Тыңдалым оқылым
-тапсырма.
мәтінді тыңда. түсініп оқы. мәтінге тақырып
қойып, жоспар құр.
қаш – қазақстандағы ең ірі көлдердің бірі. ол алғашқы дәуірдегі пятис деген
теңіздің қалдығы болып есептеледі. көл сарыарқа мен сарыесік құмдарының аралығын
орналасқан.
соңғы кезде қаш көлінің деңгейі 2 м-ге төмендеген. қазіргі қаштын узына
614 км, ең терең жері — 26,5 м.
қаш көне түркі тілінде «қ», «қ» деген мағынаны білдірген. суының денгейі
бірде көбейіп, бірде азайып отырады. ұзынарал бұғазы сарыесік пен қашты байланыс
тырады. соның нәтижесінде көлдің батысында су - тұщы, ал шығысында - ащы. көлге
негізгі суды іле өзені құяды. іле өзенінің ұзындығы — 2 385 км. іле өзенінің басы қытайдың
текес және күнгес өзендерінің қосылатын жерінен басталады. іле өзенінің қазақстандағы
ұзындығы — 740 км. іле — жетісу аймағындағы ең ірі өзендердің бірі. «іле» сөзі моңғол тілін
дегi «ил, илэ» деген сөзге жақын, яғни «ашық, айқын» дегенді білдіреді.
іле өзенінің қашқа құяр жеріндегі тоғайлы-батпақты жерлер мемлекеттің қорғауына
алынды. мұнда қтың сазан, көксерке, аңқ, ақмарқа т. б. 12 түрі кездеседі.
«сен білесің бе? » энциклопедиясынан
айтылым
сен казакстандагы манга черезендері білесі
балалардың (кімнің?) - ілік септік жалғауы
балаларды (кімді?) - табыс септік жалғауы
арманға (неге?) - барыс септік жалғауы
үлкендердің (кімнің?) - ілік септік жалғауы
балаларына (кімге?) - барыс септік жалғауы
кітаптарды (нені?) - табыс септік жалғауы
өмірдің (ненің?) - ілік септік жалғауы
кітаптың (ненің?) - ілік септік жалғауы
мазмұнында (неде?) - жатыс септік жалғауы (тәуелдік жалғаудан кейін тұр)
құжаттардан (неден?) - шығыс септік жалғауы
шығармалардан (неден?) - шығыс септік жалғауы
заманының (ненің?) - ілік септік жалғауы (тәуелдік жалғаудан кейін тұр)
уақытқа (неге?) - барыс септік жалғауы
Объяснение:
қорқынышы мен қуанышын деген де табыс септігінде тұр, бірақ жалғауы -ты емес (нені? қорқынышты және қуанышты) себебі тәуелдік септіктен кейін тұр, сондықтан қуаныш+ы (тәуелдік септік жалғауы)+н (табыс септік жалғауы)