Сурет пен тірек сөздерді пайдаланып, «қайсысы бірінші і? » тақырыбына мәтін құрастырып айт. ке тірек сөздер: тауық , үйрек , арғы жаға- жүзіп өту, бірінші болып келу.
Қазақ тілінде қосымша жалғау, жұрнақ болып екіге бөлінеді. Сөз мағынасын өзгертетін қосымшаны жұрнақ дейміз: жұмыс – жұмысшы, ойын – ойыншық, оқу - шы, бала - лы, орын - дық, сыр - мақ т.б.
Ал сөз бен сөзді байланыстыратын қосымшаны жалғау дейміз: жұмыс – жұмыста, ойын – ойынға, дәптер – дәптерді, көше – көшеде.
Қазақ тілінде жалғаудың 4 түрі бар:
1. Септік жалғау;
2. Көптік жалғау;
3. Тәуелдiк жалғау;
4. Жіктік жалғау.
Қазақ тіліндегі жұрнақ мағынасы мен қызметіне қарай екіге бөлінеді:
1. сөз тудыратын жұрнақтар өзі жалғанған сөзінен жаңа сөз тудырады. Мысалы, “жылқы - шы”, “біл - ім”, “жасы - қ”, “таға - ла”;
2. сөз түрлендіретін жұрнақтар өзі жалғанған сөзіне үстеме мағына қосып, сөздің тұлғасын өзгертеді. Мысалы, “көк-шіл”, “көк(г) - ірек”, “сары - лау”, “сары - рақ”, “жаз - ып”, “жаз - ғалы”. Жұрнақтар сөзге белгілі бір жүйеде рет - ретімен жалғанады.
Түбірге тете сөз тудыратын жұрнақтар, одан кейін сөз түрлендіретін жұрнақтар, бұлардан соң жалғаулар орналасады. Жұрнақтар түбірге де, туынды сөзге де жалғанады (“бас - шы”, “басшы - лық”, “ұйы - м”, “ұйым – дас – тыр – у – шы”).
Достық (жұрнақ) Адамдардың достығы әдетте жыл өткен сайын беки түседі.
Тора - (еврейше - ілім) Көне өсиеттің алғашқы бес кітабы. Бес кітап. Бұл кітаптардың авторлығын иудейлік және христиандық дәстүр мифтік Мойсейге береді. Тораның құрамында Берешит (Болмыс), Шемот (Шығу), Вайикра (Левит), Бемидбар (Сан) және Дебарим (Екінші заңдылық) кіреді. Тораның мазмұны дүниенің жаратылуы туралы аңыздан, топан су, Содом мен Гоморрдың қирауы туралы әңгімелерден, Яхвенің Мойсейге қалай сыр ашқаны, құдайдың он өсиет тапсырғаны туралы аңыздан, дін туралы нұсқаулардан және с.с. тұрады...
Қосымшаның түрлері.
Қазақ тілінде қосымша жалғау, жұрнақ болып екіге бөлінеді. Сөз мағынасын өзгертетін қосымшаны жұрнақ дейміз: жұмыс – жұмысшы, ойын – ойыншық, оқу - шы, бала - лы, орын - дық, сыр - мақ т.б.
Ал сөз бен сөзді байланыстыратын қосымшаны жалғау дейміз: жұмыс – жұмыста, ойын – ойынға, дәптер – дәптерді, көше – көшеде.
Қазақ тілінде жалғаудың 4 түрі бар:
1. Септік жалғау;
2. Көптік жалғау;
3. Тәуелдiк жалғау;
4. Жіктік жалғау.
Қазақ тіліндегі жұрнақ мағынасы мен қызметіне қарай екіге бөлінеді:
1. сөз тудыратын жұрнақтар өзі жалғанған сөзінен жаңа сөз тудырады. Мысалы, “жылқы - шы”, “біл - ім”, “жасы - қ”, “таға - ла”;
2. сөз түрлендіретін жұрнақтар өзі жалғанған сөзіне үстеме мағына қосып, сөздің тұлғасын өзгертеді. Мысалы, “көк-шіл”, “көк(г) - ірек”, “сары - лау”, “сары - рақ”, “жаз - ып”, “жаз - ғалы”. Жұрнақтар сөзге белгілі бір жүйеде рет - ретімен жалғанады.
Түбірге тете сөз тудыратын жұрнақтар, одан кейін сөз түрлендіретін жұрнақтар, бұлардан соң жалғаулар орналасады. Жұрнақтар түбірге де, туынды сөзге де жалғанады (“бас - шы”, “басшы - лық”, “ұйы - м”, “ұйым – дас – тыр – у – шы”).
Достық (жұрнақ) Адамдардың достығы әдетте жыл өткен сайын беки түседі.
Досым (жалғау) Менің досымның есімі - Арнұр.
Тора - (еврейше - ілім) Көне өсиеттің алғашқы бес кітабы. Бес кітап. Бұл кітаптардың авторлығын иудейлік және христиандық дәстүр мифтік Мойсейге береді. Тораның құрамында Берешит (Болмыс), Шемот (Шығу), Вайикра (Левит), Бемидбар (Сан) және Дебарим (Екінші заңдылық) кіреді. Тораның мазмұны дүниенің жаратылуы туралы аңыздан, топан су, Содом мен Гоморрдың қирауы туралы әңгімелерден, Яхвенің Мойсейге қалай сыр ашқаны, құдайдың он өсиет тапсырғаны туралы аңыздан, дін туралы нұсқаулардан және с.с. тұрады...