Етістік мағынасына қарай болымды және болымсыз болып бөлінеді. Істің болғанын, болып жатқанын, не болатынын білдіретін етістіктің түрін болымды етістік дейміз.
Мысалы: Мен сабақ оқыдым. Мен сабақ оқып отырмын. Мен сабақ оқымақпын.
Істің болмағанын я болмайтынын білдіретін етістіктің түрін болымсыз етістік дейміз. Етістіктің болымсыз түрі болымды етістікке жұрнақ жалғану арқылы жасалады.
Мысалы: Мұны жазған адамның өзін білме, сөзін біл дегендегі білме болымсыз етістігі-ме жұрнағы арқылы біл деген болымды етістіктен жасалған. Кісіге қарап сөз алма, сөзіне қарай кісіні ал дегенде алма болымсыз етістігі оның ал деген болымды түрінен ма жұрнағы арқылы жасалып тұр.
Күз келдіСарғайды тоғай, Сап-сары маңай. Соңғы әнін айтып, Құс кетті қайтып.
Айнала жым-жырт, Көк аспан сұрғылт. Жер жыртқан тыңда Трактор қырда.
Жапырақ ұшты, Суық та түсті. Сонда да бізге, Қызық көп күзде.
Өз бағаңды өзің білӨз бағамды сұрамаймын өзгеден, Ердің құнын өлшейтін кім сөзбенен?! Өз бағамды сұрамаймын өзгеден, Ер салмағын безбендер кім көзбенен?! Сұрасам да кемеңгер мен батырдан, Қадырымды сұрамаймын өзгеден, Ел алдында өз орынын парықтап Күйкі пенде көңілімен сезбеген... Қандай қымбат Өтермін... қанша жүрем...- ұзамаспын, Ажалдың тас құрсауын бұза алмаспын. Ойласаң қысқа өмірдіңқызығы аз ба - Мен өзім сондай оймен ырзаластым. Тірліктің тынысынан елтимін де, Ақындық шабытынан қыза маспын. Өрнектеп көкейдегі ой мен сөзді, Шырқаймын қиянына құз-жартастың... Қадірін уақыттың кім біледі? Жасында кімдер оған ділгір еді? Секундтің сыртылы енді бір ғұмырдай, Сағаттың қандай қымбат күмбірлеуі?!
Етістік мағынасына қарай болымды және болымсыз болып бөлінеді. Істің болғанын, болып жатқанын, не болатынын білдіретін етістіктің түрін болымды етістік дейміз.
Мысалы: Мен сабақ оқыдым. Мен сабақ оқып отырмын. Мен сабақ оқымақпын.
Істің болмағанын я болмайтынын білдіретін етістіктің түрін болымсыз етістік дейміз. Етістіктің болымсыз түрі болымды етістікке жұрнақ жалғану арқылы жасалады.
Мысалы: Мұны жазған адамның өзін білме, сөзін біл дегендегі білме болымсыз етістігі-ме жұрнағы арқылы біл деген болымды етістіктен жасалған. Кісіге қарап сөз алма, сөзіне қарай кісіні ал дегенде алма болымсыз етістігі оның ал деген болымды түрінен ма жұрнағы арқылы жасалып тұр.
Сап-сары маңай.
Соңғы әнін айтып,
Құс кетті қайтып.
Айнала жым-жырт,
Көк аспан сұрғылт.
Жер жыртқан тыңда
Трактор қырда.
Жапырақ ұшты,
Суық та түсті.
Сонда да бізге,
Қызық көп күзде.
Өз бағаңды өзің білӨз бағамды сұрамаймын өзгеден,
Ердің құнын өлшейтін кім сөзбенен?!
Өз бағамды сұрамаймын өзгеден,
Ер салмағын безбендер кім көзбенен?!
Сұрасам да кемеңгер мен батырдан,
Қадырымды сұрамаймын өзгеден,
Ел алдында өз орынын парықтап
Күйкі пенде көңілімен сезбеген...
Қандай қымбат
Өтермін... қанша жүрем...- ұзамаспын,
Ажалдың тас құрсауын бұза алмаспын.
Ойласаң қысқа өмірдіңқызығы аз ба -
Мен өзім сондай оймен ырзаластым.
Тірліктің тынысынан елтимін де,
Ақындық шабытынан қыза маспын.
Өрнектеп көкейдегі ой мен сөзді,
Шырқаймын қиянына құз-жартастың...
Қадірін уақыттың кім біледі?
Жасында кімдер оған ділгір еді?
Секундтің сыртылы енді бір ғұмырдай,
Сағаттың қандай қымбат күмбірлеуі?!