Соч по Казахскому языку ,.Қазақ тілінен тоқсан бойынша жиынтық бағалау (ТЖБ №1) Орындау уақыты – 40 минут
Тыңдалым
1 тапсырма Өлеңді тыңдап, тапсырмаларды орында
Қымбат маған ана тілім, бал тілім,
Қымбат маған дана тілім, ар тілім.
Ақ сүтімен бірге сіңген бойыма,
Ана тілім ардақ тұтар алтыным.
Ана тілін жырлап өткен талайлар,
Жырлап өткен Ыбырай мен Абайлар.
Қасиетті менің ана тілімде,
Өшпес мәңгі алаулаған арай бар.
Өлең-жырмен арайланса, тау күліп,
Ардақтымды жырлап өтем ән қылып.
Мағжан, Қасым, Мұқағали жырларын,
Жалғастырып жаза берем мәңгілік.
Ұлы тұлғаны танып, бос жолға жаз
Дұрыс жауаптарын белгіле
1. Лирикалық өлеңнің тақырыбын анықта
A. табиғат туралы
B. махаббат туралы
C. тіл туралы
D. көңіл-күй туралы
2 . Өлеңнің негізгі идеясын тап
A. ұлы адамдарға еліктеу
B. ана тілді ардақ тұту
C. өлең жазуды жалғастыру
D. ақындардың өлеңдерін оқу
3. Өлең бойынша сөйлемді тиісті сөзбен аяқта
«Ана тілім ардақ тұтар »
A. байлығым
B. бақытым
C. асылым
D. алтыным
Оқылым
2 тапсырма Мәтінді оқып, тапсырмаларды орында
Ауа райын зерттеу адамның тұрмыс- шаруашылық әрекеті үшін қажет. Ауа райы болжамынсыз ұшақтар аспанға көтерілмейді.
Қазақстан аумағы солтүстік жарты шардың қоңыржай климаттық белдеуінде орналасқан. Қазақстанның климаты қоңыржай – шұғыл континентті, яғни жазы өте ыстық, қысы өте суық.
Еліміздің климатын қалыптастырушы негізгі үш фактор бар, оларға жердің төсеніш беті, күн радиациясы, атмосфераның алмасуы жатады.
Республика аумағына ауа массаларының үш түрі әсерін тигізеді, олар арктикалық, қоңыржай, тропиктік. Арктикалық ауа массалары – Солтүстік Мұзды мұхиттан, қоңыржай ауа массасы – Атлант мұхитынан, тропиктік ауа массалары – Орта Азиядан келеді.
Қазақстандағы ең суық ай – қаңтар. Еліміздің ең суық жері - Атбасар өңірі, ол жерде кейде температура -57°C-ға дейін төмендеген. Қазақстандағы ең жылы ай – шілде. Ең жоғарғы температура оңтүстікте 47° C-тан аспайды.
Бүгінгі күні ауа райын ғарыштан бақылауға болады, өйткені тек адамның қолынан келмейді. Ауа райы - жеріміздің алып күшінің бірі.
Төмендегі сұрақтарға мәтіндегі деректерді қолдана отырып, жауап бер
1.Мәтінде қандай мәселе көтеріледі? 2 себеп жаз
2. Мәтіннен жалқы есімдерді анықта
Жазылым
3 тапсырма Сөйлемдерді тиісті мәліметтермен толтырып, презентация жаса
1. Қазақстанның климаты
2. Еліміздің климатын қалыптастырушы факторлар , ,
3.Ауа массаларының үш түрі , ,
4.Қазақстандағы ең суық ай – , ең жылы ай -
Ұлыстың Ұлы күні – «Наурыз» мерекесімен байланысты концептуалды ұғымдардың бірі. Ұлыстың ұлы күні деген сөз орамындағы Ұлы күн, Жылдың бас күні. Ең абзал, ең мәртебелі болып ұғынылғандықтан қазақтар Ұлы күн деп атаған. Ал ұлыс сөзі жұрт, ел, халық білдіретін жиынтық ұғымның атауы. Ұлыс оң болсын дегендегі ұлыс осы аталған мағынаны білдіреді. Қысқасы, сөз бір-бірімен байланысып, тіркесіп барып «Наурыз» мейрамы дегенді білдіреді. Мәшһүр Жүсіп: «Қазақта Наурыз деген кісі аты болған. Келін-кепшіктер атай алмай «Ұлыс күні» деп, Ұлыстың ұлы күні деп кеткен. «Ұлыс» - Түркінің ата-бабаларынан қалған ескі тіл. Біздің қазақта Ұлыстың ұлы күні – «Наурыз» - дейді.
Наурыздама тойы – «Наурыз» мерекесіне қатысты негізгі ұғымдардың бірі, наурыз көжеден басқа. Әдетте, ел ішіндегі аса бай, дәулетті адамдардың наурызды той қылып өткізуін наурыздама дейді. Наурыздама тойы бір аптаға созылып, сегізінші күні тойға келгендер тарай бастайды. Арқа еліндегі дәулетті Тәтидің наурыздама тойын өткізген деп, арғынның атақты биі Едігені жүз кісісімен күткендігі жөнінде Мәшһүр Жүсіп жазбаларында мынадай дерек бар: Сіз бір жақтан бір жаққа бара жатқан жолаушы емессіз, әдейін наурыздама қылдыра келдіңіз! Ұдайымен сегіз күн қылмаған соң, мұның қылуға не сәндігі бар?! – деп, сегіз күн күтіп, сыйлап, бір күнінен бір күнін асыра беріпті.
Тәти мырза алдырған түлкілерінің ішінде бір қара түлкісі бар, наурыздаманың үстінен келіп қалыпты. Қара түлкі алдырып келгеніне бір қуанып, «Наурыздама қылдырамын!» - деп, Едігенің келгеніне қуанып:
«Бұл наурыздама Баяудікі болды. Мен ұрғашы наурыздамасына ортақтаспаймын!» - деп, басы Едігенің өзіне түйе бастатқан тоғыз, онан кейінгісіне: біріне ат, жүз кісіден бір кісіні құр қойған жоқ. Ең аяқ атшыларға бір-бір матадан үлестіріп: - Міне, менің наурызым! – деп, сый қылыпты.
Міне, сондай жақсы күнде тасып кетіп алған дуа ұрпағынан Шорман шығып, Мұса шығып, байлық, беклік таласа қоса шығып, жалпақ Сүйіндікке құт ауыл, ұйытқы ауыл болып тұр. Бұл күндегі пәленшекем, түгеншекемнің пейіліне қарағанда, тағалы торы тай ұстап тұра алмайтұғын пейіл бар. Атасына, бабасына тиген осы екен. Оңған, ілгері басқан біреуді: «Шіркін атасына, бабасына дуа тиген тұқым ғой!» - дейді.
Халықтың Наурыз мейрамындағы салт-ғұрыптардың бір алуаны табиғатпен «тіл табысу», оны қасиеттеу мағыынасында болса, енді бір алуаны адамдар арасындағы этикалық-моральдық қатынастарды реттеу, нормаларын нығайту, жолға қою мақсатына бағытталады. Жүректе // көңілде өткен күннен дақ, реніш, өкпе-қалдықтың қалмауы, бұларды дер кезінде жүректен // көңілден кетірмесе, аяғы араздыққа, дау-жанжалға, қатыгездік пен қастандыққа апарып соқтырады. Сондықтан Наурыз мейрамында кешірім сұрау, кешіру тәрізді адамгершілік акциясы өткізілген. Мұның өзі жүректі таза ұстау, кір шалырмаудың халық ұғымында соншалықты маңызды екенін көрсетеді.
Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. – Алматы. РПК «СЛОН», 2013. 4-том. 489-490-бет.
12 Наурыз 2015 ж.
2. Ағылшын тілінің мұғалімі сабақты қызықты етіп түсіндіріп жатқанда, мен зейін қойып тыңдаймын. Сондықтан үй тапсырмасын үйде қиналмастан орындаймын. Және үйде өздігімше тағы дайындаламын.
3. Сабақ үстінде көптеген жаңа мәліметтерден хабардар боламын. Ол мәліметтермен үйде бауырларыммен бөлісемін. Оларда қызыға тыңдайды.
4. Мен үй тапсырмасын қуана орындаймын. Өйткені ағылшын тілін жетік меңгеру менің арманым. Келешекте ағылшын тілі маманы боламын.