darya942

11.07.2021 09:06 •  Қазақ тiлi

Тест решить по казахскому(5 вопросов)
«внимательно прочитайте текст и выполните по тексту».

темекінің зияны

жылына темекі тартушылықтың салдарынан болатын түрлі аурулардан жер шарында 5 миллион қайтыс болады екен. оның 600 мыңы мен жасөспірімдер. шынына келсек, темекі жаппай жою қаруына айналып келеді. оның келтірген нұқсаны ядролық, қ және биологиялық қаруларды бірге алғандағы келген зардаптан асып түседі. кейінгі жылдары темекі тартушылардың қатары қыз-келіншектермен толыға түсіпті. бүгінде қазақстандағы қыз-келіншектердің 9,8 пайызы нағыз темекі тартқыштар саналса, 12 жастан асқан ң 7,5 пайызы темекіге әуестік дертіне ұшыраған.

темекі түтінінің құрамы бірнеше жүздеген заттардан тұрады. оның ішінде өте улы никотин, көміртегі тотығы, аммиак, күкіртсутегі, формальдегид, фенол, түрлі қышқылдар, қорғасын, мышьяк, сынап, кадмий, , радиоактивті элементтер, құрамында канцерогенді бензопирен бар темекі шайыры сияқты элементтер бар. осы аталған заттардың кез келгені ағзасына зиянын тигізбей қоймайды. никотин – есірткі болғандықтан алдымен орталық жүйке жүйесіне әсер етеді.

бүгінгі күні елімізде темекіге қарсы қабылданған бағдарлама құрылып, жүзеге асырылып жатыр. соның ең бастысы қоғамдық орындарда, тамақтандыру, мәдениет мекемелерінде, мемлекеттік мекемелердің төңірегінде, шылым шегуге тосқауыл қойылып, айыппұл тағайындалды. темекі қорабының сыртындағы жазулар мазмұны өзгертіліп, темекі бұйымдарын жарнамалауға тыйым салынды. бағдарлама қолға алынған 5 жыл үшін бұл аз шаруа емес. дей тұрғанмен, темекіге қарсы күрес мұнымен тоқталған емес. жыл бойы қала тұрғындары, студент-жастар мен оқушыларға темекінің, есірткі мен ішімдіктің зияны туралы әңгіме, семинар-тренингтер өткізіліп, ақыл-кеңес жазылған парақшаралар таратылады. қазіргі жасөспірімге ол жеткіліксіз. сондықтан да ата-аналар, оқытушылар, дәрігерлер бірлесе отырып «әдемі өмірдің» сәніне айналған, денсаулыққа, қоғамдық моральға орын қалдырмай отырған темекі шегумен бітіспес күреске шығуы керек.

1. салауатты өмір салтына жатпайтын әдет.
a) дене шынықтыру.

b) темекі шегу.

c) спортпен айналысу.

d) таза ауада серуендеу.

e) дұрыс тамақтану.

2. темекі қорабының сыртындағы жазудың мағынасын белгілеңіз.
a) ақыл-кеңес береді.

b) темекі шегудің мәдениеті туралы айтады.

c) темекіні жарнамалайды.

d) темекі шегумен күреске шақырады.

e) темекінің зияны туралы айтады.

3. қоғамдық жерде шылым шеккені үшін қолданылатын шара.
a) сөгіс беріледі.

b) сыйақы беріледі.

c) айыппұл тағайындалады.

d) ескерту жасалады.

e) ешқандай шара қолданылмайды.

4. темекі құрамындағы есірткі тобына енетін улы зат.
a) никотин.

b) көміртегі тотығы.

c) формальдегид.

d) сынап.

e) аммиак.

5. мәтіннің тақырыбына сәйкес мақал-мәтел жазылған нұсқа.
a) еңбектің наны тәтті.

b) еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей.

c) күшіңе сенбе, ісіңе сен.

d) дені саудың – жаны сау.

e) жұмыстың жаманы жоқ.​