Бәмсі Байрақ-мінезі қатал,өз жары үшін жау қолынын құтылып шығады,әкесінің үмітін ақтады
Қаршар-билмид екем
Байбөрі-ұлы үшін бәрін істейді,ұлын тәрбиеге,батыр болуға үйретеді.Бүгінгі қорқыттану, сөз жоқ, кемі 200 жылдық тарихы бар, іргелі, әлемдік деңгейдегі ілім. Қазіргі уақыт безбеніне салып қарасақ, әрине, оның жеткен жетістіктерімен бірге, әлі де болса зерттей түсуді қажет ететін кемшін тұстары да жоқ емес. Атақты академик, ғұлама ғалым Әлкей Марғұлан өзінің «Қорқыт Ата – қазақ халқының аңызы» деген еңбегінде қорқыттану ілімінің өзінен бұрынғы, өз кезіндегі жағдайына терең талдау жасайды.
Байқағанымыздай, Ә.Марғұлан бұл еңбегінде қорқыттанудың ең бір өзекті мәселелерінің әлемдік, кеңестік және қазақ ғылымындағы зерттелу жағдайына тоқталады. Ол Қорқыт туралы қазақтар мен түрікмендер айтатын көне аңыз, әңгімелерге, жырларға ерекше мән береді.
Академик Ә.Марғұлан осы аңыз, әңгімелерді, жырларды Еуропа, әлем жұртшылығына таныстырушы, насихаттаушы, зерттеуші ғалымдар ретінде Ш.Ш.Уәлиханов, В.В.Бартольд, В.М.Жирмунский, Фуад Копрюлу, О.Ш.Гокяй, Этторе Росси, А.Н.Самойлов, М.О.Әуезов, В.А.Гардлевский, В.В.Вельяминов-Зернов, П.И.Лерх, Л.Герн, Л.Мейер, Г.Н.Потанин, В.В.Радлов, Ә.А.Диваев, И.В.Аничков, В.А.Каллаур, И.Кастанье, П.Н. Спиридонов, И.И.Крафт, Ю.Новицкий, И.Гейер, Л.Берг, Г.Грум–Гржимайло, Х.Кустенаевтердің, т.б. есімдерін құрметпен атайды, осылардың еңбектерін талдап-таразылау барысында қорқыттану ілімі үшін аса маңызды бірнеше тұжырымдарға келеді. 1. Қазақтар мен түрікмендер арасында күні бүгінге дейін айтылып келе жатқан аңыздар бойынша Қорқыт – Сырдария өзенінің бойындағы Жанкент қаласының маңында қоныстанған оғыздар мен қыпшақтардың ортасында VІІІ-ІХ ғасырларда өмір сүрген тарихи тұлға. Ә.Марғұлан осы еңбегінде қазақтар мен түрікмендер айтатын Қорқыт туралы ескі сарындардың Кіші Азия мен Кавказ халықтарында айтыла бермейтінін бірнеше рет қайталап айтып отырады. Ә.Марғұлан Қорқыт жырларының
Эвфемизм (грек. eu – жақсы, phemі – айтамын) – мағынасы тұрпайы сөздерді басқа атаумен ауыстырып, сыпайылап жеткізу. Эвфемизм қоғамдағы моральдық, этикалық норма негізінде қалыптасып, сыпайыгершілік пен әдептілікке байланысты туған. Мысалы, “өлді” деудің орнына қайтыс болды, дүние салды, жан тәсілім етті, т. б. сөз орамдары айтылады. Сондай-ақ адамның дене мүшесіндегі кем-кетікті (саңырау – құлағының мүкісі бар), ауруды (қылтамақ – жаман ауру) басқа сөздермен ауыстырып қолданады.
Дисфемизм (лат. dis, гр. dus - қарама-қарсылық не болымсыздық мағына тудыратын қосымша, гр. рһemi - айтамын), какофемизм — ауыс мағынаның бір түрі. Қалыпты қолданылатын зат, құбылыс атауларын неғұрлым дөрекі, тұрпайы сөздермен ауыстырып айту. Мысалы:боқ мұрын бала,боқтан өзгені сөз қылу,боғымен жасты баламен ойнады,боғын пышақтады,қолынан боқ келмейді,боққа татымайды,боғы ботқа,т.б.
Бәмсі Байрақ-мінезі қатал,өз жары үшін жау қолынын құтылып шығады,әкесінің үмітін ақтады
Қаршар-билмид екем
Байбөрі-ұлы үшін бәрін істейді,ұлын тәрбиеге,батыр болуға үйретеді.Бүгінгі қорқыттану, сөз жоқ, кемі 200 жылдық тарихы бар, іргелі, әлемдік деңгейдегі ілім. Қазіргі уақыт безбеніне салып қарасақ, әрине, оның жеткен жетістіктерімен бірге, әлі де болса зерттей түсуді қажет ететін кемшін тұстары да жоқ емес. Атақты академик, ғұлама ғалым Әлкей Марғұлан өзінің «Қорқыт Ата – қазақ халқының аңызы» деген еңбегінде қорқыттану ілімінің өзінен бұрынғы, өз кезіндегі жағдайына терең талдау жасайды.
Байқағанымыздай, Ә.Марғұлан бұл еңбегінде қорқыттанудың ең бір өзекті мәселелерінің әлемдік, кеңестік және қазақ ғылымындағы зерттелу жағдайына тоқталады. Ол Қорқыт туралы қазақтар мен түрікмендер айтатын көне аңыз, әңгімелерге, жырларға ерекше мән береді.
Академик Ә.Марғұлан осы аңыз, әңгімелерді, жырларды Еуропа, әлем жұртшылығына таныстырушы, насихаттаушы, зерттеуші ғалымдар ретінде Ш.Ш.Уәлиханов, В.В.Бартольд, В.М.Жирмунский, Фуад Копрюлу, О.Ш.Гокяй, Этторе Росси, А.Н.Самойлов, М.О.Әуезов, В.А.Гардлевский, В.В.Вельяминов-Зернов, П.И.Лерх, Л.Герн, Л.Мейер, Г.Н.Потанин, В.В.Радлов, Ә.А.Диваев, И.В.Аничков, В.А.Каллаур, И.Кастанье, П.Н. Спиридонов, И.И.Крафт, Ю.Новицкий, И.Гейер, Л.Берг, Г.Грум–Гржимайло, Х.Кустенаевтердің, т.б. есімдерін құрметпен атайды, осылардың еңбектерін талдап-таразылау барысында қорқыттану ілімі үшін аса маңызды бірнеше тұжырымдарға келеді. 1. Қазақтар мен түрікмендер арасында күні бүгінге дейін айтылып келе жатқан аңыздар бойынша Қорқыт – Сырдария өзенінің бойындағы Жанкент қаласының маңында қоныстанған оғыздар мен қыпшақтардың ортасында VІІІ-ІХ ғасырларда өмір сүрген тарихи тұлға. Ә.Марғұлан осы еңбегінде қазақтар мен түрікмендер айтатын Қорқыт туралы ескі сарындардың Кіші Азия мен Кавказ халықтарында айтыла бермейтінін бірнеше рет қайталап айтып отырады. Ә.Марғұлан Қорқыт жырларының
Объяснение:
Объяснение:
Эвфемизм (грек. eu – жақсы, phemі – айтамын) – мағынасы тұрпайы сөздерді басқа атаумен ауыстырып, сыпайылап жеткізу. Эвфемизм қоғамдағы моральдық, этикалық норма негізінде қалыптасып, сыпайыгершілік пен әдептілікке байланысты туған. Мысалы, “өлді” деудің орнына қайтыс болды, дүние салды, жан тәсілім етті, т. б. сөз орамдары айтылады. Сондай-ақ адамның дене мүшесіндегі кем-кетікті (саңырау – құлағының мүкісі бар), ауруды (қылтамақ – жаман ауру) басқа сөздермен ауыстырып қолданады.
Дисфемизм (лат. dis, гр. dus - қарама-қарсылық не болымсыздық мағына тудыратын қосымша, гр. рһemi - айтамын), какофемизм — ауыс мағынаның бір түрі. Қалыпты қолданылатын зат, құбылыс атауларын неғұрлым дөрекі, тұрпайы сөздермен ауыстырып айту. Мысалы:боқ мұрын бала,боқтан өзгені сөз қылу,боғымен жасты баламен ойнады,боғын пышақтады,қолынан боқ келмейді,боққа татымайды,боғы ботқа,т.б.