Тек ен акылдылар ысте алады 1-сұрақ.
a. Түріктер жужандар тайпасының вассалдары болып өмір сүрген.
b. Бумын бастаған түріктер жужандарды талқандайды.
екінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да қате
екі нұсқа да дұрыс
бірінші нұсқа дұрыс
№2 cұрақ
a. Бумынды ақ киізге көтеріп, «Елхан» деп жариялайды.
b. Бумын қаған 452 жылы Түрік қағанатын құрады.
бірінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да дұрыс
екі нұсқа да қате
екінші нұсқа дұрыс
№3 cұрақ
a. Түрік қағанаты билік үшін тартыс-таластан 503 жылы Батыс түрік қағанаты және Шығыс түрік
қағанаты болып екіге бөлінді.
b. Түрік қағанатының орнына Шығыс түрік қағанаты құрылды. Ал Батыс түрік қағанатын қытайлар
жаулап алды.
бірінші нұсқа дұрыс
екінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да қате
екі нұсқа да дұрыс
№4 cұрақ
a. Бумын қаған кезінде Византияға елші жіберіп, Византиямен одақтасып, сауда қатынастарын
жандандырды.
b. Мұқан қаған кезінде Парсы мемлекеті мен Византияны Түрік қағанатының мүдделерімен санасуға
мәжбүрледі.
екінші нұсқа дұрыс
бірінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да қате
екі нұсқа да дұрыс
№5 cұрақ
a. Түрік мемлекетінің билеуші әулеті Ашина деген рудан шыққан.
b. Мемлекеттің орталығы Суяб қаласы.
екінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да қате
екі нұсқа да дұрыс
бірінші нұсқа дұрыс
№6cұрақ
a. Осыдан 13 ғасыр бұрын Тоныкөк абыз «Түркі жұртының мұраты – Мәңгілік ел» деп өсиет қалдырған.
b. Батыс Түрік қағанаты ортағасырлық жазба мәдениетінің баға жетпейтін ескерткішін мұра етті.
бірінші нұсқа дұрыс
екінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да қате
екі нұсқа да дұрыс
№7 cұрақ
a. Ұйғырлар Шығыс Түрік қағандығын біржолата талқандады.
b. Қапаған қағаннан кейін билікке Білге қаған отырды.
екінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да қате
бірінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да дұрыс
№8 cұрақ
a. Батыс Түрік қағанатының халқы «он оқ будун» елі деп те аталды..
b. Батыс Түрік қағанатының мемлекет басшысы хан болды.
екі нұсқа да дұрыс
екінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да қате
бірінші нұсқа дұрыс
№9 cұрақ
a. Әскербасылар «қара бұдұндар» деп аталды.
b. Әлеуметтік құрылымның ең төменгі сатысының тәуелді тобы «тат» деп аталған.
екінші нұсқа дұрыс
бірінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да дұрыс
екі нұсқа да қате
№10cұрақ
a. Шығыс Түрік қағанатында тайпааралық соғыстар 17 жылға созылды.
b. Батыс Түрік қағанатының орталығы Суяб болды.
бірінші нұсқа дұрыс
екінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да қате
екі нұсқа да дұрыс
№11 cұрақ
a. Түркілерде шаруашылықта көшпелілік басым болды.
b. Аң аулау, балық кәсіпшіліктері түркілерде мүлдем болмады.
екі нұсқа да дұрыс
екінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да қате
бірінші нұсқа дұрыс
№12 cұрақ
a. Ибн әл-Факих түркі қойлары «өте ірі келеді, батпандай құйрықтары жер сызады» деп жазады.
b. Әл-Жахиз «түркі жерден гөрі ат үстінде көп отырады», – дейді.
екінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да қате
екі нұсқа да дұрыс
бірінші нұсқа дұрыс
№13 cұрақ
a. Көне түркілерде қарулы күштердің ең басты түрлері бесеу болған.
b. Араб тарихшылары: «Түркілер садақты атпен шауып келе жатып алға да, артқа да, оңға да, солға да,
жоғары да, төмен де ата береді».
екі нұсқа да қате
екінші нұсқа дұрыс
бірінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да дұрыс
№14 cұрақ
a. ІХ ғасырда Қимақ қағанаты құрылды.
b. Қимақ мемлекетінің астанасы – Имақия қаласы.
екінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да дұрыс
екі нұсқа да қате
бірінші нұсқа дұрыс
№15 cұрақ
a. Араб ғалымы әл-Идриси 16 қимақ қаласын атайды.
b. Қимақ қалаларының басым бөлігі Сыр бойында орналасқан.
екінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да дұрыс
бірінші нұсқа дұрыс
екі нұсқа да қате
Табиғат - адамның бойына қуат, көңіліне шабыт, сезіміне ләззат шапағын шашатын сұлулық пен әсемдік әлемі, баға жетпес байлық. Ол – ырыс пен мол қазынаның қайнар көзі, сондықтан халқымыз: «Табиғат - адамзаттың өмір нәрі, қажеттінің табылар содан бәрі» - деп бекер айтпаған. Қазіргі уақытта жас ұрпақтың жеке тұлға болып қалыптасуына ізгілік, ғылымилық, жүйелілік ұстанымдарына негізделген үздіксіз экологиялық білім беру жүйесін құру, оның тәрбиелік мүмкіндіктерін саралау өзекті мәселелердің бірі болып саналады. Табиғатпен таныстыру – балалардың танымын дамытудың басты құралдардың бірі. Мұнда балалардың қоршаған орта жөніндегі ұғым түсініктерін байытатын жалпы және нақты ғылыми мәліметтер алуының маңызы зор. Табиғатпен таныстыру барысында «Табиғат – бүкіл тіршілік атаулының алтын ұясы, тал бесігі, өсіп-өнер мекені» екендігі жөнінде нақты түсініктер беріледі.
Топырақ — бұл Жердің өсімдік өсетін үстіңгі қабаты.Өсімдіктердің, жануарлардың (әсіресе микроорганизмдердің), климат жағдайларының және адамдардың әсерімен өзгерген жер бетінің үстіңгі борпылдақ қабаты. Топырақ бойында құнарлылық қасиеті, яғни өсімдіктерді сумен, басқа да қоректік элементтермен қамтамасыз ететін қабілеті болады. Механикалық құрамы (топырақ түйіршіктерінің мөлшері) бойынша топырақ құмды, құмдақ сазды және саз топырақ болып бөлінеді. Жасы мен генезисі бойынша — қыртысты күлгін топырақ, батпақты топырақ, ормандық сұр топырақ, қара топырақ, қоңыр топырақ, күрең топырақ, тағы басқалар болып бөлінеді. Топырақтың жер бетінде таралуы зоналық (горизонтальды және вертикальды) заңдылыққа байланысты.
Топырақ - литосфераның жоғарғы әуе қабатымен байланысатын қабат, бүкіл биосферадағы тіршіліктің тірегі. Топырақ ғасырлар бойы топырақ түзуші факторлардың үздіксіз әрекетінен пайда болған табиғаттың ерекше табиғи, әрі тарихи денесі.