-сынып «Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен ІІI тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары «Менің тәуелсіз Қазақстаным» бөлімі бойынша
1-нұсқа
I. Мәтінді мұқият оқып, төмендегі берілген тапсырмаларды орындаңыз.
Біздің көгілдір түсті Туымыз бірлік пен аман-есендікті білдіреді. Тудың ортасындағы сәулесін шашқан алтын Күн-тыныштық пен байлықтың белгісі.
Қазақ халқы ерте заманнан бері қыранды «киелі, қасиетті құс» деп есептеген. Тудың сабына ұлттық ою-өрнек салынған.
Мемлекеттік әнұранның авторы-Шәмші Қалдаяқов, сөзін жазғандар-Жүмекен Нәжімеденов, Нұрсұлтан Назарбаев. «Менің Қазақстаным» әні Қазақстан Республикасының Әнұраны ретінде 2006 жылы 10 қаңтарда Елбасын ұлықтау рәсімінде алғаш рет орындалды.
Перевод текста
Наш голубой флаг символизирует единство и благополучия. Золотое солнце, сияющее в центре флага - символ мира и богатства.
Издавна казахский народ считал орла «священной птицей». Флагшток украшен национальными орнаментами.
Автор государственного гимна - Шамши Калдаяков, соавторы текста - Жумекен Нажимеденов, Нурсултан Назарбаев. Песня «Мой Казахстан» впервые была исполнена в качестве Гимна Республики Казахстан 10 января 2006 года на инаугурации Президента.
1. Мәтін не туралы, мәтінге ат қойыңыз.
( )
2. Мәтінде берілген сөздердің синонимін тауып, жазыңыз.
Ту,
Байлық, ( )
Елбасы,
Алғаш,
3. Берілген сұрақтарға толық және қысқа жауап беріңіз.
Мемлекеттік әнұранның авторы кім?
Толық жауап:
Қысқа жауап: ( )
Туымыздың түсі нені білдіреді?
Толық жауап:
Қысқа жауап: ( )
4. Берілген сөйлемдерді дұрыс құрап жазыңыз.
Составьте предложения с данными словами
А) Тәуелді, Республикасы, емес, Қазақстан, ешкімге.
( )
Ә) Ғимарат, биік, әлемдегі, монументі, ең, Бәйтерек.
( )
Б) Бастаған, еңбек, алғашқы, Сариннің, ең, жолы, мұғалім, Қалқаман, болудан.
( )
Неологизмдер – ғылым мен техниканың дамуына байланысты тілге ене бастаған жаңа сөздер. Мысалы: кеден, ұшақ, жарнама, делдал, зейнетақы, саябақ т.б.
Неологизм негізінен мына жолдармен жасалады:
Бұрыннан бар сөздерге түрлі жұрнақтарды қосу арқылы: оқулық, көрермен, балмұздақ, өміршең т.б.
Жалқы есімдерді жалпы есімдерге айналдыру арқылы: суворовшылар, мичуриншілер т.б.
Екі сөзді біріктіру арқылы: келіссөз, ұлтаралық, жетіжылдық т.б.
Кейбір неологизмдер сөз тіркесінен де жасалады: агротехникалық шаралар, жергілікті тыңайтқыштар, шаруашылық дақылдары т.б.
Мысалы: Менің ағам "кеден қызметінің үздігі" марапатына ие болды.
Қазіргі таңда көптеген жарнама ғаламтор арқылы жасалады.
Биылғы жылдың шілде айынан бастап зейнетақы мөлшері тоғыз пайызға көтеріледі.
Демалыс күндері отбасымызбен Жеңіс саябағында серуендегенді ұнатамыз.
Мамыр айының соңғы күндері оқулықты кітапханаға тапсырып, оқушылар бір демалып қалады.
Кеше Мәдениет үйінде өткен Қуандық Рахымның концертінде зал көрермендерге лық толы болды.
Жақсы болу - парызым.
Ата – ана - бізге жарық дүние сыйлаған, бізді бағып – қағып өсірген, қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқтырмай, қатарға қосып, ешкімнен кем қылмай, бойымызға ізгі тәлім – тәрбие дарытқан асыл жандар. Осы өмірдегі ең жақын адамдарымыздан біз бойымызға бар жақсылықты сіңіреміз.
Дәстүрлі қазақ отбасында ата –ананы ерекше құрметтеп, қадірлейді. Ата – ананың айтқан ақылына құлақ асып, сыйлау – әрбір баланың парызы деп есептеймін. Ата – анамыз бізге бар білгенін үйретіп, жамандықтан аулақ болуға, керісінше жақсылық жасауға, жаны жайсаң адамдармен дос болуға үйретеді. Қанша дегенмен, үлкен кісілердің өмірден көрген – білгендері, тәжірибесі көп. Сондықтан, ол кісілермен ақылдасып, айтқан өсиеттеріне құлақ асу абзал деп есептеймін.
Анамыз әрқайсымыз үшін ерекше жан, ал анамның айтқан асыл сөздері мен ақылы менің құлағымда өшпес шырақ секілді. Анам үнемі «Балам, олай істеме, ұят болады», «Әкеңнің айтқанын тыңда», «Әкеңмен ақылдас» деп құлағыма құйып отырады. Есейе келе ғана осы сөздердің мән – мағынасын түсінген сияқтымын. Анам бірі болмаса бірі құлағында қалсын деген екен ғой.
Сондықтан, ата-ананың ісінен үйреніп қана қоймай, олардың тәрбиесін бойға сіңіре білу – әр баланың парызы. Ата-ана қандай жағдай болмасын, «балам қатарынан қалмасын, білім алып үлкен азамат болсын» деп әрқашан тілеуін тілеп жүретін асыл жандар. Демек, ата - анамызды жерге қаратпай, салиқалы ұрпақ болу - біздің парызымыз екенін есте ұстайық.