209439an

12.03.2021 14:25 •  Қазақ тiлi

Тапсырма 1. Мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіндегі ақпаратты қолданып, көтерілген басты мәселені

анықтаңыз. Өз көзқарасыңызды жан-жақты тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып,

дәлелдеңіз.

2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдаңыз. Оның мәтіні, онда көтірлген мәселе бойынша маңызды

деп санайтын 2 сұрақ қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді қатысып,

пікіріңізді білдіріңіз.

[10]

А мәтіні

Отыз екінші қара сөз

Білім-ғылым үйренбекке талап қылушыларға әуелі білім керек. Талаптың өзінің біраз

шарттары бар. Əуелі - білім-ғылым табылса, ондай-мұндай іске жаратамын деп, дүниенің бір

қызықты нәрсесіне керек болар еді деп іздеу керек. Ол үшін білім-ғылымның өзіне ғана құмар,

ынтық болып, бір ғана білмектіктің өзін дәулет деп бағаласаң және әр білмегеніңді білген

уақытта көңілде бір рахат болады. Сол рахат білгеніңді берік ұстап, білмегеніңді тағы да

сондай білсем екен деп үміттенген құмар, махаббат пайда болады. Сонда әрбір естігеніңді,

көргеніңді көңілің жақсы ұғып, анық өз суретімен ішке жайғастырып алады. ...Адамның көңілі

шын мейірленсе, білім-ғылымның өзі де адамға мейірленіп, тезірек қолға түседі. Шала мейір

шала байқайды.

Екінші – ғылымды үйренгенде, ақиқат мақсатпен білмек үшін үйренбек керек...

Үшінші – әрбір ақиқатқа тырысып ижтиһатыңмен көзің жетсе, соны тұт, өлсең айрылма!

Төртінші – білім-ғылымды көбейтуге екі қару бар адамның ішінде: бірі – мұлахаза

(ойлау, пікір айту) қылу, екіншісі - берік мұхафаза (сақтау, қорғау) қылу. Бұл екі қуатты

зорайту жаһатінде (жағдайында) болу керек. Бұлар зораймай, ғылым зораймайды.

Бесінші – көптеген ақыл кеселінен қашық болу керек. Соның ішінде уайымсыз

салғырттық деген бір нәрсе бар, соған бек сақ бол. Ол халықтың, дәулеттің, ғибраттың,

ақылдың, ардың – бәрінің дұшпаны.

Алтыншы – ғылымды, ақылды сақтайтұғын мінез деген сауыты болады. Сол мінез

бұзылмасын! Көрсеқызарлықпен, жеңілдікпен, я біреудің орынсыз сөзіне, я бір кез келген

қызыққа шайқалып қала берсең, мінездің беріктігі бұзылады. Онан соң оқып үйреніп те пайда

жоқ. Қоярға орны жоқ болған соң, оларды қайда сақтайсың? Қылам дегенін қыларлық, тұрам

дегенінде тұрарлық мінезде азғырылмайтын ақылды, арды сақтарлық беріктігі, қайраты бар

болсын! Бұл беріктік бір ақыл, ар үшін болсын!

Ә мәтіні

Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру

1. Білімнің салтанат құруы

Білімді, көзі ашық, көкірегі ояу болуға ұмтылу – біздің қанымызда бар қасиет.

Тәуелсіздік жылдарында қыруар жұмыс жасалды. Біз он мыңдаған жасты әлемнің маңдайалды

университеттерінде оқытып, дайындадық. Бұл жұмыс өткен ғасырдың тоқсаныншы

жылдарының басында қолға алынған «Болашақ» бағдарламасынан басталды. Елімізде өте

жоғары деңгейдегі бірқатар университеттер ашылды, зияткерлік мектептер жүйесі

қалыптасты. Басқа да көптеген іс тындырылды, дегенмен білімнің салтанаты жалпыға ортақ

болуға тиіс. Оның айқын да, бұлтартпас себептері бар. Біз бүгінгі жаңа атаулы ертең-ақ ескіге айналатын, жүрісі жылдам дәуірге аяқ бастық. Бұл жағдайда кәсібін неғұрлым

қиналмай, жеңіл өзгертуге қабілетті, аса білімдар адамдар ғана табысқа жетеді...

6. Сананың ашықтығы

Көптеген проблема әлемнің қарқынды өзгеріп жатқанына қарамастан, бұқаралық сана-

сезімнің «отбасы, ошақ қасы» аясында қалуынан туындайды... Ол үшін санамыз ашық болуы

шарт. Сананың ашықтығы зерденің үш ерекшелігін білдіреді:

Біріншіден, ол дүниеде, Жер шарының өзіңе қатысты аумағында және өз еліңнің

айналасында не болып жатқанын түсінуге мүмкіндік береді.

Екіншіден, ол жаңа технологияның ағыны алып келетін өзгерістердің бәріне дайын болу

деген сөз. Таяудағы он жылда біздің өмір салтымыз: жұмыс, тұрмыс, демалыс, баспана, адами

қатынас тәсілдері, қысқасы, барлығы түбегейлі өзгереді...

Үшіншіден, бұл – өзгелердің тәжірибесін алып, ең озық жетістіктерін бойға сіңіру

мүмкіндігі. ...басқалардың ең озық жетістіктерін қабылдай білу, бұл – табыстың кілті, әрі ашық

зерденің басты көрсеткіштерінің бірі. Егер қазақстандықтар жер жүзіне үйден шықпай,

терезеден телміріп отырып баға беретін болса, әлемде, құрлықта, тіпті іргедегі елдерде қандай

дауыл соғып жатқанын көре алмайды. Көкжиектің арғы жағында не болып жатқанын да біле

алмайды.​