Тақырыбы: Тіл қисыны Сөзден әдемілеп әңгіме шығару өнері үй салу өнеріне ұқсас. Үй салуға, мәселен, түрлі зат керек. Ол керек зат-топырақ болса, оны біріктіріп илейді, иленген балшықтан кірпіш құяды. Кірпішті қалап, неше түрлі үй қылып шығарады. Жоба жасайтын сәулет өнерпазы қиялға неғұрлым бай болса, салған үй де соғұрлым сәулетті, әдемі болып шықпақ.
Сөзден құрастырып , пікірлі әңгіме шығару үшін жұмсалатын зат-сөздер. Топырақтан иленіп, кірпіш жасалған сияқты, дыбыстан құралып, сөз жасалған; кірпіштен қалап түрлі үй жасау сияқты, сөзден бірігіп, түрлі әңгімелер айтылады. Үйдің түрлі болып шығуы балшығынан , кірпішінен, әсіресе, қалауынан болатыны сияқты, әңгіменің түрлі болып шығатыны тілдің дыбысынан, сөзінен, әсіресе, сөздің тізілуінен. Балшық жаман болса, кірпіші жақсы болмайды, кірпіші жақсы болмаса, үй жақсы болып шықпайды. Сол сияқты тілдің дыбысы жаман болса, дыбыстың қосылуы жақсы болмаса , сөз құлаққа жағымды болып шықпайтыны рас. Сәулет өнерпазы қиялға неғұрлым бай болса, салған үй де соғұрлым сәулетті, әдемі болып шығатыны сияқты, жазушы қиялға неғұрлым бай, пікірге шебер болса, шығарған сөз де соғұрлым пікірлі, әсерлі, әдемі болып шықпақ. (160 сөз)
Жаз маңдайы жарқ етсе, Көтерілді көңілім. Жек көрмедім сендерді, Серуендеді серігім. Жаз маңдайы жарқ етсе, Қаз - құстары қаңқ етер, Кімнің жылытпас көңілін. Егіншілер сайлады Мойынтұрық, самиян, Ат, атан, өгіз - көлігін. Жер киініп, құс келіп, Мына жылы шуақта, Жан - жануар бір алды, Басындағы бөрігін. Қыстайғы науқас қара жер, Шығарды ауру - өлігін. Бозбалалар ат ұстап, Аударысып жарысып, Бастады тағы желігін. Бойжеткен қыз, келіншек, Топтанып, сапқа тізіліп, Бүйрегінен бүлкілдеп, Әзілдесіп, езіліп, Суға түсіп жабырлап, Жарқ еткізіп өңірін. Диқаншылар қуанып, Балалар мәз боп қуанып. Тұқымның шашты төгінін, Боталы түйе,қозылы қой, Құлынды бие, буаз мал, Толтырды кекпен желінін. Саятшы, мерген іздеп жүр Таудың ұлар, елігін. Жаз - құдаша келді де, Қыстың зәрін тарқатты. Жаз - құдаша жарқылдап, Жер бетіне көк көрпе Салды дағы отырды. Жаз-құдаша Мен шаттанып қуандым Түскендей - ақ келінім. Қуансам да мәз болып, Қолайсыз уақ кез болып, Табиғат жасап таршылық Қолдан тартып ап кетті, Күткен құдашамыздың, Төрт - ақ ай ғып өмірін.
Сөзден құрастырып , пікірлі әңгіме шығару үшін жұмсалатын зат-сөздер. Топырақтан иленіп, кірпіш жасалған сияқты, дыбыстан құралып, сөз жасалған; кірпіштен қалап түрлі үй жасау сияқты, сөзден бірігіп, түрлі әңгімелер айтылады. Үйдің түрлі болып шығуы балшығынан , кірпішінен, әсіресе, қалауынан болатыны сияқты, әңгіменің түрлі болып шығатыны тілдің дыбысынан, сөзінен, әсіресе, сөздің тізілуінен. Балшық жаман болса, кірпіші жақсы болмайды, кірпіші жақсы болмаса, үй жақсы болып шықпайды. Сол сияқты тілдің дыбысы жаман болса, дыбыстың қосылуы жақсы болмаса , сөз құлаққа жағымды болып шықпайтыны рас. Сәулет өнерпазы қиялға неғұрлым бай болса, салған үй де соғұрлым сәулетті, әдемі болып шығатыны сияқты, жазушы қиялға неғұрлым бай, пікірге шебер болса, шығарған сөз де соғұрлым пікірлі, әсерлі, әдемі болып шықпақ.
(160 сөз)
Көтерілді көңілім.
Жек көрмедім сендерді,
Серуендеді серігім.
Жаз маңдайы жарқ етсе,
Қаз - құстары қаңқ етер,
Кімнің жылытпас көңілін.
Егіншілер сайлады
Мойынтұрық, самиян,
Ат, атан, өгіз - көлігін.
Жер киініп, құс келіп,
Мына жылы шуақта,
Жан - жануар бір алды,
Басындағы бөрігін.
Қыстайғы науқас қара жер,
Шығарды ауру - өлігін.
Бозбалалар ат ұстап,
Аударысып жарысып,
Бастады тағы желігін.
Бойжеткен қыз, келіншек,
Топтанып, сапқа тізіліп,
Бүйрегінен бүлкілдеп,
Әзілдесіп, езіліп,
Суға түсіп жабырлап,
Жарқ еткізіп өңірін.
Диқаншылар қуанып,
Балалар мәз боп қуанып.
Тұқымның шашты төгінін,
Боталы түйе,қозылы қой,
Құлынды бие, буаз мал,
Толтырды кекпен желінін.
Саятшы, мерген іздеп жүр
Таудың ұлар, елігін.
Жаз - құдаша келді де,
Қыстың зәрін тарқатты.
Жаз - құдаша жарқылдап,
Жер бетіне көк көрпе
Салды дағы отырды.
Жаз-құдаша
Мен шаттанып қуандым
Түскендей - ақ келінім.
Қуансам да мәз болып,
Қолайсыз уақ кез болып,
Табиғат жасап таршылық
Қолдан тартып ап кетті,
Күткен құдашамыздың,
Төрт - ақ ай ғып өмірін.