face29

19.11.2020 14:52 •  Қазақ тiлi

Тақырып: Мұхтар Шаханов өмірі, шығармашылығы. «Төрт ана» өлеңі мен «Отырар» поэмасы.
Мұхтар Шаханов (2 шілде1942 жылы туған, Оңтүстік Қазақстан облысы, Төле би ауданы, Қасқасу селосы) — қазақ ақыны, драматургі.
Өмірбаяны
Шымкент педагогикалық институтын бітірген (1969).
"Оңтүстік Қазақстан" (1960-65) "Лениншіл жас" (1965-70) газеттерінде республикалық телевизия, радио редакцияларында (1971-75) істеді. 1976 жылдан Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің баспа, полиграфия және кітап саудасы жөніндегі мемлекеттік комитетінде бөлім бастығы. «Жалын» альманахының (1984) бас редакторы. «Жалын» журналының бас редакторы (1986). 1993-2003 жж. Қазақстан Республикасының Қырғыз Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі қызметінде болды. 2004—2007 жылдары ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты. "Жалын" журналының бас редакторы, әлем ойшылдарының басын біріктіретін "XXI ғасыр және Руханият" атты халықаралық элита клубының Президенті.
Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының хатшысы республикалық "Жалын" журналының бас редакторы.
Шығармашылығы
Алғашқы өлеңі ("Сырдария") 1959 жылы жарияланды.
Тұңғыш өлеңдер жинағы ("Бақыт") 1966 жылы жарық көрді.
" " (1968)
"Ай туып келеді" (1970)
"Қырандар төбеге қонбайды" (1974)
"Сенім патшалығы" (1976) атты кітаптары шықты.
Бірнеше өлең кітаптарының және халық арасына кең тараған бірқатар әндердің авторы. мен поэмалары дүние жүзі халықтарының 20-дан астам тілдеріне аударылған. Өлеңдерінде философиялық ой басым. Мәтінін де, музыкасын да өзі жазған "Жұбайлар жыры", "Туған күн кешінде", "Гүл дәурен", "Мен саған ғашық едім" атты әндері жүртшылыққа кеңінен таныс.
"Махаббат заңы", "Сенім патшалығы", "Сократты еске алу түні" атты драмалары республикамызда және шетел театрларында қойылған. Ш.Айтмановпен бірлесіп жазған "Құз басындағы аңшының зары" атты эссе кітабы мен "Сократты еске алу түні" атты драмасы көптеген тілдерге аударылған. "Шыңғыс ханның пенделік құпиясы" драмалық туындысы негізінде Украинаның Довженко атындағы киностудиясы екі сериялы телефильм шығарды.
М.Шахановтың «Өркениеттің адасуы», «Жазагер жады космоформуласы» (Шыңғыс ханның пенделік құпиясы) атты романдары ЮНЕСКО шеңберінде қаралып, әлемдік деңгейде қызу пікірталас тудырды. Оның шығармалары дүниежүзінің 50-ден астам тілдеріне аударылды.
Өлеңдер мен тізімі
«Эверестке шығу»
«Ғашықтық ғаламаты»
«Еркектер жыры»
«Әйелдер»
«Сұлулықты сезіну немесе Ғабиден Мұстафинмен қарттық жайлы әңгіме»
«Арман»
«Шың басындағы оқиға»
«Алтын, күміс және қалайы»
«Жайықпен жүздескенде»
«Байқаймысың»
«Жалын»
«Жанерке»
«Достық өлкесінің заңы»
«Жігерлендіру немесе өзін бақытсызбын деп есептеген жігітке жауап»
«Өзендер»
Қысқаша мазмұны «Отырар» поэмасы
Алты ай бойы Отырар қамалы ұлы Шыңғыс ханға берілмегендіктен Шыңғыс хан өз ұлы Шағатайға ақыл айтады. Алты айдан соң Отырырдағы сатқын Қараша Отырарды сатады. Шыңғыс хан Отырардың ұлы қолбасшысы Қайыр ханды құрметтеп сыйлайтынын білдіреді де, сол себепті ол Қарашаны өлім жазасына кеседі (Қарашаның әкесінің, Қарияның көзінше). Ақыр соңында Қария шеткі елшілер қақпасынан бір баланы құтқарып жібергені туралы айтады.
Шығарма кейпкерлері
Шыңғыс хан - Моңғол ханы, қолбасшы, айлакер, ақылды.
Шағатай - Шыңғыс ханның ұлы.
Қадырхан (Қайырхан) - Отырар ханы,ақылды, ойшыл, данышпан.
Қараша (Қарашоқы) -сатқын.
Қария - сатқынның әкесі, ақылды, данышпан, ойшыл.