СДЕЛАТЬ СОЧ Қытай ғалымдары осылай әлемге жар салудан бұрын Айды мұқият зерттеген. Жер серігінің беткі
қатпарында термоядролық реакторға шикі өнім бола алатын пайдалы қазбалардың көп екендігі белгілі
болды. Гелий-3 – Жерде өте сирек кездесетін элемент, себебі Күн сәулесінің атмосфера қабаттарынан өтуі
кезінде аталған элементтің изотоптары тыста қалып қояды. Ал Айда ешқандай ауа қабаты
болмағандықтан, Гелий-3 ол жақта өте көп. Қытай ғалымдары Гелий-3 элементін Ай бетін 600 градусқа
ысыту арқылыбөліп алуды жоспарлап отыр. Содан соң шикі материалдар Жерге жіберілетін болады.
MailOnline газетінің сараптамалық жұмысында небары 40 тонна Гелий-3 элементі бүкіл АҚШ
территориясын бір жыл энергиямен қамтамасыз ете алады делінген. Ал Айда бұлэлементтің 10 миллион
тонна қоры бар екені анықталды.
Әзірге Қытай Айдағы табиғи байлықты игеру мақсатындағы қазба жұмыстарын бастау уақыты
гуралы ештеңе айтқан жоқ. Ал америкалық зерттеушілер бұл жобаның қанша қаржыны қажететеніні
туралы сараптамалық талдау жасауда. Huffington Postгазеті Айдан қазыпалынған әрбір тонна Гелий-3
элементінің құны орташа есеппен 3 миллиард АҚШ долларына тең болатынын жазады. Бұл – Жердегі
мұнайды қолданғаннан әлдеқайда арзан әрі Жер үшін өте пайдалы болады.
1. Сөйлемдердің «шын, жалған» екенін белгілеңіз.
Тұжырымды сөйлемдер
Шын/Жалған
Аталған элемент біздің планетамызда өте аз кездеседі.
Қытай ғалымдары Айдан Гелий-3 элементін тапқандығын айтып, дүние
жүзіне жар салған.
[1]
2. Мәтіннен мына сөздің синонимін табыңыз.
Жария ету -
[1]
3. Мәтіннен мына сөздің антонимін табыңыз.
Қымбат -
[1]
4.Берілген сөйлемді өз сөзіңізбен қайта жазыңыз (перифраза- изменить). Написать это
предложения в измененном виде своими словами.
40 тонна Гелий-3 элементі бүкіл АҚШ-ты бір жыл энергиямен қамтамасыз етеді.
АҚШ
5. Берілген сұраққа өз ойыңызды білдіріп, жауап беріңіз.-Своими словами ответить
на вопрос.
Гелий-3 элементінің артықшылығы неде?
_[1]
Қайырлы күн құрметті «Qazaqstan» Ұлттық телеарнасының жұмысшылар ұжымы.
Мен сіздерді 60 жылдық төл мерекелеріңізбен шын жүректен құттықтаймын! Сіздер мына 60 жылда көп жұмыстарды орындадыңыздар. Сіздер Қазақстан Республикасынның телекоммуникация саласын дамытуына үлкен үлес қостыңыздар. Және 1958 жылдан «Qazaqstan» телеарнасы тек Қазақстанда емес, Қытай, Өзбекстан, Моңғолия, Ресей, Қырғызстан елдерінде жұмыс істей бастады. Және мен сіздерге тек жақсылықты тілеймін. Телеарналарыңыздың ғұмыры ұзағынан болсын, бағдарламаларыңыз көп және қызықты болсын. Қызыметшілеріңізге табыс пен шығармашылық шабытты тілеймін. Халыққа айтатын тек жақсы хабарларыңыз болсын.
Мәтіннің өзі(текст)
«Ақсу Жабағылы» қорығы
Ақсу-Жабағылы Қазақстанның ең көне қорығы, сонымен қатар Орталық Азиядағы ЮНЕСКО биосфера қорығы дәрежесін алған ең алғашқы қорық. Теңіз деңгейінен 1000 м-ден 4280 м аралығындағы биіктікте Тянь-Шань тауларында орналасқан. Қорық Ақсу және Жабағылы атты екі өзеннің арасына орналасқан.Ол 1926 ж. құрылған.
Ақсу-Жабағалы қорығы алуан түрлі өсімдіктер мен жануарлар, құстарға бай. Мұнда жеміс-жидек, Альпі шалғыны, дәрілік өсімдіктер т.б. өседі. Қорықтың символы – Грейг қызғалдағы. Қызғалдақ, сарғалдақ алғаш Ақсу-Жабағалыда өсірілген.
Қорықтың таулы бөлігі – мәңгілік мұздықтар. Ондағы түпсіз, көгілдір, мұздай тау көлдері айнадай шағылысады. Тік жартастардан сарқырамалар ағады.
Қорық аң-құсқа бай. Онда таутеке, елік, марал, қар барысы, аю, борсық, суырлар мен құндыздар т.б. аңдар мекендейді; Гималай ұлары, кекілік, бүркіт, қарақұтан, бозторғай, сарытоғай, шымшық т.б. құстар өте көп; сарыбауыр кесіретке, жылан, құрбақалар мекендейді. Қорықтың ландшафтысы ерекше. Онда шөлейттер де, жазықтар да, аршалы ну ормандар да бар. Біз осындай қорықтарымызды қорғауымыз керек. Табиғатты қорғау – біздің борышымыз!
1» Грейг қызғалдағы, Қорық, Мұздықтар
2»
3» 1926 ж.
4» Онда таутеке, елік, марал, қар барысы, аю, борсық, суырлар мен құндыздар т.б. аңдар мекендейді; Гималай ұлары, кекілік, бүркіт, қарақұтан, бозторғай, сарытоғай, шымшық т.б. құстар өте көп; сарыбауыр кесіретке, жылан, құрбақалар мекендейді. Қорықтың ландшафтысы ерекше.
5» Қорықтың символы – Грейг қызғалдағы