ТАПСЫРМАНЫҢ МӘТІНІ Оқылым мәтіні бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жаз.
Сөз саны -60-70.
Геолог ғалым, қоғам қайраткері, Қазақстан ғылым Академиясының ұйымдастырушысы және тұңғыш
президенті, Ертіс өңірінің академиктер әлемінің бас ұйытқысы, ұлы дала жұлдызы, қазақтың тұңғыш
академигі Қаныш Имантайұлы Баянауылдың батыс бөктерінен күншілік жерде, өзеннің жағасында ірге
тепкен Сәтбай қажының кіші ауылында дүниеге келген. Содан болар, Семей елін – Абай елі десе, Кереку елін -
Қаныш елі деп айтады.
Қаныш аға ғылым ордасын көтерген күнгі салтанатта сөйлеген сөзінде былай деген екен: «Ғылым жалған
мадақты сүймейді, ғылым биік сарайына біреуді жақсы көріп, иә жалтақтап жүріп кіре алмайсың. Ғылым
ымырашылықты, бос мақтан даурытпалықты, өтірік мәлімет, өсек аяңды, көрсе-қызарлықты да
көтермейді. Оған ниет, таза жүрекпен бару керек».
Баянауыл елі – қазақ халқының киелі да қастерлі жері. Ата-баба дәстүрінде тәрбиеленген ұрпақтан ғұлама
ғалымдар шыққан. Қаныш Имантайұлы Сәтбаев та осы қасиетті жерде дүниеге келді. Баянауыл
тауларында табиғи тастан «жасалған», небір таңғажайып сәулеттерді кездестіреміз. Теміртау сияқты
алып қаланы тұрғызу, металлургия кешенін салу идеясын 1946 жылдан бастап жоғарғы жаққа өтінішпен
шығып, ойларын жүзеге асырды. Қаныш аға ұлы даланың көп жылдар толғатып, заманалар тоғысуынан соң,
ХХ ғасырда қазақ халқына сый етті.
Баянның қарағайы мен жұпардай аңқыған көкорай шөптердің хош иісін қанша жұтсаң да көкірек бір
тоймайды. Баянауылдың бейресми әнұранына айналған, сөзі Қабдікәрім Ыдырысовтың, әні Нұрғиса
Тілендиевтің «Баянауыл вальсінің» қайырмасында «Баянның Қанышы көпке әйгілі» деген сөздер алынып,
«ұлдары» деген сөзге өзгертілген екен. Жан-жақты ойластырылып, жасалған әрекет екені белгілі.
Академияның негізін салған дара тұлға кейінгі ұрпақтарға үлкен жол сілтеп кетті.
Қазақ әдебиетінде осы уақытта, негізінен, реалистік, демократиялық, ағартушылық бағыт басым болды, лирика, проза, сатира, публицистика, журналистика дамыды; әлеуметтік роман қалыптасты; орыс, украин және түркі тілдес әдебиеттермен байланыстар тереңдетілді.
Қазақ жазушылары мен ақындарының алдыңғы қатарлы демократиялық бөлігі Қазан төңкерісін қабылдады, бірақ көркем интеллигенцияның бір бөлігі күмән мен ұлтшылдық көңіл-күйдің билігіне айналды. Осылайша, жаңа қазақ әдебиетінің пайда болуы әр түрлі көркем бағыттағы күресінің қиын жағдайында өтті
Қазақ әдебиеті тарихындағы ірі құбылыс-С. Торайғыров және Сәтбаев шығармашылығы. Өте қысқа өмірге қарамастан,
С. Торайғыров үлкен көркем мұра қалдырды, онда жинақталған қазақ халқының Қазан төңкерісі алдындағы өмірінің барлық қиындығы бар. С. Торайғыровтың туғанына 100 жыл толуын өткізуге дайындық зерттеушілерді қараша алдындағы біліктілікті ғылыми зерттеуге жұмылдыра алады.
керек ақпаратты. Қашан біз кітапханаға деген кіреміз бізге есік осы ашылады
кітаптың тамаша елін. Кітапханада стелажи тұрады
кітаптармен. Олардың анда сотни, ал мыңдаған. Кітапханада біз кітап на үйді алу білеміз
қарамастан және аздан кейін кері ал- кейін. Бірақ к өкінішке аз адамдар қайтарады
кітаптар арада жақсы күйде. Сол себептен біз кітапты оның кітапханасында керек алсақ
күт- және бережно оған деген қарайды. Ғой ғана біз табу білеміз ана кітапханада
бізге керек кітапты. Кітапханада кітаптар білімнің бөлек-бөлек облыстарынан жинақы. Бас-басы
басылымды ша өзінің дәмінің табады, қарамастан немесе нешінші оқу немесе жұмыс үшін сұрайды. Арада
бас-басы кітапханаға оқу залым болады, қайда тұянадай жиһазда отырасың және оқисың
газеттер, журналдарды қарайсың, әдеби новинками танысасың. Арада
кітапханаға көп қызықты білікті өте қызықты адамдар жұмыс істейтін, сондықтан
не олар ескі, нанғысыз әдемі кітаптармен өзара жанасады және қарамастан