қалсақ, асабалардың: «Зима халада, гуси-гуси га-га-га, толыватыр тамада, қуыс-ҚУЫС қалада, қол соқпайсыздар ма, ойыншық па сіздерге тамада» деген секілді «әдемi> әзілдеріне «қарық болып» қайтамыз. Мағынасыз сөзі, анайы қалжыңдарына қайта-қайта қошемет сұрап алатын оларға қарап, «ұялмас бетке талмас жақ бiтетiнiн» тағы мойындаймыз. Анығында «оттың шаласынан сөздің шаласы жаман>> емес пе еді? Осы шала сөздердің бізге тигізер зияны туралы ойланып көрдік пе? Сөз жауапкершілігі, сөйлеу мәдениеті мамандар талқылауындағы бүгінгі тақырып ОСЫ.
Объяснение:
Мұражай – жәдігерлер мекені, тұнып тұрған тарих. Ал тарих туған жерден басталады, сондықтан, менің ойымша, әрбір азамат өзінің туған жерінің тарихын білуі тиіс.
Мұражай – тарихи-ғылыми дерек ретіндегі ескерткіштерді, өнер туындыларын, мәдени құндылықтарды, т.б. мұраларды сақтап, жинақтап, ғылыми-танымдық қызмет атқаратын мекеме.
Мұражайға саяхат жасау жалпы ой – өрістің кеңеюіне, тұлғаның үйлесімді дамып, қалыптасуына зор ықпалын тигізеді. Сонымен қатар, оқушыларды ұлтжандылыққа, мәдениеттілікке, өз елінің тарихын құрметтеуге тәрбиелеп, шежірелі өлкенің тарихын біліп қана қоймай, оны сүйіп, құрметтеу әрбір азаматтың міндеті екендігін жете түсінуіне көмектеседі.
Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламасының «Туған жер» жобасы аясында еліміздің түкпір – түкпіріндегі оқушылар тарихи - өлкетану мұражайларына саяхат жасау өскелең ұрпаққа терең ой салады деп ойлаймын. Тіпті шетелге саяхатқа шыққанда мұражайға барсаң сол елдің өткені жайлы барлық мағлұматты алуға болады.
Қазіргі заман ағымымен мұражайға бару қалыс болып бара жатқанымен, Туған жерінің тарихы мен мәдениетін білу мақсатында жас ұрпақты мұражайға апарып, түрлі жәдігерлермен таныстыру керек деп есептеймін