Аңыз - оқиғаны шындық өмірден алған ауыз әдебиетінің бір саласы. Аңыз әңгімелер тарихта болған белгілі адамдарға, елді-мекендерге және белгілі бір объектілерге байланысты шығарылады. Аңыз әңгімелер жүз процент шын әңгіме бола бермейді. Әңгімеге қызығырақ болу үшін әсіреленген сөздер қосылады. Аңыздар тек қазақ ауыз әдебиетінде ғана емес, әлем әдебиетінде де, басқа халықтар, басқа ұлттар әдебиетінде де кездеседі. Қай халықтың болмасын аңызында да белгілі бір ой, мағына, тәрбие береді. Аңызды оқу, ол тарихты оқумен тең. Аңыз әдебиеттің де, тарихтың да бір бөлігі секілді. Себебі, аңыздың астарында белгілі бір тарихи шындық пен мағұлмат жатады. Менің ойымша ертегіге қарағанда аңызды оқыған пайдалырақ көрінеді. Аңыз жай әңгімеге қарағанда есте жақсы сақталады. Яғни, біз тарихты аңыз күйінде оқысақ есімізде жақсы сақталады. Аңыз - біздің тарихымызды, тарихи тұлғаларымызды еске салатын керемет шығарма. АҢЫЗ ТҮБІ — АҚИҚАТ !
1) Арман: – Анашым!Мен бүгін шешендік өнерден бірінші орын алып келдім! Анасы: – Жарайсың, құлыным!“Өнер алды - қызыл тіл” демекші,тіліңді қастерлеп еркін сөйлеп,осындай байқауларға қатысуың да бір өнер ғой. Арман: – Ия,анашым.Мен сізбен толықтай қосыламын.Алайда,маған әлі де дайындық керек,көп кітаптар оқуым керек... Анасы: – Қазір барып қалаған кітаптарыңды кітапханадан алайық та, екеуміз отырып дайынлалайық.Әлі де сені жүлделі орындар алады деп сенемін,балапаным. Арман: – Міндетті түрде!
3) Мұғалім: – Қане,кім жылатты Динараны?Мойындаңдар! Оқушылар: – Динара: – Апай...Әли мені жылатқан.Ол маған “ сен қортықсың ” деп тиісті.Әрі бұл бірінші рет емес. Әли: – Апай,мен ойнаған едім... Мұғалім: – Динара маған жылап келмесе,бұл қылығыңды жалғастырар ма едің сонда?Қане,кешірім сұра! Әли: – Динара,сөзім тиіп кетсе,кешірші.Мен әдейі емес.Бұдан былай қайталанбайды. Динара: – Жарайды... Мұғалім: – Оқушылар,“ойнап сөйлесеңдер де,ойлап сөйлеңдер”!Ендігде мұндай жағдайлармен кездеспейтін болайын! Оқушылар : – Ия!
2) Анар: – Кеше білесің бе... Айым: – Анар,ал сен білесің бе көп сөйлейтініңді?Сен мектептегі бар жағдайды білетін шығарсың... Анар : – Не дегің кеп тұр сонда? Айым : – “ Көп сөз - күміс,аз сөз - алтын ” ғой...Әрине,мен қарсы емеспін сенің менімен қызықтарыңды бөліскеніңе... Меніңше,сен ертең болатын байқауды ұмытып кеткен секілдісің. Анар : – А?Не байқау? Айым : – Әне көрдің бе?!Мен саған кездескен бойда мен бақ сынайтын байқау туралы айтып,қолдау сұрап жатқанымда,сен сөзімді бөліп өз әңгімелеріңді айтып кеттің ғой. Анар : – Мүлдем есімнен шығып кетіпті ғой.Кешірші... Айым: – Әрине кешіремін.Бірақ мен сенің бұдан былай өзгелер туралы жаман сөздер айтқаныңды дұрыс деп санамаймын. Анар: – Мен тырысамын бұл жағымды жеңуге!
Арман: – Анашым!Мен бүгін шешендік өнерден бірінші орын алып келдім!
Анасы: – Жарайсың, құлыным!“Өнер алды - қызыл тіл” демекші,тіліңді қастерлеп еркін сөйлеп,осындай байқауларға қатысуың да бір өнер ғой.
Арман: – Ия,анашым.Мен сізбен толықтай қосыламын.Алайда,маған әлі де дайындық керек,көп кітаптар оқуым керек...
Анасы: – Қазір барып қалаған кітаптарыңды кітапханадан алайық та, екеуміз отырып дайынлалайық.Әлі де сені жүлделі орындар алады деп сенемін,балапаным.
Арман: – Міндетті түрде!
3)
Мұғалім: – Қане,кім жылатты Динараны?Мойындаңдар!
Оқушылар: –
Динара: – Апай...Әли мені жылатқан.Ол маған “ сен қортықсың ” деп тиісті.Әрі бұл бірінші рет емес.
Әли: – Апай,мен ойнаған едім...
Мұғалім: – Динара маған жылап келмесе,бұл қылығыңды жалғастырар ма едің сонда?Қане,кешірім сұра!
Әли: – Динара,сөзім тиіп кетсе,кешірші.Мен әдейі емес.Бұдан былай қайталанбайды.
Динара: – Жарайды...
Мұғалім: – Оқушылар,“ойнап сөйлесеңдер де,ойлап сөйлеңдер”!Ендігде мұндай жағдайлармен кездеспейтін болайын!
Оқушылар : – Ия!
2)
Анар: – Кеше білесің бе...
Айым: – Анар,ал сен білесің бе көп сөйлейтініңді?Сен мектептегі бар жағдайды білетін шығарсың...
Анар : – Не дегің кеп тұр сонда?
Айым : – “ Көп сөз - күміс,аз сөз - алтын ” ғой...Әрине,мен қарсы емеспін сенің менімен қызықтарыңды бөліскеніңе... Меніңше,сен ертең болатын байқауды ұмытып кеткен секілдісің.
Анар : – А?Не байқау?
Айым : – Әне көрдің бе?!Мен саған кездескен бойда мен бақ сынайтын байқау туралы айтып,қолдау сұрап жатқанымда,сен сөзімді бөліп өз әңгімелеріңді айтып кеттің ғой.
Анар : – Мүлдем есімнен шығып кетіпті ғой.Кешірші...
Айым: – Әрине кешіремін.Бірақ мен сенің бұдан былай өзгелер туралы жаман сөздер айтқаныңды дұрыс деп санамаймын.
Анар: – Мен тырысамын бұл жағымды жеңуге!