Тыңдайық және жауап берейік 5. Диалогті қайталап тыңда. Кестені толтыр. Диалогке қатысушылар Медет Фарида Расул Дина Еркін аға Қай қалада тұрады? Қай аймақта тұрады?

Аксу-джабаглы - старейший заповедник в казахстане, имеющий мировую известность, организован в 1926 году. расположен на границе чимкентской и джамбульской области и занимает площадь 74.7 тысячи га. сюда входят живописные высокогорные ландшафты северо-западных хребтов таласского алатау и уральского хребта. горные вершины (высота достигает 4000 м.) с вечными снегами, крутые склоны со скалами и осыпями часто не имеют растительности. в среднем ярусе характерны и альпийские низкотравные луга, арчевое редколесье. нижняя часть горных склонов высотой 1200-2000 м. покрыта изреженным лесом и имеет наиболее разнообразную луговую растительность и богатый животный мир. заповедник получил свое название от двух рек: аксу и джабаглы, принадлежащих бассейну реки арысь. это типичные горные реки, протекающие в глубоких живописных ущельях. наибольший интерес вызывает каньон реки аксу, отличающийся отвесными (до 300-500 м.) берегами, часто совершенно непроходимыми. вдоль русла реки протянулась узкая полоса пойменного леса из тополя, березы и ивы. джабаглы протекает в более низких берегах и также окаймлена пойменными лесами. на горных склонах снизу вверх последовательно сменяются ландшафты предгорных степей, широколиственных лесов, и альпийских лугов, ледников и снежников. каждому из этих природных комплексов свойственны специфические черты растительного и животного мира. в заповеднике 1200 видов растений, в том числе 16 видов деревьев и 62 вида кустарника, 42 вида млекопитающих, 238 видов птиц, 9 видов пресмыкающихся. характерные обитатели архары, козероги, косули, маралы, кабаны, снежные барсы, медведи, каменные куницы, горностаи, ласки, лисы, барсуки, сурки. многочисленны беркуты, стервятники, грифы, обычны - горные индейки - уланы, перепела, кеклики, и др. в 1952 году в горах аксу-джабаглинского заповедника было выпущено несколько маралов. олени хорошо освоились на новом месте и обогатили фауну западного тянь-шаня новым видом ценного животного. здесь много редких горных растений, среди которых встречаются так же лекарственные виды, как барбарис, эфедра, аканий, зверобой, и т.д. редкими являются чеснок длинноостный и пекемский лук который по величине и качеству не уступает огородным сортам. аксу-джабаглы имеет филиал палеонтологических захоронений карабастау и акбастау на склонах хребта каратау, расположенных в нескольких десятках километров севернее заповедника в долине реки бурундай. здесь в неглубоком лесу можно встретить редчайшие отпечатки различных рыб, молюсков, черепах, насекомых, многоих растений юрского периода, обитавших в располагавшемся здесь 120 млн. лет назад морском бассейне. площадь двух смежных участков палеонтологических захоронений в юрских глинистых сланцах не большая (120 га), однако научное значение их велико, по ним можно проследить этапы эволюции органического мира земли.

"Қазақстан қорықтары" туралы диалог құрастыру.

Мұғалім: Балалар, бүгін - өткен тақырыптарды қайталау сабағы. Тақырыптарды қалай меңгергендеріңді тексеріп көрейік Сонымен бірінші сұрақ: Еліміздің аумағында қанша қорық бар?

Оқушылар: 10 қорық бар.

Мұғалім: Қанеки, кім 10 қорықты атап шыға алады екен?

Ерсін: Апай, мен атайыншы. Ақсу-Жабағылы, Наурызым қорығы,  Алматы қорығы, Қорғалжын қорығы, Марқакөл қорығы, Үстірт қорығы,  Батыс Алтай қорығы, Алакөл қорығы, Барсакелмес қорығы және  Қаратау қорығы.

Мұғалім: Бәрекелді, жарайсың! Осы қорықтардың ең алғаш ашылғаны қайсы?

Оқушылар: Ең алғаш ашылғаны - Түркістан облысының аумағында орналасқан Ақсу-Жабағылы қорығы. 1926 жылы ашылған болатын. Орталық Азия мен Қазақстанның ішінде алғаш ашылған қорықтардың бірі.

Мұғалім: Дұрыс айтасыңдар. Ал қорық дегеніміз не және оны құрудағы мақсат қандай?

Оқушылар:  Қорық дегеніміз - экологиялык, ғылыми және мәдени жағынан ерекше құнды, мемлекеттік қорғауға алынған аумақтар жиынтығы. Қорықтардың мақсаты - жануарлар мен өсімдіктер дүниесін сақтау, сол аумақтағы табиғи процестер мен құбылыстардың табиғи барысын сақтау.

Мұғалім: Өте жақсы, балалар! Тақырыпты барлығың да меңгеріпсіңдер! Ендеше сабағымызды одан әрі жалғастырайық...