. Үш топқа бөлініп, оқылым мәтінінің алғашқы үш азат жолы бо- йынша жұмыс жүргізіңдер. Сөйлемдердегі есімді және етістікті тіркестерді ажыратып, кестеге жазыңдар. Үлгі: Есімді тіркестер Жасалуы Етістікті тіркес Жасалуы Байқоңырдың Басыңқы сыңа- Комиссия Басыңқы сыңа- тарихы ры зат есімнен құрылды ры етістіктен жасалған тіркес жасалған тіркес

Арман алысқа жетелейді демекші менің де өз арманым бар.менің арманым-әнші болу.әншілікті жаным сүйеді.бірақ бұл жай ғана ойым,болашақта басқа мамандық таңдап қалуым да ғажап емес.жалпы өзім патриоттық,лирикалық,классикалық әндерді сүйіп тыңдаймын.«армансыз қанатсыз құспен тең» демекші армансыз да болмайды.қазіргі арманым ата-анама үлгілі қыз болып,сабақты жақсы бітіру.ата-ана ң көз қуанышы,бірақ қыз үшін ананың орны өте зор,сондықтанда анамды қуантқым келеді.жаман оқимын дей алмаймын,құдайға шүкір сабақты жақсы оқып жүрмін.арманымыз биікте болсын! әрқашанда арманымызға ұмтылып,талпынып,шарықтау шегіне жетейік достар!

қызыл кітап- сирек кездесетін түрлердің санының   қазіргі жай- күйін көрсететін құжат.

қазақстанның қызыл кітабында сирек және жойылып бара жатқан түрлердің тізіміне енгізілген жабайы омыртқалылардың 87 түрінің және өсімдіктердік 303 түрінің қазіргі таралуы, санының жай- күйі, биологиясы туралы мәліметтер келтірілген.

қызыл кітапқа ресми енгізілген өсімдіктердің 16 түрі батыс алтай мемлекеттік табиғи қорығының аумағында тіркелген. алайда алтай ботаника бағының ғылыми қызметкері б.ғ.к. ю.а. котуховтың жұмысының нәтижесінде сирек, осалдау және жойылып бара жатқан түр мәртебесіндегі тағы да 50 түр анықталды.

мыңдаған жылдар бойы өсімдіктер мен жануарлар дүниесін пайдаланып келді және де өзінің жан- жақты тіршілігінде жануарлар мен өсімдіктердің пайдалы қорын қолданып ғана қойған жоқ, сонымен бірге табиғатты өзгерту арқылы көптеген түрлердің өмір сүру жағдайларына әсер етті. табиғатқа антропогенді ықпал етудің әсерінен жер бетінде өсімдіктер мен жануарлардың кейбір түрлерінің жойылу процесі басталды.

ғылыми- техникалық прогресс ң қолына табиғат әлеміне әсер ететін күшті құралдар берді. бұл құралдар қаншалықты пайдалы болса, соншалықты зиянды. көбінесе кейде түсінбей, кейде салақтықтан табиғатты қалпына келтіру үшін ұзақ уақыт қажет болатынын ойламастан, оған қалай болса солай қарайды. сыңсыған орманның орнындағы жанған түбірлер, су шайып өткен тау беткейлеріндегі жыртылған жерлер, ағаш ағызу кезінде ластанған өзендер. осының бәрі сирек кездесетін көптеген бағалы аңдар мен өсімдіктердің құруына әкеп соғады.

табиғатта пайда болған әрбір түр өзінші бірегей және ешқашан қайталанбайды,   сондықтан да оның жойылуы- орны қайта толмайтын нәрсе. және де бұл жоғалту қауымдастықтың бүтінділігі мен табиғаттағы жалпы тепе- теңдіктің бұзылуына әкеп соғады. сондықтан да қазіргі кезде табиғатты қорғау мәселесі дүниежүзілік мәселеге айналып отыр. бұл мәселе бүкіл әлемде маңызды мемлекеттік мәселе ретінде қаралады.