Талаптары: • Эссе тақырыбының желісінен шықпандар: • әрбір азатжолды жүйелі құрастырылар арасында байланыс болсын; • мазмұнын ашатын деректер келтіріңдер: • деректі, дерексіз зат есімдер мен теңеу, эпитеттері қолданып жазыңдар; • көлемі шамамен 90 сөз болсын.

Аралас құрмалас сөйлем — құрмалас сөйлемнің бір түрі. Кемі үш жай сөйлемнен құралады. Олар өзара синтаксистік байланыстың ерекше түрі — аралас байланыс арқылы құрмаласқан. Мысалы: Жалма-жан от жағылып еді, үй еңсесі көтеріліп, туырлықтың оюлары көзге шалынды (Ғ.Мүсірепов). Бұл — тиянақты-тиянақсыз-тиянақты тұлғалы аралас құрмалас сөйлем. Аралас құрмалас сөйлем енді бірде тиянақсыз-тиянақты-тиянақты тұлғалы болып келіп, әр сыңарының өзіндік басыңқы сыңары болады. Мұнда алғашқы тиянақсыз тұлғалы сыңар өзінен кейінгі сыңардың бағыныңқысы сипатында жұмсалады, ал екінші сыңар тиянақты тұлғалы бола тұра, келесі сыңардың бағыныңқы бөлігі болып табылады. Үшінші сыңар ортаңғы сыңарға басыңқы сипатта тұрса да, бірінші сыңармен мағыналық байланысқа түспейді. мысалы: Көк қалың болғанмен, жерде әлі сыз бар, қар суын бойына тартып, дегди қоймаған-ды (Ә.Нұрпейісов). Аралас құрмалас сөйлемнің айтылу ырғағы да кең. Онда салаласқа тән тиянақты,сабақтасқа тән тиянақсыз ұласпалы ырғақ орын ауысып, бірде тиянақты-тиянақсыз, бірде тиянақсыз-тиянақты түрде келеді. Аралас құрмалас сөйлемнің мағыналық топтастырылуында өзгешелік бар. Бірінші топ қатарын бірыңғай қатынастағы түрлер құрады да, екінші топ қатарын әрыңғай қатынастағы түрлер түзеді. Ал бұл екеуінің мағыналық жігін танытуда бір-бірінен өзгешелік жоқ, қойылған талап бір. Оның үстіне мағыналыққатынастардың белгіленуі жеке сыңарлардың тұлғалануына тәуелді емес. Ең алдымен алғашқы екі сыңар аралығындағы, соңынан соңғы екі сыңар аралығындағы мағыналық қатынас айқындалады. Осы мағыналық қатынастардың сәйкес келіп, бір атаумен аталуы оның бірыңғай қатынастағы сөйлем екенін көрсетеді. Оның ыңғайлас мәнді, себеп мәнді, шарт мәнді, салыстырма мәнді, түсіндірме мәнді, мезгіл мәнді түрлері бар. Ал сөйлемдегі алғашқы екі сыңар аралығындағы және соңғы екі сыңар аралығындағы мағыналық қатынастар екі түрлі болған жағдайда әрыңғай қатынастағы Аралас құрмалас сөйлем болып қосақталған түрде белгіленеді. [1]

1. Қозы Көрпеш мазары - X-XI ғасырлардағы Баян Сұлу сәулет ескерткіші. Ол Аягөз өзенінің оң жағалауында, Аягөз ауданының Тарлаулы ауылынан алыс емес жерде орналасқан. Лирикалық-эпикалық поэманың кейіпкерлерінің есімдерімен байланысты мазар - Қазақстандағы ең көне ескерткіштердің бірі.

2. Байғар Құттыбайұлы бидің ескерткіші Шығыс Қазақстан облысы, Аягөз ауданы, Сарыарқа ауылында орналасқан.

3. Ақтайлак Бия кесенесі - 18 ғасырдың сәулет ескерткіші. Аягөз қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 55 км жерде орналасқан. Орта жүздің әйгілі ақыны Ақтайлақтың бейітіне орнатылған. Кесене балшық кірпіштен және тастан жасалған дуалмен қоршалған.

4. Сұлтан Барак Солтыбайұлының кесенесі (туған жылы белгісіз - 1865). Сұлтан Әбілпейіз ұрпағы. Аягөзге жақын жерде туған. Поляк саяхатшысы Янушкевич өзінің жазбаларында Баракты ақылды, ақкөңіл, батыл деп сипаттайды, оны даланың Геркулесімен салыстырады.

5. би Жобалай Байсейтұлы кесенесі [кк] (1730-1818). Шығыс Қазақстан облысы, Аягөз ауданы, Мәдениет ауылы.