Кәсіби оқыту әдістері – бұл арнайы жүйе және ол логикалы бір ізділікпен іс - әрекет жасайтын инженер – педагог пен кәсіптік мектеп оқушысының бірлескен қимылы. Осы арқылы оқушылар кәсіптік білім негіздерін меңгеріп, білік пен дағды, шығармашылық қабілеттіліктерін дамытып, кәсіби шеберліктің қыр – сырын үйреніп, оның негіздерін қалыптастырады.
Дидактикалық міндетерді шешуді қамтамасыз етудегі түрлі іс - әрекет қимылдарды біртұтас қызмет жүйесі деп түсінген жөн.
Іс - әрекет – бұл қарапайым ағымдағы мәселелерді шешуге бағытталған қимыл элементі.
Инженерлік психологияда іс - әрекеттің мына түрлері бар:
- пәндік – практикалық;
- пәндік - ойлау;
- практикалық белгілеу;
- ойлау белгілері арқылы.
Пәндік – практикалық іс - әрекет пәннің түрі мен көлеміне, оның кеңістікте орналасуына, өзгерісіне байланысты. Қол еңбегіне қатысты барлық кәсіпте бұл сипат басты мәңге ие.
Пәндік – ойлау іс - әрекеті, пән бейнесін, мазмұнын алдыңғы орынға қойып, оны әркез есте ұстайды. Ойлау қызметін ерекше орынға шығарады.
Практикалық белгілеу іс - әрекеті таңбалық жүйе мен практикалық белгілер әрекетіне негізделген. (түрлі есептрді шешу, кесте, сұлба бойынша мәліметтер іздестіру, жинақтау т.б).
Ойлау белгілері іс - әрекеті белгілер мен таңбалар жүйесін ойда сақтау қызметін алға қояды. (жадта ұстау, логикалық және есептеу операцияларын есте сақтау, ой жүгірту т.б).
Оқушылардың танымдық іс - әрекетінің деңгейіне байланысты оқыту әдістері мынадай екі топқа бөлінеді:
1. Еске түсіру (репродуктивтік) арқылы.
2. Іздену (шығырмашылық) арқылы.
Еске түсіру әдісі арқылы оқушы білімді дайын күйінде алады немесе практикалық жұмыстарды үлгіге қарап отырып, оқытушының не өндірістік оқыту шеберінің, басшылығымен игереді.
Іздену әдістері оқушыларды білізділікпен, мақсатқа бағыттай отырып, оқу үрдісі кезінде түрлі деңгейдегі танымдық есептерді шығару арқылы жаңа білім мен дағды негіздерін белсенділікпен меңгеру болып табылады.
Ақпарат көздері арқылыоқыту әдістерінтүрлендіру қазіргі білім беру үрдісінде басты мәнге ие болуда. Олар:
1. Сөйлеу әрекеті арқылы:
- Әңгімелеу;
- Түсіндіру;
- Лекция;
- Сұхбаттасу;
- Оқулық мәтінімен жұмыс;
- Дыбыс жазу таспаларын пайдалану;
- Нұсқау беру;
2. Көрнекілік:
- Демонстрациялау;
- Оқушының өзіндік бақылауы;
3. Практикалық;
- Жаттығу;
- Өндірістік – техникалық есептерді шешу;
- Зертханалық – сарамандық жұмыстар.
Кәсіптік оқытудың сан алуан әдістері бар. Сондықтан да оның жіктелуінде де көптеген пікірлер бар. Сол әдістердің жіктелуінің бірі – осы жоғарыда айтылған әдіс: оқушылардың танымдық іс-әрекеті бойынша жіктелуі.
Ақын өлеңнiң негізгi идеясы ретінде батырлық, iдiлеттiлik, ақындық зор махаббатты ту етiп көтереди. Азаппенен өтсе дағы таңдарым Қайрағам жоқ қығаныштық қан жарық. Ақын метонимияны орынды қолдану арқылы изгибы, алыптықты қызғанышқа жеңдiрмеу керек деген ұғымды басты идея ретинн ұстанған. Шаханов ақындық деңгейi философиялық, толғаныстармен ұштасқан ақын. Оның дүниетанымдық дәрежесiн мына бiр шумақтан-ақ байқауға болады. Жауап беріп жататын сан қылыққа, Бір заңдылық жатыр сол жаңғырықта Иә, оған күмән жоқ, сондықтан да Басымды ием мәңгi сол заңдылыққа. Поэма ханның озбырлығынан бастау алған. Бұл жерде ақынды лирик десек те жарасымды; яғни екеуiне де негизз бар. Эпик деуiмiз өлеңдери сюжетке барлеңдеги барлық оқиғаны көз алдыңа тiрiдей бейнелеп берер шебер суреткер. Ақынның сөзбен сурет санар қасиетiн осы поэмасынан да байқаймыз. Тарихи тақырыптарды, а негыз-әңгимелерди негритянка ала отырып жүретiң нәзiк қыл тамырларын тербеп оқиқаны көз алдыға елестету шеберлiги-Шаханов поэзиясына ғана тән
Кәсіби оқыту әдістері – бұл арнайы жүйе және ол логикалы бір ізділікпен іс - әрекет жасайтын инженер – педагог пен кәсіптік мектеп оқушысының бірлескен қимылы. Осы арқылы оқушылар кәсіптік білім негіздерін меңгеріп, білік пен дағды, шығармашылық қабілеттіліктерін дамытып, кәсіби шеберліктің қыр – сырын үйреніп, оның негіздерін қалыптастырады.
Дидактикалық міндетерді шешуді қамтамасыз етудегі түрлі іс - әрекет қимылдарды біртұтас қызмет жүйесі деп түсінген жөн.
Іс - әрекет – бұл қарапайым ағымдағы мәселелерді шешуге бағытталған қимыл элементі.
Инженерлік психологияда іс - әрекеттің мына түрлері бар:
- пәндік – практикалық;
- пәндік - ойлау;
- практикалық белгілеу;
- ойлау белгілері арқылы.
Пәндік – практикалық іс - әрекет пәннің түрі мен көлеміне, оның кеңістікте орналасуына, өзгерісіне байланысты. Қол еңбегіне қатысты барлық кәсіпте бұл сипат басты мәңге ие.
Пәндік – ойлау іс - әрекеті, пән бейнесін, мазмұнын алдыңғы орынға қойып, оны әркез есте ұстайды. Ойлау қызметін ерекше орынға шығарады.
Практикалық белгілеу іс - әрекеті таңбалық жүйе мен практикалық белгілер әрекетіне негізделген. (түрлі есептрді шешу, кесте, сұлба бойынша мәліметтер іздестіру, жинақтау т.б).
Ойлау белгілері іс - әрекеті белгілер мен таңбалар жүйесін ойда сақтау қызметін алға қояды. (жадта ұстау, логикалық және есептеу операцияларын есте сақтау, ой жүгірту т.б).
Оқушылардың танымдық іс - әрекетінің деңгейіне байланысты оқыту әдістері мынадай екі топқа бөлінеді:
1. Еске түсіру (репродуктивтік) арқылы.
2. Іздену (шығырмашылық) арқылы.
Еске түсіру әдісі арқылы оқушы білімді дайын күйінде алады немесе практикалық жұмыстарды үлгіге қарап отырып, оқытушының не өндірістік оқыту шеберінің, басшылығымен игереді.
Іздену әдістері оқушыларды білізділікпен, мақсатқа бағыттай отырып, оқу үрдісі кезінде түрлі деңгейдегі танымдық есептерді шығару арқылы жаңа білім мен дағды негіздерін белсенділікпен меңгеру болып табылады.
Ақпарат көздері арқылыоқыту әдістерінтүрлендіру қазіргі білім беру үрдісінде басты мәнге ие болуда. Олар:
1. Сөйлеу әрекеті арқылы:
- Әңгімелеу;
- Түсіндіру;
- Лекция;
- Сұхбаттасу;
- Оқулық мәтінімен жұмыс;
- Дыбыс жазу таспаларын пайдалану;
- Нұсқау беру;
2. Көрнекілік:
- Демонстрациялау;
- Оқушының өзіндік бақылауы;
3. Практикалық;
- Жаттығу;
- Өндірістік – техникалық есептерді шешу;
- Зертханалық – сарамандық жұмыстар.
Кәсіптік оқытудың сан алуан әдістері бар. Сондықтан да оның жіктелуінде де көптеген пікірлер бар. Сол әдістердің жіктелуінің бірі – осы жоғарыда айтылған әдіс: оқушылардың танымдық іс-әрекеті бойынша жіктелуі.
Ақын өлеңнiң негізгi идеясы ретінде батырлық, iдiлеттiлik, ақындық зор махаббатты ту етiп көтереди. Азаппенен өтсе дағы таңдарым Қайрағам жоқ қығаныштық қан жарық. Ақын метонимияны орынды қолдану арқылы изгибы, алыптықты қызғанышқа жеңдiрмеу керек деген ұғымды басты идея ретинн ұстанған. Шаханов ақындық деңгейi философиялық, толғаныстармен ұштасқан ақын. Оның дүниетанымдық дәрежесiн мына бiр шумақтан-ақ байқауға болады. Жауап беріп жататын сан қылыққа, Бір заңдылық жатыр сол жаңғырықта Иә, оған күмән жоқ, сондықтан да Басымды ием мәңгi сол заңдылыққа. Поэма ханның озбырлығынан бастау алған. Бұл жерде ақынды лирик десек те жарасымды; яғни екеуiне де негизз бар. Эпик деуiмiз өлеңдери сюжетке барлеңдеги барлық оқиғаны көз алдыңа тiрiдей бейнелеп берер шебер суреткер. Ақынның сөзбен сурет санар қасиетiн осы поэмасынан да байқаймыз. Тарихи тақырыптарды, а негыз-әңгимелерди негритянка ала отырып жүретiң нәзiк қыл тамырларын тербеп оқиқаны көз алдыға елестету шеберлiги-Шаханов поэзиясына ғана тән