Тарихи тұлғалар-Лексика Оқылым
Тапсырма
Мәтінді оқып, теменде берілген сұрақтарға жауап беріңіз. (5)
1-мәт и
Қаныш Сәтбаев – 1950 жылдары аты бүкіл Кеңес үкіметіне белгілі болған геолог ғалым. Ол Казак
Ғылым Академиясының құрылтайшысы, ал 1945 жылы оның тұңғыш президенті болады. ХХ ғасырдың
ортасына қарай Минерология ғылымдарының докторы Қаныш Имантайұлы Қазақстанның орталық
безлігіндегі табиғи қазба байлыктар шоғырланған ірі кен орындарын ашалы. Коп уакыт өтпей оның аты
бүкіл Кеңес үкіметіне белгілі болады.
Әйгілі ғалым соныс кезінде немістер Украинадагы жез кендерін басып алған кезде, Қазақстанның
орталығынан жез ендіретін кен орындарын ашады. Орыс ғалымдары оның жетістігіне таңдана карайтын. ..
Қанылд Сатбаевтың топонимикалық білімі жоғары сд.
Қаныш Сәтбасы жастайынан иноградняга кызыккан. Бала кезінен әртүрлі жер-су атауы туралы аңыз
энгімелерді таңдап өседі. Ер жеткен соң геология ғылымы саласына қатысты зерттеу жұмыстарымен
айналысады. Дегенмен өзінің топоничката деген қызығушылығын да жоғалтқан емес. Кейіннен мұрын
оган орасан зор пайдасы тиеді. Яғни жер атауларына байланысты ірі кен орындарын кыска мерзімде
аныктап, қоғамды жаңа ресурс козімен қамтамасыз етеді. -
2-мліп
Геолог ғалым, Кои ам қайраткері, Қазакстан ғылым Академиясының ұйымдастырушысы және тұншып
президенті, Ертіс өңірінің академиктер әлемінің бас ұйытқысы, ұлы дала жұлдызы, қазақтың тұңғыш
академигі Қаныш Имантайұлы Баянауылдың батыс бөктерінен күншілік жерде, өзеннің жағасында ірге
тепкен Сәтбай кажының кіші ауылында дүниеге келген. Содан болар, Семей елін Абай елі десе,
Кереку слін – Қаныш елі деп айтады.
Қаныш аға ғылым ордасын көтерген күнгі салтанатга сойлеген сөзінде былай деген екен: «Ғылым
жалган мадақты сүймейді, пылым биік сарайына біреуді жақсы көріп, иә жалтақтап жүріп кіре
алмайсың. Ғылым ымырашылықты, бос мактан даурыгалықты, өтірік мәлімет, есек аяңды, корсе-
Қы арлыгы да кетермейді. Оған нист, таза жүректен бару керек.
Баянауыл слі — казак халкының киелі да кастерлі жері. Ата-баба дәстүрінде тәрбиеленген ұрпақтан
ғұлама ғалымдар шыккан. Қаныш Имантайұлы Сәтбаев та осы қасиетті жерде дүниеге келді. Баянауыл
тауларында табиғи тастан «Скасалған», небір тангажайып сәулеттерді кездестіреміз. Теміртау сияқты
алып каланы тұрғызу, металлургия кешенін салу идеясын 1946 жылдан бастап жоғарғы жакка өтінішпен
шығып, ойларын жүзеге асырды. Қаныш аға ұлы даланың көп жылдар толғатып, заманалар тоғысуынан
сон. ХХ ғасырда қазақ халқыға сый етті.
Баянның карағайы мен жұттардай аңқыған кокорай шоггтердің хош иісін канша жұтсаң да көкірек бір
тоймайды. Баянауылдың бейресми әнұранына айналған, сөзі Қабдікәрім Ыдырысовтың, әні Нұрғиса
Тілендиевтің «Баянауыл вальсінің» қайырмасында «Баянның Канышы көгікс әйгілі» деген сөздер
алынып, «ұлдары» деген сөмс өзгертілген екен. Жан-жақты ойластырылып, жасалған әрекет екені
белгілі. Академияның негізін салған дара тұлға кейінгі ұрпақтарға үлкен жол сілтеп кетті.
1-мәтін
2-мәтін
Такырыптары
Аанрлық
ерекшеліктері
Құрылымдық
ерекшеліктері
(кіріспе, негізгі,
Қорытынды
бөлімдері) берем
көмек керек
