ТЕКСТ ЗАДАНИЯ Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұпта диалогке түсіңіз (әр білім алушыға 2-5 минут). Диалог тақырыптары: 1. Отбасындағы дәстүрлер 2. Менің туған күнім 3. Менің мектебім 4. Үй жануарлары
Қазақ халқына кеңінен танымал көркем жырлар өте көп. Солардың бірі — «Қыз Жібек» жыры. Бұл жырдың негізгі тақырыбы қазақ халқының салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпы, дүниеге деген көзқарасы, ұғымы . «Қыз Жібек» жыры қазақ халқының сол кездегі көшпенділігін білдіреді, сондай-ақ
салт- дәстүр орнаған қоғамда туып-өскен адамның көзқарасы қандай екенін көрсетеді.
Лиро-эпостық яғни махаббат жырларында негізінен батырлық, ерлікті жырлаудан гөрі, екі жастың арасындағы шынайы махаббат, халықтың әдет-ғұрпы , салт-дәстүрі көбірек суреттеледі екен. «Қыз Жібек» жыры да солардан кенде емес. Солардың бірі «Қыз көру» (салт). Кейде «қыз таңдау» деп те аталады. Салт бойынша белгілі кісілердің балалары немесе өнерпаздар , сал-сері жігіттер өзіне лайық қыздарды ел ішінен өздері таңдаған. «Пәлен жерде жақсы қыз бар» дегенді естіген жар таңдаған жігіттер өнерлі дос-жолдастарын ертіп қыз аулына барады. Қазақта «Қызды кім көрмейді, қымызды кім ішпейді» деген мақал қыз іздеген жігіттерге жол ашады.
«Бата аяқ» (салт) Құда болған кісі екі жақтың келісімінен кейін жігіт әкесі қыз аулына келіп «бата аяқ » өткізеді. Кейде мұны «сырға тағар» деп те атайды.
Поэманың екінші бөлігінде ақын Жібекті жаңа рольде көрсеткенде, оның ескі әдет-ғұрыптың бірде-бір әрпін бұзбайтын мүләйім жан ретінде суреттейді. Бұл жағдай Жібектің қара басының қамы үшін ғана емес, ең алдымен елін қоршап алған қалың жау-қалмақтардан құтылудың тура жолы.
Әмеңгерлік (салт) Халқымыздың бұрынғы салты бойынша күйеу қайтыс болғанда оның жесірі "ерден кетсе де, елден кетпек жоқ", "аға өлсе, іні мұра" деген қағидамен әмеңгерлік жолмен күйеуінің аға не інісінің біреуіне өзінің таңдауы бойынша тұрмысқа шығады.
Қорыта айтқанда, белгілі ғалым, зерттеуші Р.Бердібаев жырға өзінің мынадай әділ бағасын береді. «Қыз Жібек» — қазақ халқының даналығы туғызған асыл жырлардың бірі. Мұны эпиакалық суреттеу өнерінің ең жетілген кемес нұсқасы десе де болады.
Қазақстан Президентінің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласын зер сала оқып шыққан әр адамның жарқын болашаққа деген сенімінің арта түсетіні анық. Аталған мақалада Елбасы халқымыздың болашағы туралы кемелді ойларын жүректен өткізе отырып, толғана баяндайды. Ол халқымыздың бүгіні мен ертеңі туралы келелі ой қозғап, игі мақсаттарды анықтап, оған бастар жолды саралап берді.Еліміздің жас ұрпақты білім мен ғылымға баулып жүрген ұстаздар қауымы үшін аталған мақаланың әсіресе «Білімнің салтанат құруы» атты бөлімінде айтылған ойлардың маңызы зор. «Білімді, көзі ашық, көкірегі ояу болуға ұмтылу – біздің қанымызда бар қасиет»-деп Елбасы атап өткеніндей халқымыздың білімге деген құштарлығына айқын дәлелдер жетерлік. Шешілуі қиын небір дауларға нүкте қоя білген бабаларымыздың шешендігінің өзі терең білімнен бастау алады. Алысқа бармай-ақ өз өлкеміздің берідегі тарихына үңілсек – алты алашқа аты шыққан атақты Мамания мектебі. Мыңғырған малы мен байлығын келер ұрпақтың біліміне жұмсаған атақты бай Маманның балалары ұйымдастырған мектептің қабырғасынан қазақтың небір айтулы азаматтары білім алды. Ақсу-Қапал өңірлерінің алғашқы мұғалімдерін даярлап шығарған Мамания мектебінің қазақ жастарының білімге деген құштарлығын оятудағы орны ерекше болды. «Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады»- деген қазақ қағидатын берік ұстанған қазақ байларының бұл бастамасы расында да Тәуелсіз Қазақстанның басшысы Н.Назарбаевтың «Білімді, көзі ашық, көкірегі ояу болуға ұмтылу – біздің қанымызда бар қасиет» деген сөзіне дәлел. Қазақтың алғашқы ағартушыларының бірі, қоғам қайраткері Біләл Сүлеев пен ақсұңқар ақын Ілияс Жансүгіров оқыған білім ошағы сол кезде білімге құштар қазақ жастарының ұстаханасы болды.
Қазақтың алғашқы білімді жастарының бірі – Барлыбек Сырттанов. Біздің мектебіміз осындай қазақ тарландарына үлгі бола білгеналаш қайраткерінің есімімен аталады. Орта білімді Верныйдағы ер балалар гимназиясынан алған ол оқуын Санкт-Петербург университетінде жалғастырады. Білімге деген құштарлықтың арқасында тұңғыш рет «Қазақ елінің уставын» жазған Б.Сырттанов алаш қайраткерлері Әлихан Бөкейханов, Мұхамеджан Сералиндермен бір сапта еңбек етті. Біздің мектепте қайраткер Сырттановтың еңбектеріне арналған шаралар жиі өткізіліп тұрады. Мұндай шаралар барысында бүгінгі ұрпақтың жан-жақты білімімен қатар, құқықтық сауаттылығын арттыру да назардан тыс қалмайды.
Елбасының жоғарыда аталған «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында бүгінгі технологиялық революцияның нәтижесінде таяу онжылдықта қазіргі кәсіптердің жартысы жойылып кетуі жайлы айтылған.
Осы орайда біздің Барлыбек Сырттанов атындағы орта мектептің ұстаздар қауымы заман көшінен қалыспай озық технологияларды меңгеруді амақсат етіп, түрлі семинар, тренинг, конференциялар өткізіп, тәжірибе жинақтауда. Соның бірден-бір дәлелі мектеп ұстаздары жаңартылған бағдарлама мен курстарды оқытудағы тәжірибені, одан алынған нәтижелерді өздерінің білім қорына жинақтауды әдетке айналдырды. Әлемде білім деңгейі үздік деп танылған Кембридж университеті болса, сол университетпен келісім шартқа Қазақстан мемлекеті қол қойып, мемлекетімізде Кембридждің оқыту әдіс-тәсілдерін оқытуда. Қазіргі таңда ұстаздарымыз аталған университеттің зерттелген ең үздік әдіс-тәсілдерінен білім алып, кәсіби шеберліктерін шыңдауда. Біздің мектепте барлығы 36 мұғалім қызмет атқарса, оның ішінде 6 ұстазымыз осы аталған курстың І, ІІ, ІІІ деңгейді оқып, біздің мектепке жаңа бағдарламаны енгізіп, мектепішілік курстар өткізуде. Сол ұстаздардың бастамасымен қазіргі таңда мектеп ұстаздары жаңартылған бағдарлама бойынша білім алып, әрқайсысы осы аталған бағдарламаның сертификаттарын иеленді.
Елбасының «Табысты болудың ең іргелі, басты факторы білім екенін әркім терең түсінуі керек. Жастарымыз басымдық беретін межелердің қатарында білім әрдайым бірінші орында тұруы шарт. Себебі құндылықтар жүйесінде білімді бәрінен биік қоятын ұлт қана табысқа жетеді»-деген сөзін басшылыққа алған мектеп ұжымы жас ұрпаққа тәлімді тәрбие, сапалы білім беруде талмай ізденіп, жаңа бастамаларға қызу үн қосуда.
Қазақ халқына кеңінен танымал көркем жырлар өте көп. Солардың бірі — «Қыз Жібек» жыры. Бұл жырдың негізгі тақырыбы қазақ халқының салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпы, дүниеге деген көзқарасы, ұғымы . «Қыз Жібек» жыры қазақ халқының сол кездегі көшпенділігін білдіреді, сондай-ақ
салт- дәстүр орнаған қоғамда туып-өскен адамның көзқарасы қандай екенін көрсетеді.
Лиро-эпостық яғни махаббат жырларында негізінен батырлық, ерлікті жырлаудан гөрі, екі жастың арасындағы шынайы махаббат, халықтың әдет-ғұрпы , салт-дәстүрі көбірек суреттеледі екен. «Қыз Жібек» жыры да солардан кенде емес. Солардың бірі «Қыз көру» (салт). Кейде «қыз таңдау» деп те аталады. Салт бойынша белгілі кісілердің балалары немесе өнерпаздар , сал-сері жігіттер өзіне лайық қыздарды ел ішінен өздері таңдаған. «Пәлен жерде жақсы қыз бар» дегенді естіген жар таңдаған жігіттер өнерлі дос-жолдастарын ертіп қыз аулына барады. Қазақта «Қызды кім көрмейді, қымызды кім ішпейді» деген мақал қыз іздеген жігіттерге жол ашады.
«Бата аяқ» (салт) Құда болған кісі екі жақтың келісімінен кейін жігіт әкесі қыз аулына келіп «бата аяқ » өткізеді. Кейде мұны «сырға тағар» деп те атайды.
Поэманың екінші бөлігінде ақын Жібекті жаңа рольде көрсеткенде, оның ескі әдет-ғұрыптың бірде-бір әрпін бұзбайтын мүләйім жан ретінде суреттейді. Бұл жағдай Жібектің қара басының қамы үшін ғана емес, ең алдымен елін қоршап алған қалың жау-қалмақтардан құтылудың тура жолы.
Әмеңгерлік (салт) Халқымыздың бұрынғы салты бойынша күйеу қайтыс болғанда оның жесірі "ерден кетсе де, елден кетпек жоқ", "аға өлсе, іні мұра" деген қағидамен әмеңгерлік жолмен күйеуінің аға не інісінің біреуіне өзінің таңдауы бойынша тұрмысқа шығады.
Қорыта айтқанда, белгілі ғалым, зерттеуші Р.Бердібаев жырға өзінің мынадай әділ бағасын береді. «Қыз Жібек» — қазақ халқының даналығы туғызған асыл жырлардың бірі. Мұны эпиакалық суреттеу өнерінің ең жетілген кемес нұсқасы десе де болады.
Қазақстан Президентінің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласын зер сала оқып шыққан әр адамның жарқын болашаққа деген сенімінің арта түсетіні анық. Аталған мақалада Елбасы халқымыздың болашағы туралы кемелді ойларын жүректен өткізе отырып, толғана баяндайды. Ол халқымыздың бүгіні мен ертеңі туралы келелі ой қозғап, игі мақсаттарды анықтап, оған бастар жолды саралап берді.Еліміздің жас ұрпақты білім мен ғылымға баулып жүрген ұстаздар қауымы үшін аталған мақаланың әсіресе «Білімнің салтанат құруы» атты бөлімінде айтылған ойлардың маңызы зор. «Білімді, көзі ашық, көкірегі ояу болуға ұмтылу – біздің қанымызда бар қасиет»-деп Елбасы атап өткеніндей халқымыздың білімге деген құштарлығына айқын дәлелдер жетерлік. Шешілуі қиын небір дауларға нүкте қоя білген бабаларымыздың шешендігінің өзі терең білімнен бастау алады. Алысқа бармай-ақ өз өлкеміздің берідегі тарихына үңілсек – алты алашқа аты шыққан атақты Мамания мектебі. Мыңғырған малы мен байлығын келер ұрпақтың біліміне жұмсаған атақты бай Маманның балалары ұйымдастырған мектептің қабырғасынан қазақтың небір айтулы азаматтары білім алды. Ақсу-Қапал өңірлерінің алғашқы мұғалімдерін даярлап шығарған Мамания мектебінің қазақ жастарының білімге деген құштарлығын оятудағы орны ерекше болды. «Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады»- деген қазақ қағидатын берік ұстанған қазақ байларының бұл бастамасы расында да Тәуелсіз Қазақстанның басшысы Н.Назарбаевтың «Білімді, көзі ашық, көкірегі ояу болуға ұмтылу – біздің қанымызда бар қасиет» деген сөзіне дәлел. Қазақтың алғашқы ағартушыларының бірі, қоғам қайраткері Біләл Сүлеев пен ақсұңқар ақын Ілияс Жансүгіров оқыған білім ошағы сол кезде білімге құштар қазақ жастарының ұстаханасы болды.
Қазақтың алғашқы білімді жастарының бірі – Барлыбек Сырттанов. Біздің мектебіміз осындай қазақ тарландарына үлгі бола білгеналаш қайраткерінің есімімен аталады. Орта білімді Верныйдағы ер балалар гимназиясынан алған ол оқуын Санкт-Петербург университетінде жалғастырады. Білімге деген құштарлықтың арқасында тұңғыш рет «Қазақ елінің уставын» жазған Б.Сырттанов алаш қайраткерлері Әлихан Бөкейханов, Мұхамеджан Сералиндермен бір сапта еңбек етті. Біздің мектепте қайраткер Сырттановтың еңбектеріне арналған шаралар жиі өткізіліп тұрады. Мұндай шаралар барысында бүгінгі ұрпақтың жан-жақты білімімен қатар, құқықтық сауаттылығын арттыру да назардан тыс қалмайды.
Елбасының жоғарыда аталған «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында бүгінгі технологиялық революцияның нәтижесінде таяу онжылдықта қазіргі кәсіптердің жартысы жойылып кетуі жайлы айтылған.
Осы орайда біздің Барлыбек Сырттанов атындағы орта мектептің ұстаздар қауымы заман көшінен қалыспай озық технологияларды меңгеруді амақсат етіп, түрлі семинар, тренинг, конференциялар өткізіп, тәжірибе жинақтауда. Соның бірден-бір дәлелі мектеп ұстаздары жаңартылған бағдарлама мен курстарды оқытудағы тәжірибені, одан алынған нәтижелерді өздерінің білім қорына жинақтауды әдетке айналдырды. Әлемде білім деңгейі үздік деп танылған Кембридж университеті болса, сол университетпен келісім шартқа Қазақстан мемлекеті қол қойып, мемлекетімізде Кембридждің оқыту әдіс-тәсілдерін оқытуда. Қазіргі таңда ұстаздарымыз аталған университеттің зерттелген ең үздік әдіс-тәсілдерінен білім алып, кәсіби шеберліктерін шыңдауда. Біздің мектепте барлығы 36 мұғалім қызмет атқарса, оның ішінде 6 ұстазымыз осы аталған курстың І, ІІ, ІІІ деңгейді оқып, біздің мектепке жаңа бағдарламаны енгізіп, мектепішілік курстар өткізуде. Сол ұстаздардың бастамасымен қазіргі таңда мектеп ұстаздары жаңартылған бағдарлама бойынша білім алып, әрқайсысы осы аталған бағдарламаның сертификаттарын иеленді.
Елбасының «Табысты болудың ең іргелі, басты факторы білім екенін әркім терең түсінуі керек. Жастарымыз басымдық беретін межелердің қатарында білім әрдайым бірінші орында тұруы шарт. Себебі құндылықтар жүйесінде білімді бәрінен биік қоятын ұлт қана табысқа жетеді»-деген сөзін басшылыққа алған мектеп ұжымы жас ұрпаққа тәлімді тәрбие, сапалы білім беруде талмай ізденіп, жаңа бастамаларға қызу үн қосуда.