В ХХI веке шахматисты, к сожалению, мало читают, даже книги, посвященные их любимой игре. Спору нет, чтение художественной литературы не повышению рейтинга. И все же трудно представить, чтобы чемпионы прежних лет не знали "Шахматную новеллу" Стефана Цвейга или "Защиту Лужина" Владимира Набокова. Возможно даже, что во второй половине века имена этих великих писателей для поклонников шахмат по значимости стояли в одном ряду с именами шахматных королей - Ласкера, Капабланки или Алехина. Вообще, в ХХ веке в Советском Союзе гроссмейстеры причислялись к рафинированным интеллигентам, людям высокой культуры. Собственно, такими они, за редким исключением, и были. Достаточно вспомнить Ботвинника, Смыслова, Таля, Кереса, Корчного, Тайманова, Полугаевского, Котова, Флора и многих других. Остановимся на знаменитых литературных произведениях, в которых шахматы занимают весьма значительное место.
Қыстың желтоқсан жұлдызы. Қар көптен жауып, нағыз қыс болды. Күн әбден қысқарған. Күннің көзі көрінсе де жылынбайды. Өзенді, көлді мұз қаптап, жұрт үстімен жүре бастады. Қалың қардан шөптің басы көрінбейді. Қыс күні аяз күшті болып, үскірік борандар да аз емес. Орман қарайған, ішінде қүстарды көре алмайсың, қоян күндіз жасырынып, түнде ғана жүгіріп жас ағаштарды кеміріп жүр. Иелері жылы қораға шөп салып бағып-қақса да, қысты күні үй хайуандарына да бапсыз. Адамның өзі де суықтан қорғанып үй салып, жылы киім киіп, үйлеріне от жағып, дәйім жұмыстарынан қала алмайды. Қыстыгүні жылқышыларға бек қиын: қандай суық борандарда күні-түні далада жүргені, қасқырдан бір қорқып, бораннан екі қорқып, бейшараларда тіпті рақат жоқ. Жалтаң аяз көбінің беттерін қарыған. Шилі бет байғұстар желге де қарсы қарай алмайды. Сабаққа мезгілімен жүретін баланың да ертеңгі аяз есінен көпке дейін шығатын емес
