Төмендегі сұрақтарға жауап жазыңыз: 1. Қазақстанның «Жюль Верні» атанған фантаст жазушысы кім?
2. Ең бірінші романы қалай аталады?
3. Жүніс Сахиев қай жылы, қай жердегі оқу орнында оқыды?
4. «Қазақстан пионері» газетінде алғаш жарық көрген шығармасы қалай аталады?
5. Ауа райын өзгерте алу идеясы туралы жазылған ғылыми-фантастикалық романы қалай аталады?
Мұрат Мөңкеұлы (1843-1906) - айтыскер ақын, жырау. Қазіргі Атырау облысы Қызылқоға ауданы Қарабау ауылында дүниеге келген. Жасынан жетім қалып, ағасы Матайдың қолында тәрбиеленген. Байұлы тайпасы Беріш руының Қаратоқай бөлімінен шыққан[1]
Ауыл молдасынан білім алған. Есет би мен Абыл ақыннан өнеге алып, өзі Мұрын жырау Сеңгірбайұлына ұстаздық еткен. Мұрат Мөңкеұлы 17 жасында Жылқышы, 20 жасында бала Ораз, 25-інде Жаскелең, Жантолы, Шолпан, Тыныштық сынды ақындармен айтысып, жеңіп шыққан. Ол өзінің өжет мінезі, қағытпаға жүйріктігі, тапқырлығымен әрдайым жеңіске жеткен.
Баяндауыш болатын сөз таптары:
Етістіктер мына тұлғаларда айтылып, баяндауыш болады:
ашық райдағы етістіктер
Мысалы: Мен бір аса маңызды жұмыспен келіп отырмын.
бұйрық және қалау райларындағы етістіктер
Мысалы: Ғылым таппай мақтанба. Кел балалар оқылық. Ол сағат жетіге шейін қайтса игі еді.
тұйық етістіктің атау түрі мен жатыс жалғаулы түрі
Мысалы: Дұрыс жазуға үйренудің бір жолы — кітапты көп оқу.
есімшелер
Мысалы: Аяңшыл ат арымас
Есім сөздер (зат есім, сын есім, сан есім) және есімдіктер ешқандай жалғаусыз да, көптік, тәуелдік, жіктік жалғаулары және жатыс септік жалғауы қосылып та баяндауыш болып келе береді
Мысалы: Ердің сыншысы — елі
Мезгіл және мекен үстеулері (ілгері, кейін, жоғары, төмен, ертең, кеш, былтыр, күндіз т. б.) атау тұлғада, кейбіреулері жатыс септікте тұрып та баяндауыш болып келе береді
Мысалы: Киноға баруға уақыт тым кеш[1]