ТАПСЫРМА.
ТеМЕНДЕ БЕРІЛГЕН ЕЛІКТЕУ СӨЗДЕРДІ ЕКІ БАҒАНҒА БӨЛІП ЖАЗ
харс, гүрс, дүрс, қорс, тарс, тырс, ырс, барқ,
борт, күрт, кiрт, морт, сарт, шырт, дүңк,
күңк, қыңқ, мыңқ, маңқ, саңқ, шаңқ, шіңк, сыңқ,
таңқ, тыңқ, ыңқ, болп, была, жалп, желп, қолп,
iрк, ырқ, сарт-сұрт, тарс-тұрс, арс-ұрс, жалт-
жалт, жалт-жұлт, қалт-қалт, қалт-құлт,
қаңқ-қаңқ, қаңқ-құңқ, шаңқ-шаңқ, шаңқ-шұңқ,
арбаң-арбаң, бүгжең-бүгжең, арсалаң-арсалаң,
ербелең-ербелең, батыр-бұтыр, далаң-далаң,
тарбаң-тарбаң, қызараң-қызараң, қаңғыр-
күңгір, қайқаң-құйқаң, митың-митың, салаң-
сұлаң, ыржың-мыржың т. б.
Қыс – күзден кейін келетін, жылдың ең суық мезгілі. Күнтізбе жүйесі бойынша Желтоқсан, Қаңтар, Ақпан қыс айлары болып саналады. Қыста түн ұзақ, күн қысқа болып, Үркер жұлдызы көкке өрмелеп жоғары көтерілген сайын суыта түседі. Қыс мерзімін халқымыз өзінше бағалап, өз тұрғысынан сипаттап келеді. Осы тұста қыстың бейнесін тірі жанға балаған Ұлы Абайдың мына өлең шумақтары еріксіз тіл ұшына оралады:
Ақ киімді, денелі, ақ сақалды, Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды. Үсті-басы ақ қырау, түсі суық, Басқан жері сықырлап, келіп қалды. Дем алысы – үскірік, аяз бен қар, Кәрі құдаң – қыс келіп, әлек салды.
Бұл мезгілде болатын табиғи құбылыстардың бірін қалдырмай аса көркемдікпен суреттеген Жүсіпбек Аймауытовтың және Ілияс Жансүгіровтің төмендегі өлең жолдары қыстың қатал мінезін көз алдымызда жандандырып тұрғандай:
Жалп-жалп, жалп-жалп жауды қар. Тон киіндік, тоңды мал. Бұрқ-бұрқ, бұрқ-бұрқ боран бар, Боран жоқта тұман бар. Қызыл шұнақ қызыл бар. Суда айна тас мүсін бар, Қылаулатқан қырау бар.
Қыс - ең суық жыл мезгілі, сондықтан адамдардың киген киімдері сәннен бұрын жылы болуы тиіс. Қысқы киімдер қатарына: бас киім, күрте, қолғап, етік және тағы басқалары жатады. Бас киім тек қана басты жылытып коймай, сонымен бірге құлақты да суықтан қорғайды. Күрте - дененің 70 пайызын жабатындықтан, ол міндетті түрде табиғи материалдардан жасалғаны абзал. Қолғап - қолдың тоңбауымен қатар, терінің құрғауынан сақтайды. Етік - адам денесінің температурасына толығымен әсер етеді. Жылы әрі сапалы етік киген адамның денесі еш уақытта тоңбайды.