Тапсырма: Мәтінді мұқият оқып, негізгі мәселені анықтаңыз. Автордың көзқарасын ажыратып, өз пікіріңізді диалогке қатысу арқылы білдіріңіз.
Бал ашамын деп бәлеге қалған…
Дастарқан басында соғыс жайында әңгіме қозғалды. Әркім әртүрлі естіген оқиғаларын айтып жатты. Кенет төрде отырған бір ақсақал:
– Мен сендерге бір әңгіме айтайын, – деді. Бәріміз әлгі кісіге қарап елең еттік. – Бұл өзі бұрын-соңды айта қоймаған сырым еді, – деп жалғады ол сөзін. – Қазір соғыстың аяқталғанына да пәленбай жыл өтті ғой. Сондықтан бізді ешкім тергеп, қудалай қоймас…
…Бұрынғы Ворошилов колхозынан бес жігіт бірге әскерге аттандық. Алдымен ауданға, сонан соң облысқа апарды. Облыс орталығынан эшелонға отырғызып батыс жаққа алып бара жатты. Бүгінгідей бөлек-бөлек жатар орны бар вагон қайда?! Кинода көрсетіп жүргендей ағаш вагон. Пойыз да жай жүреді. Әр станцияға тоқтап, су аламыз. Берген тамағын талғажау қыламыз. Екі-үш күннен кейін пойыздан кісі жалығады екен. Арамызда бізден ересектеу, әр нәрседен хабары бар, қағылез Әбдібек деген жігіт болды. Ішіміз пысқаны сондай бір кезде әлгі Әбдібекке:
– Сен бал ашшы, совет жеңе ме екен, неміс жеңе ме екен? – дедік. Әбдібек құмалақты шашып кеп жіберіп:
– Жаудың беті қатты. Күші басым. Біздің жеңуіміз қиын болады-ау! – деді.
Кешке бәрімізді вагон-штабқа шақырды. Болған оқиғаны айна-қатесіз біреу жеткізіпті. «Мұны сендерге кім үйретті? Неге совет әскерінің жеңетініне күдік келтіресіңдер? Араларыңда жаудың тыңшысы бар шығар?» - деп, ал тергеудің астына алсын келіп. Орысша да жөнді білмейміз ғой. Сұрақтың бірін түсінсек бірін түсінбейміз.
«Солай құмалақ аштырғанымыз рас», - деп мойындаудан басқа амал қалмады. Содан не керек, «Совет елінің неміс фашистерін жеңетініне күмән келтіріп, жауынгерлердің арасына іріткі салып жүр», - деген айып тағып, Әбдібекті вагоннан түсіріп алып қалды. Қалғандарымыз да майданға жеткенше көзге түрткі болып, қатаң бақылауға алындық. Артынан естідік, Әбдібек байғұсты әскери трибуналдың үкімімен соттап жіберіпті. Сол күйі қайтпады.
Берілген нұсқалар бойынша мысалдар келтіріп жазу.
Зат есім + зат есім:
Томирис патшайым.
Апта соңы.
Сын есім +сын есім:
Көк ала.
Қылғылт сары.
Сан есім + сан есім:
Сексен тоғыз.
Жетпіс төрт.
Есімдик + зат есім:
Ол – дәрігер.
Сендер оқушысыңдар.
Есімше + зат есім:
Баратын жол.
Сатылатын тауар.
Септеулі зат есім + етістік:
Далаға шығып кетті.
Кітапты оқыды.
Зат есІм + етістік:
Алмагүл ұйықтап жатыр.
Жездем қоңырау шалды.
Үстеу + етістік:
Күні - түні оқыды.
Ала жаздай еңбектенді.
Сын есім + етістік:
Жаңасы сатып алынды.
Кең салынды.
Сан есім + етістік:
Жетеуі келді.
Тоғызы жіберілді.
Мен саған ғашықпын, туған жерім. Сенің әр тауыңа, өзеніңе, ойығың мен қиығыңа, суыңа, жан-жануарыңа ессіз ғашықпын. Сол белестерде тұратын қазақ атаулы халықты да сүйемін! Бар бауырларымды, аға-қарындастарымды қадірлеймін, пір тұтамын. Бізді қорғап, жеріміз үшін күрескен батырлар мен қайраткерлерге махаббат деген бір төбе. Олар қандай батыл десеңші! Қазіргі тыныш өміріміз, ашық аспанымыз солардың арқасы ғой. Біресе жоңғарға қарсы, біресе оң жақтағы қытайға, біресе солтүстіктегі орысқа қарсы айқасқан біздің момын халықтың, айтар тарихы, паш етер құпиялары, сыр шертері өте-өте көп. Әй қазағым-ай, сол оқиғаларды үнемі есте сақтап, жүректе намыс пен рухты ұстап, тәуелсіздіктің құнын білгейсің!