Aloha44

03.04.2020 09:58 •  Қазақ тiлi

Составить 12 вопросов по тексту 2 на каждый из 6 абзацов
Бауыржан Момышұлы – халқымыздың даңқты қаһарманы, еліміз үшін жанын аямай күрескен патриот. Сұрапыл ұлы соғыс басталысымен 316-атқыштар дивизия құрамында майданға аттанды. Мəскеу үшін немістермен болған шайқаста бір қадамға шегінбей, өмірі қыл үстінде тұрса да аянбады. Панфилов атындағы 8-гвардия дивизия батальоны, полк командирі болды, соғыстың соңғы жылдарында осы дивизияны басқарды. Ұлы Отан соғысында ұрыс жүргізудегі əскери шеберлігімен, тапқырлығымен, ерлігімен атақ-даңқы аңызға айналды. Бауыржан табиғатынан адал, шыншыл, өжет болды. Қабағы қатулы, өткір көзді, өңі сұсты, кең жауырынды, зор үнді, қалың мұртты, сыртқы пішіні қатқыл, суық көрінгенмен жүрегі нəзік, ниеті таза, адал, кең адам болған. Бұл – өмірдегі Бауыржан Момышұлының нақты келбеті.
Соғыста батальонымен 27 рет шабуылға шықты. Жауынгерлерімен 5 рет жау қоршауын бұзып, дивизиясына аман-есен қосылды. Бауыржан Момышұлы соғыста «ошақты», «икемді қорғаныс» деген жаңа ұғымдарды қалыптастырды. Оның қолбасшы, терең ойлай білетін əскери тактик, стратег ретіндегі таланты кеңінен ашылды.Бауыржан Момышұлы жау шептеріне іштей еніп ұрыс жүргізу теориясын соғыста алғаш қолданып, дамытты. 1941 жылы 16–18 қараша күндері Мəскеуге үшін шайқаста қазақтың батыр ұлы Волоколамск тас жолында асқан ерлікпен соғысты. Неміс əскерлері 3 күнге іркіліп қалды. Шайқас кезінде Бауыржан басқарған батальон қоршауда қалмас үшін шегінудің нақты жоспарын əзірлеуге мəжбүр болады. Он бес адамнан құралған взводтар бөлек-бөлек, бірінің артынан бірі жүріп отырды. Ал батальон алдына барлаушылар жіберілді. Күндіз жау көзіне түспеу үшін жауынгерлер түнделетіп жүріп, төзімділіктің арқасында екі күнде Ивановск ауылына жетеді. Ивановск ауылында И.В. Панфилов əдейі резервте ұстаған панфиловшылардың 1075-полкінің бірінші батальоны тұрған. Олар Момышұлы басқарған батальонды жойылды деп санаған. Бұларды көріп қатты қуанады. Əсіресе, И.В. Панфилов көзіне жас алып, Бауыржанды құшақтап, «Жарайсың, сұңқарым!» деп арқасынан қағады. Сол кездерден бастап барлық Кеңес ба зі қазақ халқынан шыққан қайтпас, қайсар қолбасшы туралы тоқтаусыз жазады.
1941 жылдың 5 желтоқсанында омыртқасына оқ тиеді. Əзілхан Нұршайықов «Ақиқат пен Аңыз» кітабында бұл қайғылы жағдай туралы толығырақ жазған. Дəрігерлер Бауыржанды дереу госпитальға апару керек деп шешеді. Бірақ ол сол жерде оларды тапаншамен қорқытып, оқты дереу шығаруды бұйырады. Жара таңылғаннан кейін капитан ұрыс алаңына қайта оралады.
Бауыржан – əскери жазушы. 1956 əскери борышын өтеп, құрметті демалысқа шықты. Бауыржан соғыста жауынгерлік ерлік көрсетсе, соғыстан кейін де жазушы болып ерлігін көрсете білді. Ол келер ұрпаққа өзінің өсиеттерін, даналық сөздерін мирас ету үшін қаруды қаламға алмастырды, қазақ əдебиетіне «жаңа соғыс əдебиеті» жанрын енгізді. Ол
«Офицердің ерлігі», «Бір күннің тарихы», «Москва үшін шайқас», «Жауынгердің тұлғасы»,
«Генерал Панфилов», «Ел басына күн туса», «Ұшқан ұя» деген шығармалар жазды. Шығармаларына əскери оқиғаларды арқау етіп, сұрапыл соғысты еш жасандылықсыз, қо шынайы жазды. 1958 жылы «Артымызда Москва» романы жазушының атын шығарды. Роман Мəскеуді қорғаған 28 Панфиловшылардың ерлігіне арналды.
1963 жылы Б. Момышұлы Куба басшысы Ф. Кастроның арнайы шақыртуымен сол елді аралап қайтты. Кубада əскери қызметшілерге дəріс оқыды, кейін осы сапары туралы «Куба əсерлері» атты кітап жазады. «Соғыс психологиясы» атты еңбегінде солдат психологиясын терең зерттеген. АҚШ, Куба, Израиль мемлекеттеріндегі əскери оқу орындарында Б. Момышұлының əскери тəжірибесі бөлек зерттеледі. «Волоколамск тас жолы» романы Фидель Кастроның ең сүйікті кітаптарының бірі.
Бауыржан өзінің «Офицер дəптері» атты еңбегінде армиядағы сарбаздарды батырлыққа, төзімділікке, тəртіпке, тапқырлыққа үйретеді. «Дұшпандарды артымыздан ертіп Мəскеуге не бетімізбен барамыз, жігіттер, сүйегіміз осы жерде қалсын, бір адым кейін шегінуге жол жоқ», «Жаным – арымның садағасы» деп солдаттардың намысын, патриоттық сезімін оятады. Соғыстағы адамның мінезін шынайы суреттеп, əскери педагогикада баға жетпес мұра қалдырды.
Бауыржан – көркем бейне. Оның қаһармандық ерлігі туралы белгілі орыс жазушысы А. Бек «Волоколамск тас жолы» повесін жазса, Əзілхан Нұршайықов «Ақиқат пен аңыз» роман- диалогін жазып, реалистік бейнесін жасады. Қазақфильм киностудиясы «Ел басына күн туса» көркем фильмін түсірді. Мəскеу академиялық драма театры Б. Момышұлы тұралы
«Волоколамск тас жолы» спектаклін қойды. Бауыржан Момышұлы біздер үшін отансүйгіштіктің үлгісі болып табылады.