Соч по Казахскому языку ,.Қазақ тілінен тоқсан бойынша жиынтық бағалау (ТЖБ №1) Орындау уақыты – 40 минут
Тыңдалым
1 тапсырма Өлеңді тыңдап, тапсырмаларды орында
Қымбат маған ана тілім, бал тілім,
Қымбат маған дана тілім, ар тілім.
Ақ сүтімен бірге сіңген бойыма,
Ана тілім ардақ тұтар алтыным.
Ана тілін жырлап өткен талайлар,
Жырлап өткен Ыбырай мен Абайлар.
Қасиетті менің ана тілімде,
Өшпес мәңгі алаулаған арай бар.
Өлең-жырмен арайланса, тау күліп,
Ардақтымды жырлап өтем ән қылып.
Мағжан, Қасым, Мұқағали жырларын,
Жалғастырып жаза берем мәңгілік.
Ұлы тұлғаны танып, бос жолға жаз
Дұрыс жауаптарын белгіле
1. Лирикалық өлеңнің тақырыбын анықта
A. табиғат туралы
B. махаббат туралы
C. тіл туралы
D. көңіл-күй туралы
2 . Өлеңнің негізгі идеясын тап
A. ұлы адамдарға еліктеу
B. ана тілді ардақ тұту
C. өлең жазуды жалғастыру
D. ақындардың өлеңдерін оқу
3. Өлең бойынша сөйлемді тиісті сөзбен аяқта
«Ана тілім ардақ тұтар »
A. байлығым
B. бақытым
C. асылым
D. алтыным
Оқылым
2 тапсырма Мәтінді оқып, тапсырмаларды орында
Ауа райын зерттеу адамның тұрмыс- шаруашылық әрекеті үшін қажет. Ауа райы болжамынсыз ұшақтар аспанға көтерілмейді.
Қазақстан аумағы солтүстік жарты шардың қоңыржай климаттық белдеуінде орналасқан. Қазақстанның климаты қоңыржай – шұғыл континентті, яғни жазы өте ыстық, қысы өте суық.
Еліміздің климатын қалыптастырушы негізгі үш фактор бар, оларға жердің төсеніш беті, күн радиациясы, атмосфераның алмасуы жатады.
Республика аумағына ауа массаларының үш түрі әсерін тигізеді, олар арктикалық, қоңыржай, тропиктік. Арктикалық ауа массалары – Солтүстік Мұзды мұхиттан, қоңыржай ауа массасы – Атлант мұхитынан, тропиктік ауа массалары – Орта Азиядан келеді.
Қазақстандағы ең суық ай – қаңтар. Еліміздің ең суық жері - Атбасар өңірі, ол жерде кейде температура -57°C-ға дейін төмендеген. Қазақстандағы ең жылы ай – шілде. Ең жоғарғы температура оңтүстікте 47° C-тан аспайды.
Бүгінгі күні ауа райын ғарыштан бақылауға болады, өйткені тек адамның қолынан келмейді. Ауа райы - жеріміздің алып күшінің бірі.
Төмендегі сұрақтарға мәтіндегі деректерді қолдана отырып, жауап бер
1.Мәтінде қандай мәселе көтеріледі? 2 себеп жаз
2. Мәтіннен жалқы есімдерді анықта
Жазылым
3 тапсырма Сөйлемдерді тиісті мәліметтермен толтырып, презентация жаса
1. Қазақстанның климаты
2. Еліміздің климатын қалыптастырушы факторлар , ,
3.Ауа массаларының үш түрі , ,
4.Қазақстандағы ең суық ай – , ең жылы ай -
Әл Фараби 870 ж. Арыс өзенінің Сырдарияға келіп құятын жағасына орналасқан Фараб қаласында дүниеге келген. Толық аты-жөні әл Фараби Әбу Насыр Мұхаммед ибн Ұзлағ ибн Тархан, яғни әкесінің аты - Ұзлағ, ал арғы атасының аты - Тархан. Оның туған жері - ежелгі қазақ қаласы Отырарды арабтар Барфа, Фараб деп атаған, есімі осыдан келіп, Фарабтан шыққан Әбу Насыр болып аударылады. Қазіргі орны Оңтүстік Қазақстан облысы, Шәуілдір ауданының аумағы.
Әл Фарабиді неміс шығыстанушылары ұлы, бірегей тұлға деп атап көрсетеді. Ғалым-энциклопедист, Ренессанс дәуірінің қайнар бастауында тұрған ғұлама көзі тірі кезінде-ақ Аристотельден кейінгі "Екінші ұстаз" атанған. Жаратылыстану ғылымын, білімін Бағдатта, Халебте (Алеппода) алған. Оны астрономия, логика, музыка теориясы, математика, этика, медицина, психология, құқық қызықтырды. Білімнің әр түрлі салаларын қамтитын 160 трактат жазған.