Әлде қайда жолың түсіп Молдавияға бара қалсаң, Кишинев деген астанасының дәл ортасындағы бауда Пушкин көрді деген бір ағаш тұр. Оның да паспорты бар...
Дәл осындай Байшынар біздің Мыңбұлақтың Шоқыбас сайының өңірінде де бар. Мыңбұлақ Бостандық емес, әрине. Табиғаты да қаталдау. Шынар жарықтық сонда да өскен. Ал бұл ағаштың паспорты өзгеше. Қаңылтыр тақта қағылмаған, жазу жазылмаған. Бұл Шынардың ел-таңбасын адамдар тарих қамын ойлар салған жоқ. Тарих қамын ойлау қайда...
Ақпан айының «ақ мылтығы фашистердің оғындай қаңғыбас, қағынды болатын». «Ақ мылтық әсіресе қырық үшінші жылдың қысында құтырып кетті. Батыстағы қара мылтықтан қалыспаймын дегендей, апталап алты күн қатарынан соғатын сойқанды шығарды». «Жау жағадан алғанда, бөрі етектен», Мыңбұлақтың өрісі боран болды.
Мыңбұлақтың отқа жағары таусылды. Ақ боран азынап тұрса, отын таусылып, пештің құдығы уілдеп ұлып тұрса, адам байғұс өз сирағын шауып жаққаннан кем бе екен. Ал бірақ өз сирағын өзі шаба алмайды. Енді не істейді? Сұрапылдан бетер азынаған азын аулақ малға адамдар тоқал тамдарының бұтағындағы ескі қамыс пен сабанды суырып бере бастады. Бұғат ағаштың өзін отқа жақты. Ал Бұғат ағаш пен Бұғат қамыс таусылғанда не істейді жұрт?
Соғысқа дейін бұл ауылда түтін басы сайын бір-бір киіз үй бар еді. Бәрі бірдей алты қанат ақ боз үй болмаса да, әркімнің басына шошайтары бар болатын. Сәуір туа сол үйлер Аспантау алқымындағы қызғалдақ жамылған жайлауға көшетін. Көшпенді өңірдің соңы сол болған шығар, өйткені қырық үштің қысында жұрт киіз үйлерінің сүйегін – керегесін, уығын отқа жаға бастады. Бұл жақсылық емес екенін біле тұра, бүгіннің өлмес қамын ойлады. Ертеңнен де үміткер: ертең соғыс бітер, ақжарылқап күн туар, сонда киіз үй де табылар деген. Бірақ соғыстан кейін ешкім қайтып киіз үй тікпеді. Бұл елде бір кезде киіз үйлер болғанының еміс-еміс елесі ретінде әлі күнге дейін кейбіреулердің мал қорасының төбесінде көне шаңырақ ілулі тұрады. Соғыспен боран қанша қасарысса да, Мыңбұлақтықтар киіз үйдің шаңырағын отқа жағуға дәті шыдамаған. Шаңырақ жағылғанша, сирақтары шабылғаны артық.
Отқа шаңырақты қимаған жұрт Мыңбұлақтың қарқарадай қасиеттісі, бөркіндегі үркідей аяулысы – Бақтияр баба бағына ауыз салып, балта шаба бастады. Әуелі бір-бірінен: «Әй, аруақ-құдайдан қорықсаңдаршы» – деп еді, артынан бұл сөз отын болмайтынына көздері жеткен соң тілдерін тістеп, Бақтияр бағына жаппай тиіскен. Әуелі майда шілік қиылды. Содан сүмбілтал мәжнүнтал, сөгетітал сөгілді. (Енді киіз үйге уық-кереге қайдан болсын!) Артынан ақ терек, көк терек қырқылды. Ал айналасы тып-типыл жалаңаштанып, жалғыз өзі аспандап қалған Байшынарға балта шабуға ешкімнің батылы бармады. Сүмбіл талды балта мен отаған түні әлде кімдер боран арасынан ыңырсып, кейде шыңғырып жылағандай
Абай сынды алып тұлғаның кемел ойларының рухани өркендеудегі құндылығы – қазақ қоғамының кешегі, бүгінгі және ертеңгі күнінің мәңгілік мәселелерімен сабақтастығында. Әсіресе, бүгінгі қоғамдық дамуды ізгілендіруде, рухани жаңғыруда гуманистік қағидаларын негіз етіп ұстану арқылы ұлттық мұраттарға түпкілікті бет бұруда ақынның классикалық мұрасына жүгінуіміз заңды. Түптеп келгенде, Абайды тану – қазақтың адамзаттық өркениеттегі тұғырын айқындау. Сондықтан қазіргі әлемдік ғаламдасудың қарқынды үрдісінде ұлттық болмыс-бітімді сақтап қалуда ақын діттеген ізгі мұраттарын қоғамдық дамудың күретамырына айналдыру басты міндеттердің бірі.
Ұлттық идеяны басты орынға қойған ақын «Таласып босқа, Жау болып досқа, Қор болып құрып барасың. Өтірік, шағым толды ғой, өкінер кезің болды ғой» деп отаршылдық қыспақтағы исі қазақты тұтастыққа, рухани және саяси ұйысуға шақырды.
«Біріңді, қазақ, бірің дос Көрмесең істің бәрі бос» деген ақын бірлігі жарасқан елдің қиындықтарды еңсеріп, ұлы мұраттарға жететінін ұрпақ санасына құйды.
Елін құлдық санадан арылу мақстатында «Ұятың, арың оянсын» деп ұлттық ояну ұранын көтерді. Надандықтан, тобырлық санадан арылу керектігін айтып, «Көп шуылдақ не табар Бастамаса бір кемел», «Еденица болмаса не болады өңкей нөл» деп «толық», «кемел» адамның өз халқының тағдырына бей-жай қарай алмайтынын ұғындырды.
«Ұятың, арың оянсын, Бұл сөзімді ойлансын» деген Абай мұраты ұлтты ояту десек, ХХ ғасыр басындағы Алаш әдебиетінің өкілдірі «Оян, қазақ!» деп сол үрдісті көркемдік үрдісте тарихи сабақтастықпен дамыта түсті.
Алаш қайраткерлері осынау әлеуметтік ойды ұлт-азаттық күрестің басты темірқазығы етіп ұстанды. Олар Абайтанудың классикалық үлгісін негіздеп
Объяснение:
Әлде қайда жолың түсіп Молдавияға бара қалсаң, Кишинев деген астанасының дәл ортасындағы бауда Пушкин көрді деген бір ағаш тұр. Оның да паспорты бар...
Дәл осындай Байшынар біздің Мыңбұлақтың Шоқыбас сайының өңірінде де бар. Мыңбұлақ Бостандық емес, әрине. Табиғаты да қаталдау. Шынар жарықтық сонда да өскен. Ал бұл ағаштың паспорты өзгеше. Қаңылтыр тақта қағылмаған, жазу жазылмаған. Бұл Шынардың ел-таңбасын адамдар тарих қамын ойлар салған жоқ. Тарих қамын ойлау қайда...
Ақпан айының «ақ мылтығы фашистердің оғындай қаңғыбас, қағынды болатын». «Ақ мылтық әсіресе қырық үшінші жылдың қысында құтырып кетті. Батыстағы қара мылтықтан қалыспаймын дегендей, апталап алты күн қатарынан соғатын сойқанды шығарды». «Жау жағадан алғанда, бөрі етектен», Мыңбұлақтың өрісі боран болды.
Мыңбұлақтың отқа жағары таусылды. Ақ боран азынап тұрса, отын таусылып, пештің құдығы уілдеп ұлып тұрса, адам байғұс өз сирағын шауып жаққаннан кем бе екен. Ал бірақ өз сирағын өзі шаба алмайды. Енді не істейді? Сұрапылдан бетер азынаған азын аулақ малға адамдар тоқал тамдарының бұтағындағы ескі қамыс пен сабанды суырып бере бастады. Бұғат ағаштың өзін отқа жақты. Ал Бұғат ағаш пен Бұғат қамыс таусылғанда не істейді жұрт?
Соғысқа дейін бұл ауылда түтін басы сайын бір-бір киіз үй бар еді. Бәрі бірдей алты қанат ақ боз үй болмаса да, әркімнің басына шошайтары бар болатын. Сәуір туа сол үйлер Аспантау алқымындағы қызғалдақ жамылған жайлауға көшетін. Көшпенді өңірдің соңы сол болған шығар, өйткені қырық үштің қысында жұрт киіз үйлерінің сүйегін – керегесін, уығын отқа жаға бастады. Бұл жақсылық емес екенін біле тұра, бүгіннің өлмес қамын ойлады. Ертеңнен де үміткер: ертең соғыс бітер, ақжарылқап күн туар, сонда киіз үй де табылар деген. Бірақ соғыстан кейін ешкім қайтып киіз үй тікпеді. Бұл елде бір кезде киіз үйлер болғанының еміс-еміс елесі ретінде әлі күнге дейін кейбіреулердің мал қорасының төбесінде көне шаңырақ ілулі тұрады. Соғыспен боран қанша қасарысса да, Мыңбұлақтықтар киіз үйдің шаңырағын отқа жағуға дәті шыдамаған. Шаңырақ жағылғанша, сирақтары шабылғаны артық.
Отқа шаңырақты қимаған жұрт Мыңбұлақтың қарқарадай қасиеттісі, бөркіндегі үркідей аяулысы – Бақтияр баба бағына ауыз салып, балта шаба бастады. Әуелі бір-бірінен: «Әй, аруақ-құдайдан қорықсаңдаршы» – деп еді, артынан бұл сөз отын болмайтынына көздері жеткен соң тілдерін тістеп, Бақтияр бағына жаппай тиіскен. Әуелі майда шілік қиылды. Содан сүмбілтал мәжнүнтал, сөгетітал сөгілді. (Енді киіз үйге уық-кереге қайдан болсын!) Артынан ақ терек, көк терек қырқылды. Ал айналасы тып-типыл жалаңаштанып, жалғыз өзі аспандап қалған Байшынарға балта шабуға ешкімнің батылы бармады. Сүмбіл талды балта мен отаған түні әлде кімдер боран арасынан ыңырсып, кейде шыңғырып жылағандай
Объяснение:
Абай сынды алып тұлғаның кемел ойларының рухани өркендеудегі құндылығы – қазақ қоғамының кешегі, бүгінгі және ертеңгі күнінің мәңгілік мәселелерімен сабақтастығында. Әсіресе, бүгінгі қоғамдық дамуды ізгілендіруде, рухани жаңғыруда гуманистік қағидаларын негіз етіп ұстану арқылы ұлттық мұраттарға түпкілікті бет бұруда ақынның классикалық мұрасына жүгінуіміз заңды. Түптеп келгенде, Абайды тану – қазақтың адамзаттық өркениеттегі тұғырын айқындау. Сондықтан қазіргі әлемдік ғаламдасудың қарқынды үрдісінде ұлттық болмыс-бітімді сақтап қалуда ақын діттеген ізгі мұраттарын қоғамдық дамудың күретамырына айналдыру басты міндеттердің бірі.
Ұлттық идеяны басты орынға қойған ақын «Таласып босқа, Жау болып досқа, Қор болып құрып барасың. Өтірік, шағым толды ғой, өкінер кезің болды ғой» деп отаршылдық қыспақтағы исі қазақты тұтастыққа, рухани және саяси ұйысуға шақырды.
«Біріңді, қазақ, бірің дос Көрмесең істің бәрі бос» деген ақын бірлігі жарасқан елдің қиындықтарды еңсеріп, ұлы мұраттарға жететінін ұрпақ санасына құйды.
Елін құлдық санадан арылу мақстатында «Ұятың, арың оянсын» деп ұлттық ояну ұранын көтерді. Надандықтан, тобырлық санадан арылу керектігін айтып, «Көп шуылдақ не табар Бастамаса бір кемел», «Еденица болмаса не болады өңкей нөл» деп «толық», «кемел» адамның өз халқының тағдырына бей-жай қарай алмайтынын ұғындырды.
«Ұятың, арың оянсын, Бұл сөзімді ойлансын» деген Абай мұраты ұлтты ояту десек, ХХ ғасыр басындағы Алаш әдебиетінің өкілдірі «Оян, қазақ!» деп сол үрдісті көркемдік үрдісте тарихи сабақтастықпен дамыта түсті.
Алаш қайраткерлері осынау әлеуметтік ойды ұлт-азаттық күрестің басты темірқазығы етіп ұстанды. Олар Абайтанудың классикалық үлгісін негіздеп