2-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар Бөлім «Достық пен татулық - таптырмас бақыт» Оқу мақсаты 8.1.6.1 Тыңдалым материалдарының мазмұны непакое деректерді келтіре отырып, далелді жауап беру 8.25 1 Порталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру Бағалау критерийі Білім алуына • Мәтіндегі ақпараттарды сәйкестендіреді, сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша акты жауап береді - Өз ұстанымына катысты дәлелдер ұсынып, сұрақтарға жауап береді Желтоқсанның он бірі. Тапсырма Матінді мұқият орыі, теккендегі тапсырманы орындады. Бәр тойым болатыны сөзсіз мерек Дал қай күні екенін айта алмаймын Мен әйтеуір бар жерден ан-терген вид Бір тамаша том кылып откоремъкн Біздің үйді сол күні бетке ал кауым, Нысанаға ал қуанына тоқталауын бен бұп тидав тимейлін жылап тұрып, Казаны да бір симетжалмауын
Әдебиет мәселелері жөнінде Шоқан – сол кездің өзінде – ақ көп тың пікірлер айтқан ғалым. «Қазақ халық поэзиясының түрлері» зерттеу еңбегіне тоқталатын болсақ, мұнда Шоқан халықтың әдебиетіне оның қоғамдық, әлеуметтік өмірімен тығыз байланыстыра қарайды. Әсіресе оның қазақ поэзиясының халықтық сипаттарын ерекшелегені қызғылықты. Поэзияны халықтың рухани серігіне санайды. Бұл жайлы «Бұл халықтың ертеден өзіне тән тұрмысында есте қалдырмаған бірде-бір маңызды оқиғасы, бірде-бір тамаша адамы жоқ деуге болады. Олардың бірін суырып салма ақындар мен жыршылар жыр етсе, екінші біреулерінің атын кейінгі ұрпақ естерінде ұмытылмастай етіп белгілі бір сыбызғышысы не қобызшы музыканттар тастап кеткен», - деп жазады. Өмір шындығының ұқсастығы әдебиетте де тақырып, сюжет ұқсастығын туғызатынын Шоқан қазақ пен араб поэзиясын салыстыра отырып та көркем тілмен нақышында суреттейді. Көшпелі халықтардағы өлеңді суырып салып айту өнерінің күштілігіне назар аударады. Қазақ поэзиясының жанр, түр, өлең құрылысын зерттей отырып, қазақтың өлең құрылысымен орыс ғалымдарын таныстыруды ойлаған. Қорыта айтқанда, Шоқаны бар ел – шоқтығы биік ел. Өйткені, ол өз еліне шын берілген қазақ тұрмысын ардақтаушы үздік тұлға.
ответ:1) Соединительные (ыңғайлас салалас құрмалас сөйлемдер).
Образуются с және, әрі, да/де/та/те' – и, да, к тому же.
Жаз келді де, күн жылынды. – Лето пришло, и дни стали тёплые. Прослушать
Мұғалім келмеді және сабақ болмады. – Учитель не пришёл, и урока не было. Прослушать
2) Противительные (қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдер).
Образуются с бірақ, ал, дегенмен, әйтсе де, сонда да, сөйтсе де, алайда' – а, но, однако, но всё же.
Күз түсті, бірақ күн әлі жылы. – Наступила осень, но дни ещё тёплые. Прослушать
Мен кеше досыма бардым, бiрақ ол үйде болған жоқ. – Я вчера пошёл к другу, но его дома не было. Прослушать
Мен тамақ дайындаймын, ал сен үйді жина. – Я буду еду готовить, а ты сделай уборку. Прослушать
3) Причинно-следственные (себеп-салдар салалас құрмалас сөйлемдер).
Образуются с сондықтан, себебі, өйткені, сол үшін, сол себепті, сол себептен' – поэтому, потому что, по причине того, что.
Ол көп оқыды, сондықтан білімді адам болып шықты. – Он много занимался, поэтому стал образованным человеком. Прослушать
Мен ауырып қалдым, сол себептен сабаққа бармадым. – Я заболел, поэтому не пошёл на занятия. Прослушать
Біз киноға барған жоқпыз, өйткені емтиханға дайындалдық. – Мы в кино не ходили, потому что к экзамену готовились. Прослушать
4) Чередующиеся (кезектес салалас құрмалас сөйлемдер).
Образуются с біресе, бірде, кейде' – то.
Жаңбыр бiресе жауды, бiресе басылды. – Дождь то шёл, то переставал. Прослушать
5) Разделительные (талғаулы салалас құрмалас сөйлемдер).
Образуются с не, немесе, әлде, я, яки, әйтпесе, не (я) болмаса' – либо, или
Әдебиет мәселелері жөнінде Шоқан – сол кездің өзінде – ақ көп тың пікірлер айтқан ғалым. «Қазақ халық поэзиясының түрлері» зерттеу еңбегіне тоқталатын болсақ, мұнда Шоқан халықтың әдебиетіне оның қоғамдық, әлеуметтік өмірімен тығыз байланыстыра қарайды. Әсіресе оның қазақ поэзиясының халықтық сипаттарын ерекшелегені қызғылықты. Поэзияны халықтың рухани серігіне санайды. Бұл жайлы «Бұл халықтың ертеден өзіне тән тұрмысында есте қалдырмаған бірде-бір маңызды оқиғасы, бірде-бір тамаша адамы жоқ деуге болады. Олардың бірін суырып салма ақындар мен жыршылар жыр етсе, екінші біреулерінің атын кейінгі ұрпақ естерінде ұмытылмастай етіп белгілі бір сыбызғышысы не қобызшы музыканттар тастап кеткен», - деп жазады. Өмір шындығының ұқсастығы әдебиетте де тақырып, сюжет ұқсастығын туғызатынын Шоқан қазақ пен араб поэзиясын салыстыра отырып та көркем тілмен нақышында суреттейді. Көшпелі халықтардағы өлеңді суырып салып айту өнерінің күштілігіне назар аударады. Қазақ поэзиясының жанр, түр, өлең құрылысын зерттей отырып, қазақтың өлең құрылысымен орыс ғалымдарын таныстыруды ойлаған. Қорыта айтқанда, Шоқаны бар ел – шоқтығы биік ел. Өйткені, ол өз еліне шын берілген қазақ тұрмысын ардақтаушы үздік тұлға.