Выполните тындалым. В первом написать главную мысль каждого абзаца. Во втором выписать из текста выше слова в условном наклонении (или повелительном). В последнем сделать морфологический разбор. ✌️✌️
Жыл төрт перзент сүйіпті: екі ұл, екі қыз. Үлкені Қыс – шатақ мінезді, ә десе мә деп, жағадан ала кетер сотқарлау, басынан сөз асырмайтын қиқар болыпты. Содырлау болғанымен, әкесі оны бірбеткейлігі, шымырлығы үшін жақсы көріпті. Қыстың үш ұлы болыпты.
Екіншісі, Көктем – жұрттан асқан көрікті, жаны да, тәні де сұлу қыз болып өсіпті. Нені болса да жүрегіне жақын алатын сезімталдығы мен көркемдігі үшін оны бәрі де сүйеді екен. Көктемде бір қыз, екі ұл бар екен.
Үшіншісі, Жаз – әпкесіне қарағанда ашық – жарқын, жайдары мінезді, көңілді қыз болып қалыптасыпты. Ол аузын ашса көмейі көрінетін адалдығымен, таңғы шықтай мөлдір, пәктігімен көпке ұнапты. Оның да бір ұл, екі қызы бар еді.
Ал, ең кенжесі Күз – өте ерке болыпты. Ол сәл нәрсеге ренжіп, бұртиып, қабағын түйе қалады екен. Кейде болмашыға өкпелеп, әрең іркіп тұрған көз жасын төгіп - төгіп жібереді екен. Әйтсе де, Күзді жомарттығы мен ақкөңілдігі үшін бәрі де ұнатыпты. Күздің де үш баласы бар екен.
Балалары өсіп, ержеткен соң оларды жиып алып Жыл атасы былай депті:«Балаларым, сендер үлкен азамат болдыңдар, ақылдарың толды. Енді барып халыққа қызмет етіңдер, өз міндеттеріңді атқарыңдар. Әрқашан халық үшін, адам үшін жұмыс істейтіндеріңді ұмытпаңдар» депті. Осыдан бастап үш айдан тұратын төрт жыл мезгілі пайда болыпты. Жыл мезгілдерінің бір – бірінен ерекшеліктері әуел баста осылай қалыптасқан екен дейді
Досыма хат. Сәлем, Саша! Қалың қалай? Үй ішің тегіс аман ба? Менде бәрі жақсы, алдыңғы хатыңды алып қуанып қалдым. Сол хатыңда қазақ халқы туралы жазуды сұрапсың, мәне, бүгін хат жазудың реті келіп, өзіңе сәлем жолдап отырмын. Менің ұлтым – қазақ, қазақ елінің тумасымын. «Қазақ» болып туылғанымды мақтан тұтамын! Қазақ халқы қандай халық? деген сұраққа бір – екі ауыз сөзбен ғана жауап беру мүмкін емес, себебі қазақ халқының өзіне тән ерекшеліктері бар. Солардың кейбіріне тоқталып кетсем деймін. Ең алдымен, «қазақ» деген сөзді естігенде әркімнің де ойына «қонақжайлық» сөзі келеді, бұл екеуі егіз ұғымдай болып кеткен. Қонақжайлық тек қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Сонымен қатар, қазақ халқы үшін бата ұғымы қасиетті, ақ батаның ізгі сөздеріне сүттей ұйып, оның құдіретті күшіне шексіз сенеді. Қазақ халқы қай заманда болмасын бас киімге ерекше мән беріп, аса құрметпен қараған. Оған дәлел ретінде «бас киімді лақтырмау, аяқпен теппеу», «бас киімді басқа кісіге бермеу» секілді ырымдар мен тыйымдар күні бүгінге дейін сақталған. Қазақ халқында бас киім баршылықты білдіретін болғандықтан, оны оны жерге лақтырса, бақ таяды, бақ кемиді деп сенген. Қуанғанда бөркін аспанға лақтырып, күйрегенде жерге ұрып сүйініш пен күйініштің де белгісін баскиім арқылы аңғартқан. Бас киімді әрқашанда жоғары көтеріп, төріне ілген. Қазақ халқы баланы ерекше жақсы көріп, бала десе барын беретін бауырмал халық саналған. «Бала адамның бауыр еті, көз нұры» деген мақал осының айғағы іспеттес. Өз ойымды Қуандық Рахым ағамның «Мен қазақпын» әнінің сөздерімен тәмамдағым келеді: Қазақ болып тумағанда нетер ем? Қонақ жайлық жайын білмей өтер ем Қымыз шұбат қазы-қарта құрт майсыз Қадір қашып қарным ашып өтер ем. Мәне, қазақ халқы осындай. Ал сен өз ұлтың туралы не айтар едің? Жауабыңды асыға күтемін!
Объяснение:
Жыл төрт перзент сүйіпті: екі ұл, екі қыз. Үлкені Қыс – шатақ мінезді, ә десе мә деп, жағадан ала кетер сотқарлау, басынан сөз асырмайтын қиқар болыпты. Содырлау болғанымен, әкесі оны бірбеткейлігі, шымырлығы үшін жақсы көріпті. Қыстың үш ұлы болыпты.
Екіншісі, Көктем – жұрттан асқан көрікті, жаны да, тәні де сұлу қыз болып өсіпті. Нені болса да жүрегіне жақын алатын сезімталдығы мен көркемдігі үшін оны бәрі де сүйеді екен. Көктемде бір қыз, екі ұл бар екен.
Үшіншісі, Жаз – әпкесіне қарағанда ашық – жарқын, жайдары мінезді, көңілді қыз болып қалыптасыпты. Ол аузын ашса көмейі көрінетін адалдығымен, таңғы шықтай мөлдір, пәктігімен көпке ұнапты. Оның да бір ұл, екі қызы бар еді.
Ал, ең кенжесі Күз – өте ерке болыпты. Ол сәл нәрсеге ренжіп, бұртиып, қабағын түйе қалады екен. Кейде болмашыға өкпелеп, әрең іркіп тұрған көз жасын төгіп - төгіп жібереді екен. Әйтсе де, Күзді жомарттығы мен ақкөңілдігі үшін бәрі де ұнатыпты. Күздің де үш баласы бар екен.
Балалары өсіп, ержеткен соң оларды жиып алып Жыл атасы былай депті:«Балаларым, сендер үлкен азамат болдыңдар, ақылдарың толды. Енді барып халыққа қызмет етіңдер, өз міндеттеріңді атқарыңдар. Әрқашан халық үшін, адам үшін жұмыс істейтіндеріңді ұмытпаңдар» депті. Осыдан бастап үш айдан тұратын төрт жыл мезгілі пайда болыпты. Жыл мезгілдерінің бір – бірінен ерекшеліктері әуел баста осылай қалыптасқан екен дейді
Сәлем, Саша!
Қалың қалай? Үй ішің тегіс аман ба?
Менде бәрі жақсы, алдыңғы хатыңды алып қуанып қалдым. Сол хатыңда қазақ халқы туралы жазуды сұрапсың, мәне, бүгін хат жазудың реті келіп, өзіңе сәлем жолдап отырмын.
Менің ұлтым – қазақ, қазақ елінің тумасымын. «Қазақ» болып туылғанымды мақтан тұтамын! Қазақ халқы қандай халық? деген сұраққа бір – екі ауыз сөзбен ғана жауап беру мүмкін емес, себебі қазақ халқының өзіне тән ерекшеліктері бар. Солардың кейбіріне тоқталып кетсем деймін.
Ең алдымен, «қазақ» деген сөзді естігенде әркімнің де ойына «қонақжайлық» сөзі келеді, бұл екеуі егіз ұғымдай болып кеткен. Қонақжайлық тек қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ.
Сонымен қатар, қазақ халқы үшін бата ұғымы қасиетті, ақ батаның ізгі сөздеріне сүттей ұйып, оның құдіретті күшіне шексіз сенеді.
Қазақ халқы қай заманда болмасын бас киімге ерекше мән беріп, аса құрметпен қараған. Оған дәлел ретінде «бас киімді лақтырмау, аяқпен теппеу», «бас киімді басқа кісіге бермеу» секілді ырымдар мен тыйымдар күні бүгінге дейін сақталған. Қазақ халқында бас киім баршылықты білдіретін болғандықтан, оны оны жерге лақтырса, бақ таяды, бақ кемиді деп сенген. Қуанғанда бөркін аспанға лақтырып, күйрегенде жерге ұрып сүйініш пен күйініштің де белгісін баскиім арқылы аңғартқан. Бас киімді әрқашанда жоғары көтеріп, төріне ілген.
Қазақ халқы баланы ерекше жақсы көріп, бала десе барын беретін бауырмал халық саналған. «Бала адамның бауыр еті, көз нұры» деген мақал осының айғағы іспеттес.
Өз ойымды Қуандық Рахым ағамның «Мен қазақпын» әнінің сөздерімен тәмамдағым келеді:
Қазақ болып тумағанда нетер ем?
Қонақ жайлық жайын білмей өтер ем
Қымыз шұбат қазы-қарта құрт майсыз
Қадір қашып қарным ашып өтер ем.
Мәне, қазақ халқы осындай. Ал сен өз ұлтың туралы не айтар едің?
Жауабыңды асыға күтемін!