Тіл адамдардың сөйлесуі үшін кеңінен олданылатын ақпарат алмасу құралы. Ал адамның ана тілі, яғни мемлекеттік тілі нені білдіреді? Менің ойымша, тәрбиенің ең төменгі сатысы осы тілді құрметтеуден басталуы керек. Әр адам үшін оның мемлекеттік тілі адам өміріде үлкен рөл атқарады. Сондықтан оны құрметтей білу, өз ана тілін жетік меңгеру әр адамзаттың борышы болмақ. Осыдан соң көкейімде мемлекеттік тіл мен үшін не? деген сұрақ туындады. Сонымен, мемлекетті тіл менің өмірім деген ұстанымға тоқталдым. Өйткені, егер тілім болмаса мен кім болар едім? Сөздің ала жігін ажырата алмайтын адам болып өсер ме едім? Қазақ тілінің бар кереметін сезіне де алмас едім.
Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!
Объяснение:
Тіл адамдардың сөйлесуі үшін кеңінен олданылатын ақпарат алмасу құралы. Ал адамның ана тілі, яғни мемлекеттік тілі нені білдіреді? Менің ойымша, тәрбиенің ең төменгі сатысы осы тілді құрметтеуден басталуы керек. Әр адам үшін оның мемлекеттік тілі адам өміріде үлкен рөл атқарады. Сондықтан оны құрметтей білу, өз ана тілін жетік меңгеру әр адамзаттың борышы болмақ. Осыдан соң көкейімде мемлекеттік тіл мен үшін не? деген сұрақ туындады. Сонымен, мемлекетті тіл менің өмірім деген ұстанымға тоқталдым. Өйткені, егер тілім болмаса мен кім болар едім? Сөздің ала жігін ажырата алмайтын адам болып өсер ме едім? Қазақ тілінің бар кереметін сезіне де алмас едім.
Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!