ІІІ тапсырма. Мәтіннен етістіктерді тауып, қай шақта тұрғанын анықта. ( ) Отырар, Тараз, Сайрам, Түркістан, Суяб, Баласағұн т.с.с. көне қалалар тек сауда
ғана емес, мәдениет және ғылым орталықтары болды.
Ертеде Тараз қаласындағы сауда базарын көргендер «Тараз базары-әлем айнасы»
деп айтатын. Себебі бұл жақта кез-келген дүниені айырбастауға , сату мен сатып алуға
болатын. Мыстан жасалған тұрмыстық бұйымдар мен қару жарақтар-киім-кешек пен ер-
тұрмандар саудаға түседі.
Отырар алқабына жүз елуден астам кішкентай қала бұрын болады. Бұл елді мекен
қорған сарайларға бай болатын. Саудамен қатар, бұл аймақта білім мен ғылым саласы
дамыды.
Түркістан ертеден «Екінші Мекке» деп аталды. Бүгінгі таңда көне қала әлемдік
туризм орталығы болып отыр.
Суяб пен Баласағұн қалаларында жыл сайын кең көлемде сауда жәрмеңкелері
өткізілетін. Әртүрлі елден жиналған саудагерлер бас қосып, сауда қарым-қатынасын
орнататын.
(Д.Досжан. «Жібек жолы» романынан)
Нақ осы шақ:
Ауыспалы осы шақ:
Жедел өткен шақ:
Ауыспалы өткен шақ:
Сабақтардан кейін мен тез жиналып, үйге барамын. Бүгін әкем үйге ертерек келеді, сондықтан біздің отбасымыз бІрге кешкі ас ішеді. Осындай отбасылық ас ішу күнде болып жатпайды. Мен мектептен қайтамын. Сол кезде анам ас дайындап тұрады, ал менің сіңлім оған көмектеседі. Әкем жұмыстан келеді, біз кешкі ас ішуге отырамыз.
Кешкі ас үстінде біз тек тамақ ішпейміз, сонымен қатар әңгімелесеміз. Мен және менің қарындасым мектепте және күндіз не болғанын айтамыз. Әкем жұмысы жайында және тағы басқа қызықты оқиғаларды айтады. Анамды тыңдау -сондай қызық десеңші! Оның айтқан әңгімелері өте күлкілі. Кешкі ас шай ішумен аяқталады. Мен осындай кештерді ұнатамын. Олар- өте қызық, күлкілі. Бірақ кеш аяқталады. Мен жақсы көңіл күйде сабақ оқуға кірісемін. Жатарға аз уақыт қалса да, әйтеуір, бір нәрсе жасап үлгеремін.
Мен Қазақстанда тұрамын. Ұлтым орыс. Мен өзімнің ана тілімді ардақтаймын. Мемлекеттік тіл- қазақ тілін өз ана тілімнен артық білемін. Мен қазақ сыныбында оқимын. Әрбір Отанын сүйген азамат мемлекеттік тілге құрметпен қарап, жақсы меңгеру керек. Жалпы, мемлекеттік рәміздердің бәрін де құрметтей білейік. Кейбір қазақ балаларына таң қаламын, өз тілдерінде сөйлеуге намыстанып тұратын. Олар намыстанып, ана тілін үйренуге көңіл бөлер деген мақсатта, оларға қазақ тілінде мақалдап, әзілдеп сөйлеймін. Бірақ, одан олар нәтиже шығарама жоқ па, білмеймін. Қанша тіл білсек те артық болмайды, ал мемлекеттік тілді толық меңгеру парызымыз.