Сабақтың тақырыбы: Р. Ғамзатов «Менің Дағыстаным» әңгімесіндегі кейіпкерлер бейнесі Оқу мақсаты:
6.1.3.1 әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан сипаттау;
6.3.2.1 кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру.
Қосымша мәлімет. Авар - (авар. аварал, магIарулал) - негізінен Дағыстанда тұратын халық. Біразы Азербайжанның солтүстігін және шығыс Грузияны мекендейді. Чечня мен Қалмыкияда кездеседі. 2002 ж. мәліметімен Ресейде 999,8 мың адам, Азербайжанда (1999 ж) - 49,8 мың, Түркияда 2005 ж. мәліметімен 53 мыңнан астам аварлар бар. Тілі - авар тілі, кавказ тілдерінің дағыстан тобына жатады. Негізгі кәсібі - мал шаруашылығы, егіншілік, бау-бақша өсіру. Көптеген аварлар өнеркәсіп орындарында жұмыс істейді. Интеллигенцияың ұлттық кадрлары өсіп жетілді. Аварлар халқының әдебиеті мен өнері едәуір дамыған; әсіресе бейнелеу өнері өте бай келеді (ағаш ою, кесте тоқу, тас қашау, алтыннан әр түрлі заттар жасау жағы басым).Діні - суниттік мұсылмандар.
Дәптерге жазып алыңыз. Шығарманың композициялық жоспары:
1.Оқиғаның басталуы: Парижде дағыстандық суретшімен кездесуі.
2.Оқиғаның дамуы.
а)Суретшінің салған суреттерін көрсетуін өтінді.
б) «Елді аңсау»суреті.
3.Оқиғадағы шиеленіс:
а)Аварлардың көне аңыз желісі бойынша салынған суреті.
ә)Елге неге қайтқыңыз келмейді?
4.Оқиғаның шарықтау шегі:
а).Суретшінің туған-туысқандарымен,анасымен болған әңгіме.
ә).Сендер аварша сөйлестіңдер ме?
5.Шешімі: Менің ұлым баяғыда өліп қалған.
1-тапсырма. Баяндаушының немесе кейіпкердің іс-әрекетін, көзқарасын өз пікіріңмен түсіндіріңіз.
Үзінді Түсіндірме
...Жер жүзін талай шарлап, алыстағы бөтен елдердің жарқ-жұрқ еткен астаналарында да болыпты...
...менің ұлым баяғыда өліп қалған...
...Кезінде туған жерімнен жанып тұрған жас жүрегімді алып кетіп едім. Енді еліме тек қаудыраған қу сүйегімді қайтаруға хақым бар ма?
2- тапсырма. Суретшінің анасына суретшіні қорғап, дәлелді хат жазыңыз.
3-тапсырма. Автор бейнесін анықтап, оның туған тіл туралы айтқан ойын, авторлық фразеологизмдерді дәптерге теріп жазыңдар.
-Сәлем Жазира, Қалың қалай?Қандай жаңалықтар бар?
- Айдос сәлем, барлығы жақсы, өзің көргенде аман-есен сенімен сөйлесіп отырмын.Өзіңнің қал-жағдайың қалай?
- Барлығы жақсы, бүгін бізде Қазақ тілінен тіл туралы эссе жазып келсін деді,бірақ мен түсінбей отырмын
- Бізде кеше осы тақырып туралы өткен болатынбыз,егер қаласаң саған түсіндіріп берейін.
-Жақсы болар еді,ия
- Біздің ең бірінші бақытымыз ол тіл, қазақ тілі ұлттық тіл. Ата-бабадан келе жатқан мәдениет, тарих, Тәуелсіздік.Өнер алды- қызыл тіл бұл сөздің мағынасы еліміздің мемлекеттік тілі екендігін ұғындыру, мемлекеттік тіл мәртебесін көтеру. Оқушылардың өз ұлтына, еліне деген сүйіспеншілігін арттыру, сөз өнеріне баулу.
Біздің тілімізден артық ешнәрсе жоқ,себебі бұл бізге берген сый.
- Жазира саған көп көп рахмет,енді осы айтқаның туралы ешқашан ұмытпаймын.
- Айдос менен әрқашан көмек сұрасаң болады,ал енді осы түсінгеніңді түйіндеп жаз
- Саубол,жарайды
-Саубол,кездескенше
Табиғаттың әрбір маусымы ерекше болатыны сөзсіз . Әр маусымның өзіне тән қызығы мен сейіл - серуені бар . Соның ішінде қыс мезгілі де өзіндік кіршіксіз аппақ қарымен , қаһарлы мінезімен , сықырлаған аязымен ерекше . Бұл мезгілде адамдар табиғаттың құпиясын , ерекше бір ұмытылмас сәттерін тамашалайды .
Қара жердің бетін басқан аққұба ару сияқты үлпілдеген ақ ұлпа қар айналаға сән бергендей . Әркім бұл мезгілді асыға күтетіні рас . Бірі шаналарын арқалап , биік жоталарға , таулы қыраттарға бет түзейді . Дала төсінде қолдан сырғанақ жасайтын қызықты кездерде өз алдына бір бөлек әңгіме . Қолдарына шана сүйреген балалар , жүздері күлкіге толы адамдар барлығы бейне бір қыстың суығын емес , оның жылы нұрын , ыстық тартар сәулесін тауып алғандай қуанады .