Қурайлы көлін қоршаған қалың егінші түнде жауын болғандықтан, жердің дегдуін күтіп, бүгін егінге күндегіден кешірек шыққан. Біреу өгіз, бі- реу ат, біреу түйе, қайсыбіреу аралас жегіп, қым-қиғаш қимылдаған жұртты Олжабек пен Жамал көріп келеді. Ертемен ауылдан шыққан айқай-ұйқай дауыстарды да құлақтары анық естіді: - Әй, егеуді қалдырма, егеуді! Тоқта, доғарылып қалды! Аналар барып жырта бастады … - Мәулікейді оятыңдар, Мәулікейді! Егіс басталғалы бірқатар күндер өтсе де, ауыл әлі даурығуын қойған жоқ. Көз алмай қарап келе жатқан Олжабек қабағын бір шытып күбір етті: - Жұмыстарында өнім жоқ. Өгіз бен сиырды аралас жеккен бір бөлік егінші қара жолды жиек- тей соқасын жаңа ғана салған екен. Олжабектер келіп, сонардың қасына тоқтады. Егіншілердің көлігі бастықпай, өздерімен өздері әуре болып жүр, буларға қапелімде қарай қойған жоқ. Олжабектің көзі көліктерде. «Ана сиыр бұзау бере ме, енді?! Обал-ай!» деген ойда тұрғанда: - 0, жігітім, жол болсын!, - деді егіншілердің ішіндегі сақалды біреуі. Жасы үлкен адамға сәлем бермегені есіне түсіп, Олжабек: етті. Ассалаумәлейкүм! - дегенде, түйенің үстінде отырған Жамал мырс Егінші де күліп жіберді. - Е, бәсе, жасың кіші көрінеді ғой, шырағым! - деді де сорайған мойнын соза түсіп Жамалға: - Есенбісің, балам! Ал жөніңді білдір. Танымадық, деді Олжабекке. Олжабек жөнін жөнді айтпады. Сұрастыру келе шалдың кім екенін өзі жақсы біліп алды. Оған кездескен осы елдегі «Пышаншы Мешел» дейтін адам еді, білгенінше жай-жапсардың бәрін айтты. Олжабек сұрай берді … - Отағасы, сонымен, колхоз егінін салып жатырмыз де. Иә, шырағым, әйтеуір қауым болып кіріскен іс қой. Тәңірі тек оңын берсін! - - Осы мандағы елдің бәрі де колхоз болды ма? Колхозсыз жер бар дейсіз бе? Кім қалпында отыр дейсіз? - Бәсе, «ел-елдің бәрі-ақ осыған келді», - деседі ғой. Дегенмен «Ортақ өгізден оңаша бұзау» жақсы да. - Әй, балам-ай, ол заман мен бұл заман бір ме? Заманына қарай амалы да бар емес пе?! Дайте перевод Очень Заранее
Объяснение:
Қазақ халқының жазу мәдениетінің қалыптасуы тарихына.
Қазақтар өзінің халық, ұлт болып қалыптасу жолын көне түркілер заманынан бастаса, оның жазу
мәдениетінің тарихы да сол дәуірден бастау алады.
Ол кездегі түріктердің тілін қолданылу барысына қарай , әдетте, тіл мамандары үш кезеңге бөліп
қарастырады: а) тукю тілі қолданылған дәуір (V-VIII); ә) көне ұйғыр тілі қолданылған дәуір (VIII-
IX); б) көне қырғыз тілі қолданылған дәуір (X-XI). Осы кезеңдер ішінде Орхон-Енисей жазу
ескерткіштері жазылған, ежелгі ұйғыр жазуының үлгілері пайда болып, оғыздар мен
қыпшақтардың аралас әдеби тілі жасала бастаған. (1)
Орхон-Енисей жазуы Қытай іргесінен бастап Орта Азия, одан әрі Венгрия жеріне дейін тарап, кең
жайылған. Оның қолданылу тарихы V және IX-X ғасырлар аралығын қамтиды. ТекX-XI ғасырдан
бастап, Орхон-Енисей жазуының орнына біртіндеп ұйғыр жазуы, кейін түгелдей араб жазуы
қолданылатын болды.
X-XI ғасырлардан бастап қолданыла бастаған араб жазуы түркі халықтары тілдерінің
ерекшеліктеріне сәйкестендірілмей, арабтарда қалай қолданылса, сол қалпында өзгеріссіз түркі
тілдерінде де қолданылды. Бірақ соған қарамастан ол оншақты ғасыр бойы түркі халықтарының,
соның ішінде, қазақ халқының да мәдени-рухани дамуына қызмет еттіп келді.
Латыннан кирилл жазуына көшу. (2)
Араб графикасының қазақтың дыбыстық жүйесіне сай еместігін турколог ғалымдар ХІХ ғасырдың
ІІ жартысында-ақ байқаған. Осыған байланысты Ш. Уәлиханов, Ы.Алтынсарин, А. Ильминский, П.
Милиоранский сияқты ғалымдар араб графикасын тастап, орыс графикасын алуды ұсынған.
Жазу мәдениетіне байланысты бірқатар пікір “Дала уалаяты” газеті бетінде де жарияланды: “Араб
әліпбиінде әуезбенен келетін жұмсақ әріп аз. Алайда болса араб әліпбиіменен қазақтар һәм басқа
мұсылман халықтары пайдаланып хат жазады. Ләкін қазақ сөздерінде жұмсақ әріптерменен
жазылатын әр түрлі әуездер көп”,- деп жазады Д.Сұлтанғазин. (3)
Байтұрсынов та атсалысып, араб графикасын қазақ тілі жүйесіне сәйкестендіруде зор еңбек етті.
Ол 1912 жылғы жарияланған мақаласында балалардың оқу саласында тез өсіп жетілуінің бір кілті
жүрген жазуымызды өз тіліміздің дыбыстық жүйесіне сәйкестендіру, оны сәйкестендіру үшін
тілімізде қандай және қанша дыбыстар бар екенін ашып, соларға үйлесімді әріпті айқындау қажет
деп есептеді. А.Байтұрсынов араб графикасын реформа жасап, дүниеге өзінің “төте жазуын” алып
келді.
Мен жазғы демалысты әрдайым асыға күтемін. Жыл мезгілінің ішіндегі ең жақсы көретін мезгілім жаз. Жазда қабаттап киіну қажет емес. Суға түсесің бе, балық аулайсың ба, доп тебесің бе, достарыңмен серуендейсің бе бәріне мүмкіндік бар. Адамдардың көпшілігі демалысты басқа, үлкен қалаларда, шет елдерде, демалыс орындарында өткізгенді ұнатса, мен керісінше жазда үлкен қаланың асығыс өмірінен, жайбарақат, таза ауада, ауылда демалғанды жақсы көремін. Биылда жазғы демалысым жайлауда өте тамаша өтті. Көк майса жасыл шөп, қызылды-жасылды сан алуан гүлдер. Таудан аққан бұлақ. Барлығы көңіліңе қуаныш толтырып, бойыңды сергітеді. Жазғы демалысым ерекше қызықты өтті.