Абылай родился в 1711 году в семье Шынгыса в доме Уали по народному рассказу. Его настоящая имя Абилмансур. в начале 17 го века он начел активно вмешоваться в жизнь взрослого. Это был времена когда жонгари забоевали земли казахов и на это народ был зол. Когда боевали с Калмаком он сказал вот такой девиз: " Да здравствуйт Абылайхан" и шел в бой. Абылайхан это его дедушка. И после этого все его звали Абылай. Он хотел до конца своей жизни чтобы казахи жили едины вместе в мире согласии. Его эти мечты можно прочитать в казахском рассказе, в поэзии, в басни. У народа казахов самый последний и знаменитый хан это- Абылай хан. Абылай был мудрым провительем. Он понял что надо укрепить экономические и политические связей с Россией. Абылай в 28 августе дал клятву о том, что будет к Россию честным, в месности Ор. Дипломат, знающий о войне всё, самый талантливый политик своего времени про Абылай в усте народов сохранился множества похвальных слов. КАК ТО ТАК... ПЕРЕВЕЛА КАК СМОГЛА...
8.Мұрын сөзінде қандай буын түре бар екенін атаңдар.
в)ашық,бітеу
9.Ілік септігі жоқ сөз тіркесін табыңдар.
в)әдемі айна
10.Сыпайы болу дегеніміз не?
б)әдеп сақтау,әдептілік үлгісін,мәдениеттілікті көрсету
2.Бақылау сұрақтарына жауап беріп,тапсырмаларды орыңдар.
1.Отбасы мен Отанның арасында қандай байланыс бар?
"Отан – отбасыдан басталады" деп бекер айтпаған.Бұл екі ұғымның арасында үлкен байланыс бар.Бала отбасыда көрген тәлім-тәрбиені Отанына көрсетеді,жұмсайды.Отбасы ол – "кішкентай Отан".
2.Тәуелдік жалғау жалғанғанда сөзге қандай мағына береді? Мысал келтіріңдер.
Тәуелдік жалғау, әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіреді.Мысалы:Менің дәптерім,атам.Қойдың үлкені.Мектептің кілті.
3.Дыбыс үндестігіне бірнеше мысал келтіріңдер.
Үндестік заңы 2-ге бөлінеді:буын үндестігі,дыбыс үндестігі.Буын үндестігі сөз ішіндегі дауысты дыбыстардың бірыңғай жуан немесе бірыңғай жіңішке болып келуін айтады.Мысалы: Әке,шегіртке.Аға, саулық,ғалам.Дыбыс үндестігі дегеніміз - қатар келген екі дыбыстың бір-біріне ықпал етіп үндесуі.Мысалы:қалалық, мәнерле, мәжіліске, мектепте сияқты мысалдарда қала, мәнер сөздеріне қосымшаның үнді дыбыстан басталып жалғануына сөздің соңындағы дауысты және үнді дыбыстар әсер еткен.
4.Буын және оның түрлері туралы айтыңдар. Ата,әже,бала сөздерін буынға бөліп, буынның түрлерін ажыратыңдар.
Буын (фонетика) — сөйлеу мүшелерінің тұтастай қимылынан пайда болған бір немесе бірнеше дыбыстық тіркесі. Буынды тек дауысты дыбыстар ғана құрайды. және дауыссыз дыбыстардың ретіне қарай мынадай түрлерге жіктеледі: Ашық буын — бір дауысты дыбыстың өзінен ғана тұратын немесе дауыссыз дыбыстан басталып,дауысты дыбысқа аяқталып тұратын буын (а-ра,ұ-лы, ке-ше, қа-ла, не, а-сық, а-дым); 2) тұйық буын — дауысты дыбыстан басталып, дауыссыз дыбысқа бітетін буын (ат, өт, ас); 3) бітеу буын— дауысты дыбыс екі жағынан дауыссыз дыбыспен қоршалып тұратын буын (тіс, қыз, қар, мұз, құз).
А - та (ашық буын - ашық буын),ә - же (ашық буын - ашық буын),ба - ла (ашық буын - ашық буын).
5.Адамға сіз деп сөйлеу нені білдіреді?
Ол адамның сыпайылығын,кішіпейілдігін,ибалылығын білдіреді.
6.Айналайын деген сөздің қасиеттілігі неде? Анаңның сені еркелетіп жиі айтатын сөзі қандай?
Қазақ халқы бұл сөзді ертеден бастап қолданған.Ол ізгі сүйіспеншілікті,махаббатты білдіреді.
Онысы "сенің жолыңда менің жаным құрбан" немесе "саған келген пәле маған болсын" дегені...
Анам мені жиі "аппағым","тәттім" деп жиі еркелетеді.
КАК ТО ТАК... ПЕРЕВЕЛА КАК СМОГЛА...
Нәтиже сабақ
1.Тәуелдік жалғауда тұрған сөзді табыңдар.
а)анам,әкең
2.Өзбек халқы үлкенге де,кішіге де кім дейді?
в)сіз
3.Буын түрлері нешеге бөлінеді?
г)3
4.Ана,әке сөзіне жалғанатын ілік септігінің жалғауларын атаңдар.
в)-ның,-нің
5.Не-ме-ре сөзіндегі буын түрін ажыратыңдар.
б)ашық буын
6.Адам бетіндегі әжім нені аңғартады?
г)біраз өмір сүріп,қиындық көргенді
7.Адамның бойын сипаттайтып сөзді атаңдар.
а)орташа,ұзын
8.Мұрын сөзінде қандай буын түре бар екенін атаңдар.
в)ашық,бітеу
9.Ілік септігі жоқ сөз тіркесін табыңдар.
в)әдемі айна
10.Сыпайы болу дегеніміз не?
б)әдеп сақтау,әдептілік үлгісін,мәдениеттілікті көрсету
2.Бақылау сұрақтарына жауап беріп,тапсырмаларды орыңдар.
1.Отбасы мен Отанның арасында қандай байланыс бар?
"Отан – отбасыдан басталады" деп бекер айтпаған.Бұл екі ұғымның арасында үлкен байланыс бар.Бала отбасыда көрген тәлім-тәрбиені Отанына көрсетеді,жұмсайды.Отбасы ол – "кішкентай Отан".
2.Тәуелдік жалғау жалғанғанда сөзге қандай мағына береді? Мысал келтіріңдер.
Тәуелдік жалғау, әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіреді.Мысалы:Менің дәптерім,атам.Қойдың үлкені.Мектептің кілті.
3.Дыбыс үндестігіне бірнеше мысал келтіріңдер.
Үндестік заңы 2-ге бөлінеді:буын үндестігі,дыбыс үндестігі.Буын үндестігі сөз ішіндегі дауысты дыбыстардың бірыңғай жуан немесе бірыңғай жіңішке болып келуін айтады.Мысалы: Әке,шегіртке.Аға, саулық,ғалам.Дыбыс үндестігі дегеніміз - қатар келген екі дыбыстың бір-біріне ықпал етіп үндесуі.Мысалы:қалалық, мәнерле, мәжіліске, мектепте сияқты мысалдарда қала, мәнер сөздеріне қосымшаның үнді дыбыстан басталып жалғануына сөздің соңындағы дауысты және үнді дыбыстар әсер еткен.
4.Буын және оның түрлері туралы айтыңдар. Ата,әже,бала сөздерін буынға бөліп, буынның түрлерін ажыратыңдар.
Буын (фонетика) — сөйлеу мүшелерінің тұтастай қимылынан пайда болған бір немесе бірнеше дыбыстық тіркесі. Буынды тек дауысты дыбыстар ғана құрайды. және дауыссыз дыбыстардың ретіне қарай мынадай түрлерге жіктеледі: Ашық буын — бір дауысты дыбыстың өзінен ғана тұратын немесе дауыссыз дыбыстан басталып,дауысты дыбысқа аяқталып тұратын буын (а-ра,ұ-лы, ке-ше, қа-ла, не, а-сық, а-дым); 2) тұйық буын — дауысты дыбыстан басталып, дауыссыз дыбысқа бітетін буын (ат, өт, ас); 3) бітеу буын— дауысты дыбыс екі жағынан дауыссыз дыбыспен қоршалып тұратын буын (тіс, қыз, қар, мұз, құз).
А - та (ашық буын - ашық буын),ә - же (ашық буын - ашық буын),ба - ла (ашық буын - ашық буын).
5.Адамға сіз деп сөйлеу нені білдіреді?
Ол адамның сыпайылығын,кішіпейілдігін,ибалылығын білдіреді.
6.Айналайын деген сөздің қасиеттілігі неде? Анаңның сені еркелетіп жиі айтатын сөзі қандай?
Қазақ халқы бұл сөзді ертеден бастап қолданған.Ол ізгі сүйіспеншілікті,махаббатты білдіреді.
Онысы "сенің жолыңда менің жаным құрбан" немесе "саған келген пәле маған болсын" дегені...
Анам мені жиі "аппағым","тәттім" деп жиі еркелетеді.