ТЫҢДАЛЫМ ОҚЫЛЫМ МӘТІНМЕН ЖҰМЫС 3 -тапсырма. Мәтінді тыңда. Рөлге бөліп оқыңдар. Түсінгендеріңді айтыңдар. Досым, сен судың не үшін керек екенін білесің бе? Әрине, білемін. Сусыз өмір жоқ. - Не себепті олай ойлайсың? - Себебі су адамдарға, аң-құсқа, өсімдіктерге қажет. Сусыз тіршілік болмайды. Адам сусыз өмір сүре алмайды. - Сен «Судың да сұрауы бар» деген мәтелді қалай түсінесің? - Суды бостан-босқа ағызбау керек. Суды үнемдеп қолдануымыз қажет. Су - өмірдің байлығы. Иә, суды үнемдеп қолданған дұрыс. Біз суды өте көп у аFызамыз. Суды үнемдеп қолданбасаң, таусылып қалуы мүмкін. Ваен-көлдегі сулар да таусыла ма? Әрине, табиғатты қорғамасақ, олар да таусылады. Сондықтан суды қадірлеу керек. Адам аштыққа шыдаса да, шөлге шыдамайды. Мысалы, біз мазда жиі шөлдейміз. Өйткені күн ыстық болады. Иа, күн ыстықта суды көп ішеміз. Сондықтан суды үнемдейін. Ал сен суды үнемдейсің бе? составить по этому тексту 3 предложения на казахском языке
Күй – музыкалық жанр, қазақ халқының аспаптық пьесасы. Домбыра, қобыз, сыбызғыда шығарылып, тартылып келген. Музыка өнерінің дамуына байланысты, К-лер халық аспаптары оркестрлерінің репертуарларына бүгінгі күндері бекем енген. К. – қазақ, қырғыз, өзбек халықтарының аспаптық музыкасына тән атау. Оның түркі тайпаларына ортақтығын тілге тиек еткен Қ. Жұбанов К. сөзінің түбірін “көк” атауымен байланыстырса, М.Қашқариға сілтеме жасай отырып, кейінгі зерттеушілер де осы пікірді қайталап келеді. Ал, Қашқари сөздігінде ондай дерек тапшы. Түрік сөздігінде (“Древне-тюркский словарь”, М. – Л., 1969, 312-стр.) “көк” сөзінің 11 түрлі мағынасы берілген. Бірақ бірі де ән-күй ұғымымен байланыстырылмаған. Күй – аспаптық шығарма. Оның күрделі не қарапайым болуы құрылымына және қандай аспапқа арналуымен анықталады. Мыс., сыбызғы күйлері өте шағын. Олардың атаулары да көне. Сыбызғы күйлерінің дамыған кезеңі 15 – 18 ғ. деп шамалауға болады. Қобыз күйлерінің құрылымы күрделі болып келеді. Сонау Қорқыт Ата заманынан бастау алған бұл шығармаларды бізге жеткізген Ықылас болатын. “Қазан”, “Қорқыт”, “Ерден”, “Айрауықтың ащы күйі” секілді туындылардың құрылымы өзара ұқсас. “Кертолғау” да, “Қамбар батыр” да А-В-С-В-D деген құрылым түзейді. Осының өзі қобыз күйлерінің белгілі бір композициялық желіде жасалатынын білдіреді. Ал оның негізінде муз. аспаптың мүмкіндігіне негізделген көркем ойлау жүйесінің жататыны белгілі және муз. мақамының арқауында жалпы қобыз дәстүріне ортақ сарын бар. Қобыз күйлерінің тектестігін білдіретін белгілердің бірі осы. Домбыра күйлерінің муз. образдары, құрылымы, орындау ерекшеліктері өзгешелеу. А.В. Затаевич жазып алған “Ақсақ құлан”, “Ескендір” секілді шығармалар К. атауының аспаптық музыка үлгілеріне қолданылғанын айқындай түседі. Құрманғазының от-жалынды “Сарыарқасы”, Жантөренің “Шалқымасы”, Дәулеткерейдің нәзік сезімді “Қос алқа” күйлері домбыра шығармаларының алуан сипаттығын көрсетеді. Күйдің өзіндік жанрлық ерекшелігі бар. Әрбір шығарманың өз атауы бола тұрып, олар жалпы К. деп аталады. Күйлердің бәрі бірдей бағдарламалық болмаса да көпшілігінің тақырыптық-суреттемелік сипаты басым келеді. Қазақ күйлерінің жанрлық сипатқа ие болуы – 19 ғ. Осы кезеңде қазақ даласында Құрманғазы, Дәулеткерей, Сейтек, Тәттімбет, т.б. шоқтығы биік күйшілер көрініп, аспаптық музыкамызды классик. деңгейге көтерген-ді. Домбыра күйлерінің құрылымы монотақырыптық болып келеді. Олардың бәріне бірдей 2 – 3 бөлімді немесе еур. музыкаға тән рондо, рондо-вариациялық деген анықтамаларды қолдану тиімсіз. К. өзіне тән түрлік ерекшелікке ие. Домбыра шығармаларын “күй” деген түр аясында таныған ләзім. Рондоға тән А-В-А-С-А-D деген құрылымдық жүйені домбыра күйлерінен кездестіру қиын. Қазақ күйлері – дара құбылыс. Олардың арқауында монодиялық жүйеге құрылған монотақырыптық принцип жатыр. Мыс., Құрманғазының “Балбырауын” күйі бір муз. тақырыптың түрлі пернелік басқыштардағы үш рет қайталауына негізделген: А-А2-А2. Осыған жуық көріністі Дәулеткерейдің “Қос алқа” күйінен де байқауға болады. Қазақ күйлері өзінің табиғатына сай екі салаға жіктеліп жүр: төкпе және шертпе. Мұның негізінде күйлерді орындау ерекшелігі жатқаны анық. Батыс Қазақстанға тән К-дің орындауы жылдам, суреттейтін образдары да өзгеше. Ал оңт. аймақтарға тән шертпе күйлер терең сезімге, филос. толғауға құрылады. Шертпе күйдің өзі де жіктеледі. Мыс., Арқадағы Тәттімбет пен Созақтағы Сүгір, Төлеген Момбеков
Емес айтар-айтпастан "Астана" Астанасы стала. 1998жылға дейін қала түрлі атауларды тасыды. олай, бер1830 дейін 1961 Астана Ақмола аталды, бер 1961 дейін1992 - Целиноград, бер 1992 дейін 1998 - Акмола, жәнеғана ара 1998 жылы, қашан мында көтеріп өт- астанаболды, оған айтылмыш қазірде ақырғы атау - Астана бол-,не ара аудармада бер қазақтан меншікті және "астана"немесе "басты қала" означает. Аталған қала болған"Акмола" деген сөз, аудармада қазақ тілден "ақ көр"немесе "ақ аса құрметті" означает. 1998 жылға дейінқаланың атауы ана, не жиырма километрде одан белгіліана, не анда аттас урочище түсіндірген бол-, ақизвестнякового төбенің шыңында көр жергілікті пейілді
