-тапсырма. Мәтіннен 5- тірек сөздерді көшіріп жаз.

​

Бір құшақ одна полная охапка дров

Арқалап-взваливать себе на спину; нести на спине; таскать на спине

Тас камень

Мая верблюдица

Толтыру заполнять, выполнять

Астау

1) уст. деревянное корыто (кормушка для скота)

ағаш астау → деревянное корыто

бұзаулардың алдындағы астау → кормушка, стоящая перед телятами

жоны астаудай бағылан қой → упитанный барашек (букв. барашек, бока которого с корыто)

2) диал. блюдо (деревянная посуда)

Келі

келі́

I. ступа

келі түбі → этн. часть толченого выделяемая работавшему (в качестве платы)

келі түю → толочь в ступе

II. разг. килограмм; кило

бір келі алма өлшеу → взвесить кило яблок

салмағы жүз келі → весит сто килограмм

төркі́н

1) этн. отцовский род замужней женщины; отец, родня, родители и все родственники жены

төркін десе, қыз төзбейді, көкпек десе, түйе төзбейді → погов. женщина пристрастна к своей родне, а верблюд — к степной траве

төркіндегі қыз — төре → погов. дочь в родительском доме — госпожа

төркіннің төбесі де қуат → погов. родной холм и тот поддержка (душа спокойна)

2) место, где живет родня жены

төркіні жақынның төсегі жиылмас → погов. у женщины, чья родня находится вблизи, постель никогда не убирается (жена часто ходит к родным и отвлекается от повседневных дел)

3) перен. происхождение (жены)

4) первоисточник; корень; первопричина

әңгіме төркіні → источник разговора

жауыздықтың төркіні осында жатыр → корень зла заключается в этом

5) суть; смысл

біздің әңгімеміздің төркіні бір → суть нашего разговора одна

сөз төркіні → лингв. этимология слова

сөзінің төркіні бар → он дело говорит

6) суть разговора

әңгіменің төркінін түсіну → понять суть разговора

іс төркіні → суть дела

ілме́к

1) петлица; петля; узел вешалки

жібек ілмек → шелковая петля

пенжектің ілмегі → петлицы пиджака

2) зацепка; крючок

сым ілмек → проволочный крючок

мвтьзЫТМ

щытЗ_Теңіз жағасында екі адам жүр. Бірі – Курнос, бірі – Андрей. Кенет

ышқынып, жел гулеп кетті. Қамыстар құлап, топырақ борап, дүние алай -

дүлей борап кетті. Андрей бұл сұмдықты көрді: қатты соққан қара дауыл

мұзды қақ жарып, ашып жіберді. Сіресіп жатқан мұз алға қарай

жылжыды. Теңіз үсті түтігіп кетті. Андрей Курносты жаға қайыққа

қарай сүйрей жөнелді. Иван:

- Есің дұрыс па? – деп айқайлады.

- Әне, балықшылар ығып барады.

- Подумаешь! Ықса, барсын!

Андрей не істерін білмей, сергелеңге түсті. Жанына Жалмұрат жүгіріп

келді. Екеуі қайықты суға түсіріп мінді. Жел қайықты ұшырып ала жөнелді.

Олар жағадан ұзап кетті. Теңіз үстінің дауылы өте қатты, үйдей

толқындар. Жалмұраттың зәресі ұшты. Басы айналды. «Құдай-ай сақтай

көр!» - деп жалбарынды. Андрей қайықты есті. Мұзда ыққан

қайықшыларға жете алмай, өздері адасты. Қараңғы түнде қайықты үлкен

сең соқты. Қайық быт-шыт болды. Екеуі мұздың үстінде қалды.

Ал балықшылар теңізге шыққан соң, жұқа мұз быт-шыт болып жарылды.

Олар жан-жаққа ығып кетті. Балықшылардың біреуі суға құлап, үшеуі үсіп

өлді. Біреуі шалажансар. Еламан, Кәлен, Мөңке, Дос, Рай ғана қалды.

Таң атты. Дауыл басылды. Бұлар ыққан үлкен мұз шыңға тірелді.

Балықшылар: «Қаратүпті қара! Біз Қаратүптен шығыппыз», - деп шулады.

Сақал- мұрты – қырау, беттерін үсік шалған. Осы жерде балықшылар

Жалмұрат пен Андрейдің денесін көрді. Өздерін іздеп шыққандарын түсінді.

Андрейдің тырнақтары жұлынған. Мұз үсті – қан. Өмір үшін жан аласқан.

Жерді тырнағымен тырнаған. Андрей ақкөңіл еді. Промсолда балықшыларға

жаны ашитын жалғыз адам еді. Объяснение: