Жалқы есім — жеке заттың, құбылыстың атауы болатын сөз, сөз тіркесі. Жалқы есімге адам аттары антропонимдер), географиялық атаулар (топонимдер), діни атаулар (теонимдер), жануарлар атаулары (зоонимдер), аспан денелерінің атаулары (астронимдер), тарихи уақиғалармен байланысты мезгіл атаулары (хрононимдер), рухани нысандар атаулары (идеонимдер) т. б. жатады. Тәуелдік жалғау, әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша. Негізінде зат есімге тән қосымша бола тұрса да, зат есім қызметін атқаратын, демек, субстантивтенетін (заттанатын) сөздердің барлығына да жалғана береді. Мысалы: әкем, дәптерім деген сөздер зат болса, Түйенің үлкені өткелде таяқ жейді (мақал) деген сөйлемдегі үлкенісын есімі субстантивтеніп тұр. Ердің екі сөйлегені - өлгені; еменнің иілгені - сынғаны (мақал) дегендегі сөйлегені, өлгені, иілгені, сынғаны деген сөздер - зат есім орнына қолданылып тұрған есімше формалар. Менің ағам/ Біздің ағамыз сенін аган /сендердін агаларын сиздин аганыз/сиздердин агаларыныз онын агасы/олардын агалары
Мүмкін, өз балалық шағын туралы көп нәрсені айтуға болар. Өткенді еске алу, шашыраңқы түрде жатқан, өмірдің жақсы мен жаман жақтары. Сен кішкентай кезінде, айналаңа емін-еркін қарайсың, ешқандай мәселеге бас қатырмайсың... Жарқын естеліктер жадыңда мәңгі сақталады. Және, сол бір жарқын естеліктердің бір бөлігі, менің алғашқы ұстазыммен байланысты. Көз алдыңа күлімсірегені, күлімдеген көздері, әсем дауысы елестейді. Мен оған қарағанды ұнататын едім, оның біліміне тамсанатын едім. Ұстазымның көңілін аулап, оған көбірек ұнау үшін тырысатынмын. Кейде, ол менің басқа сыныптастарыма көңіл аударғанда, жай ғана сабырмен күтуге тура келетін. Әрине, менің алғашқы ұстазым барлық патшайымдардан биік болды дей алмаспын, дегенмен, ол өте керемет жан болатын. Меніңше, ең бастысы сол. Мүмкін, ол менің өмірімде болмағанда, мен қазір дәл осындай болмайтын да едім. Қалай айтушы еді? Кездейсоқтық кейдейсоқ емес... Және ең соңында менің барлық қиғылықтарыма шыдап келген жанға алғысымды білдіргім келеді. Және осы бір, өзімді онсыз елестете алмайтын, кішкентай әлемді тудыруға бар күшін салды.
Тәуелдік жалғау, әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша. Негізінде зат есімге тән қосымша бола тұрса да, зат есім қызметін атқаратын, демек, субстантивтенетін (заттанатын) сөздердің барлығына да жалғана береді. Мысалы: әкем, дәптерім деген сөздер зат болса, Түйенің үлкені өткелде таяқ жейді (мақал) деген сөйлемдегі үлкенісын есімі субстантивтеніп тұр. Ердің екі сөйлегені - өлгені; еменнің иілгені - сынғаны (мақал) дегендегі сөйлегені, өлгені, иілгені, сынғаны деген сөздер - зат есім орнына қолданылып тұрған есімше формалар.
Менің ағам/ Біздің ағамыз
сенін аган /сендердін агаларын
сиздин аганыз/сиздердин
агаларыныз
онын агасы/олардын агалары