Басыңқыдағы іске бағыныңқыда айтылған іс немесе бағыныңқыдағы іске басыңқыдағы іс қарсы қойыла айтылған сабақтасты қарсылықты бағыныңқы сабақтас дейміз.
Қарсылықты бағыныңқылар: қайтсе де?, не етсе де?, қайткенмен?, не еткенмен ?деген сұрауларға жауап береді.
Қарсылықты бағыныңқының баяндауыштары мынадай жолдармен жасалады.
а) Шартты райлы етістікке да, де жалғасып келуі арқылы.
ә) шартты райдың болымсыз түрінен: са,-се.
б)есімшеге көмектес септік (мен) Есімшенің бұл да,де шылауы қосылып та қарсылықты сабақтас құрмалас сөйлем жасалады.
в) есімшеге - ша,-ше жұрнағы жалғану арқылы.
г) а,-е,-й көсемше түрінен болады.
ғ) келер шақ есімшенің болымсыз түрінен шығыс септік жалғану арқылы ( тан,-тен )жалғану арқылы жасалады.
Қарсылықты бағыныңқы сабақтастың жасалу жолдары
Бағыныңқының баяндауышы
Тұлғалық белгісі
сұрауы
сызбасы
1.Шартты рай
-са,-се
-да,-де
Қайтсе де?
Не етсе де?
// шаршаса да,
//.
2.Көсемше
-ған,-ген, -ғаны,
гені,-ғанына,-геніне
болмаса,қарамастан қарамай
қайткенмен?, не еткенмен?, қайткенше?, не еткенше?, қайтпей? (не етпей? болмаса?)
Заттың іс-әрекетін, қимылын білдіреді. Сұрақтары: не істеді? не қылды? қайтті?
Етістіктің негізгі үш түрі бар: тұйық етістік, көсемше, есімше.
Тұйық етістік - у – ю (й+у) жұрнақтары арқылы жасалады.
Бұл түрді «қимыл есім» деп те атайды. Тұйық етістік зат есімге өзгере алады, шақпен, жақпен байланысы жоқ. (Эту форму также называют «имя действия». Неопределенная форма легко преобразовывается в имя существительное, не выражает лицо и время.) Мысалы: оқу,қолдау,бақылау (читать-чтение, защищать-защита, контролировать-контроль).
Қарсылықты бағыныңқы сабақтастың жасалу жолдары.
Басыңқыдағы іске бағыныңқыда айтылған іс немесе бағыныңқыдағы іске басыңқыдағы іс қарсы қойыла айтылған сабақтасты қарсылықты бағыныңқы сабақтас дейміз.
Қарсылықты бағыныңқылар: қайтсе де?, не етсе де?, қайткенмен?, не еткенмен ?деген сұрауларға жауап береді.
Қарсылықты бағыныңқының баяндауыштары мынадай жолдармен жасалады.
а) Шартты райлы етістікке да, де жалғасып келуі арқылы.
ә) шартты райдың болымсыз түрінен: са,-се.
б)есімшеге көмектес септік (мен) Есімшенің бұл да,де шылауы қосылып та қарсылықты сабақтас құрмалас сөйлем жасалады.
в) есімшеге - ша,-ше жұрнағы жалғану арқылы.
г) а,-е,-й көсемше түрінен болады.
ғ) келер шақ есімшенің болымсыз түрінен шығыс септік жалғану арқылы ( тан,-тен )жалғану арқылы жасалады.
Қарсылықты бағыныңқы сабақтастың жасалу жолдары
Бағыныңқының баяндауышы
Тұлғалық белгісі
сұрауы
сызбасы
1.Шартты рай
-са,-се
-да,-де
Қайтсе де?
Не етсе де?
// шаршаса да,
//.
2.Көсемше
-ған,-ген, -ғаны,
гені,-ғанына,-геніне
болмаса,қарамастан қарамай
қайткенмен?, не еткенмен?, қайткенше?, не еткенше?, қайтпей? (не етпей? болмаса?)
//шаршағаны болмаса, //.
шаршағанына қарамастан,қарамай, //.
3.Есімше
-а,-е,-й, тұра
қайте?
не ете тұра?
// көре тұра, //.
Объяснение:
я так думаю
Заттың іс-әрекетін, қимылын білдіреді. Сұрақтары: не істеді? не қылды? қайтті?
Етістіктің негізгі үш түрі бар: тұйық етістік, көсемше, есімше.
Тұйық етістік - у – ю (й+у) жұрнақтары арқылы жасалады.
Бұл түрді «қимыл есім» деп те атайды. Тұйық етістік зат есімге өзгере алады, шақпен, жақпен байланысы жоқ. (Эту форму также называют «имя действия». Неопределенная форма легко преобразовывается в имя существительное, не выражает лицо и время.) Мысалы: оқу,қолдау,бақылау (читать-чтение, защищать-защита, контролировать-контроль).