В10. «Шығыстың Аристотелі» атанған есімі әлемге әйгілі философ? (1 ұпай) А) Сайф Сараий В)Әбілхасым Рудаки С) Әбу Насыр Әл-Фараби
В11.«Руна жазуы» деген ұғым қай халықтың сөзі екенін табыңыз (2 ұпай)
A) Үнді елінің сөзі
Б) Түрік сөзі
В) Ағылшын сөзі
Г) Скандинавия халықтарының сөзі
В12.VI- ІХ ғасыр әдебиетінің аңыз-әңгіме кейіпкері (2 ұпай)
А) Махмұд Қашқари В)Қорқыт Ата С) Махамбет Өтемісұлы
В13.Тұран мен Иран елдері арасында болған шайқастарда жеңістерге жеткен батыр (2 ұпай)
А) Исатай батыр В) Алып Ер Тұңға С) Сұраншы батыр
В 14. Аллегория дегеніміз нені білдіреді (1 ұпай)
A) Өте кішірейтіп жеткізу.
Б) Мысқыл, кекету.
В) Астарлы меңзеу.
Г) Асырып айту.
В15.Дулат Бабатайұлының туған жылын табыңыз (2 ұпай).
A) 1802 ж.
Б) 1892 ж.
В) 1835 ж.
Г) 1874 ж.
В 16. Келесі шығарма қай әңгімеден үзінді алынған? (2 ұпай)
Бір сұлтанның үш ұлы бар еді. Екеуі ұзын бойлы, ал біреуі аласа бойлы. Сұлтан аласа бойлы баласын жақтырмайды екен. Оны байқап қалған баласы: «Ата, ұзын бойлы ақымақтан, аласа бойлы ақылды артық»,-деген екен.
А) «Түрікше Гүлстан» В) «Лұқман хакім» С) «Құтты білік» дастан
В17. Төмендегі өлең жолдарының авторын табыңыз (7 ұпай)
Кім сендерді, балалар, сүйетұғын,
Қуанышыңа қуанып, қайғыңа күйетұғын?
Түн ұйқысын төрт бөліп, кірпік қақпай,
Шешең байғұс дамылсыз жүретұғын.
А) Міржақып ДулатовВ) Жүсіпбек АймауытовС) Мағжан Жұмабаев
В18. VI-IX ғғ. көне түркі әдебиетінің ескерткіштері қайсы? (1 ұпай)
А) «Түрікше Гүлстан» В) «Диуани хикмет» С) «Қорқыт ата кітабы»
В19. «Суһайл мен Гүлдерсін» кімнің шығармасы? (1 ұпай)
А) Фирдоуси В) Сайф Сараий С) Әбу Насыр Әл-Фараби
В 20. Пейзаж терминінің мағынасын анықтаңыз (3 ұпай)
А) Оқиға болған жерді көрсету.
Б) Бір адамның портретін беру.
В) Табиғатты суреттеу.
Г) Адамның сыртқы түрін сипаттау.
В 21. «Дерсеханұлы Бұқаш туралы жыр» қай кітаптағы әңгіме екенін табыңыз (2 ұпай)
A) «Диуани лұғат ат-түрік»
B) «Жамиғат тауарих»
C) «Хисса-сұл-әнбия»
D) «Мұхаббат- наме»
E) «Қорқыт ата» кітабы
Егер мен саяхатшы болсам өзіме әлем мемлекеттерінің астаналарын бір жыл ішінде аралап шығу керек деген мақсат қояр едім. Ол қалаларды тек қана аралап шығып, тамашалау емес, өз еліммен салыстыра отырып әр жүрген жерімде Қазақстан туралы жар сала айтып жүргім келеді. Саяхатшы болу – менің ойымша, ең қауіпті,алайда қызыққа толы сәттері де бар. Саяхатшы болу көптеген жан- жақты білім мен білгірлікті қажет етеді. Баратын ел жайлы мағлұмат жинап, сол елдің мәдениеті мен тілі жағынан біраз болса да хабардар болу керек. Саяхатшылар өз сапары кезінде тек қана барған жерін көріп, тамашалауды мақсат етпей, өзіне мағлұмат жинап, тіпті жаңалықтар да ашып жатады. Осы көптеген саяхатшылар ішінен мен қандай болғым келеді?
Объяснение:
Сақтардан соңғы Қазақстан аумағында және көрші аймақтарда үлкен мемлекет құрып дәуірлеген халық — ғұндар еді. Б.з.д. IV ғасырда-ақ Қытай мемлекеті ғұндарды өздерінің "солтүстік-батыстағы күшті бәсекелесі, жауы" деп есептеген. Бұл күндері түркі тілінде сөйлегендігі дәлелденіп отырған ғұндар басында тайпалық одақ болып, одан күшті мемлекет құрды. Ғұндардың мемлекеттік тарихы жөнінде жазба деректер жеткілікті. Олардың саяси-қоғамдық кұрылысы жөніндегі деректер, негізінен, қытай жылнамаларында мол сақталған. Ғұндарда мемлекеттіліктің негізі б.з.д. III ғасырлардан бастады. Ғұндар мемлекеттілігін толық калыптастырып, оның саяси жүйесін құрушы ірі саяси тұлға — Мөде тәңірқұты (қытай деректері Маодун деп атайды) болды. Ғұндардың саяси жүйесі өте күрделі болды. Мемлекеттің басында тәңіркұты тұрды. Ғұн тарихын көне қытай тілінен қазақ тіліне аударушы ғалым Қ.Салғараұлының пікіріне сүйенсек, бұл сөз бүгінгі қазақ тілінде де бар. "Тәңірқұты" елдің қарулы күшінің бас қолбасшысы болды. Мөдеге дейін тәңірқұтын сайлау тәртібі болатын. Оның үстіне, жекелеген аймақтарды (24 аймақ болған) ру ақсүйектері басқарып отырған. Олардың әрқайсысында 2 мыңнан 10 мыңға дейін әскері болған. Сондықтан мемлекеттің ішіндегі аймақтардың белгілі бір дербестігі де бар. Мөде тәңіркұтынан бастап мемлекет толығымен бір орталыққа бірікті. Ендігі жерде елбасын сайлау кағаз жүзінде ғана жүрді. Тақ мұрасы алғашында ағадан ініге, кейін әкеден балаға өтіп отырды. Ғұндарда үш ақсүйек тайпа болды. Соның ішінде си люанъ-ди тайпасынан ғана патша сайланды. Елдегі ақсүйек үш тайпа тек өз арасында ғана қыз берісіп, қыз алысты. Мемлекеттік ірі қызметтерде осы үш ақсүйек тайпа өкілдері тағайындалды. Ғұндардың мемлекеттік басқару аппараты өте үлкен және күрделі болды. Тәңірқұтынан кейінгі мемлекеттік лауазым елдің Шығыс жөне Батыс бөліктерін басқаратын хандар болатын. Әдетте, Шығыс бөлікті басқаратын кіші ханның мәртебесі артығырақ болды. Ол орында тәңірқұтының тағын болашақта мирас етуші ханның үлкен баласы отырды. Елдің оң, сол бөлігінің әрқайсысында азық-түлікке жауап беретін уәзірлер, қолбасшылар, әскербасылары, малжанның есебін жүргізушілер, тәртіп сақшылары болды. Мемлекет әбден күшейген кезде ғұндар елі үшке бөлініп басқарылды. Олар Шығыс, Батыс және сол екеуінің ортасында орналасқан тәңірқұтының өз ордасы еді. Ғұндар еліндегі осы үш аймақ 24 әкімшілікке бөлінді. Олардың әрқайсысына мыңбасылар, жүзбасылар, онбасылар, билер, кіші бектер, т.б. лауазымды қызметкерлер тағайындалды. Егер жоғары лауазымдарға тек тәңірқұтының туыстары тағайындалатын болса, ал орта, төменгі басшылықтарға өзге ғұн тайпаларынан шыққан аса қабілетті адамдар тартылды. Ғұндардың діні тәңірлік дін болды. Олар патшасын "Көк тәңірінің өзі жаратқан адамы" деп түсінді. Ғұндар көшпелілердің алғашқы мемлекетін құрды. Көшпелі мемлекеттің негізгі белгілері осы ғүндар дәуірінде қалыптасты. Құрылтай жиналысы дүниеге келді. Ғұндардың өзінің әдет-ғұрпына негізделген заң ережелері болды. Онда жер-су мәселесіне ерекше мән берілді. Ғұндар мемлекетінде, Қытай деректеріне қарағанда, тұрақты ғұн әскерінің саны 300 мың болған. Ресми іс қағаздарын жүргізіп, мөр басу рәсімі қалыптасты. Ғұндар мемлекеті б.з.д. III ғасырдан б. з. V ғасырының жартысына дейін өмір сүрді. Әрине, басқа көшпелі империялар сияқты олар бірде күшейіп, бірде әлсіреп отырды. Б. з. IV ғасырынан бастап ғұндардың бір бөлігі Еділден асып Еуропа жеріне қарай аяқ басты. Содан былайғы 200 жылдың ішінде олар Еуропаның жартысын жаулап алып, өз билігін орнатты.[1]