Аксу-джабаглы - старейший заповедник в казахстане, имеющий мировую известность, организован в 1926 году. расположен на границе чимкентской и джамбульской области и занимает площадь 74.7 тысячи га. сюда входят живописные высокогорные ландшафты северо-западных хребтов таласского алатау и уральского хребта. горные вершины (высота достигает 4000 м.) с вечными снегами, крутые склоны со скалами и осыпями часто не имеют растительности. в среднем ярусе характерны и альпийские низкотравные луга, арчевое редколесье. нижняя часть горных склонов высотой 1200-2000 м. покрыта изреженным лесом и имеет наиболее разнообразную луговую растительность и богатый животный мир. заповедник получил свое название от двух рек: аксу и джабаглы, принадлежащих бассейну реки арысь. это типичные горные реки, протекающие в глубоких живописных ущельях. наибольший интерес вызывает каньон реки аксу, отличающийся отвесными (до 300-500 м.) берегами, часто совершенно непроходимыми. вдоль русла реки протянулась узкая полоса пойменного леса из тополя, березы и ивы. джабаглы протекает в более низких берегах и также окаймлена пойменными лесами. на горных склонах снизу вверх последовательно сменяются ландшафты предгорных степей, широколиственных лесов, и альпийских лугов, ледников и снежников. каждому из этих природных комплексов свойственны специфические черты растительного и животного мира. в заповеднике 1200 видов растений, в том числе 16 видов деревьев и 62 вида кустарника, 42 вида млекопитающих, 238 видов птиц, 9 видов пресмыкающихся. характерные обитатели архары, козероги, косули, маралы, кабаны, снежные барсы, медведи, каменные куницы, горностаи, ласки, лисы, барсуки, сурки. многочисленны беркуты, стервятники, грифы, обычны - горные индейки - уланы, перепела, кеклики, и др. в 1952 году в горах аксу-джабаглинского заповедника было выпущено несколько маралов. олени хорошо освоились на новом месте и обогатили фауну западного тянь-шаня новым видом ценного животного. здесь много редких горных растений, среди которых встречаются так же лекарственные виды, как барбарис, эфедра, аканий, зверобой, и т.д. редкими являются чеснок длинноостный и пекемский лук который по величине и качеству не уступает огородным сортам. аксу-джабаглы имеет филиал палеонтологических захоронений карабастау и акбастау на склонах хребта каратау, расположенных в нескольких десятках километров севернее заповедника в долине реки бурундай. здесь в неглубоком лесу можно встретить редчайшие отпечатки различных рыб, молюсков, черепах, насекомых, многоих растений юрского периода, обитавших в располагавшемся здесь 120 млн. лет назад морском бассейне. площадь двух смежных участков палеонтологических захоронений в юрских глинистых сланцах не большая (120 га), однако научное значение их велико, по ним можно проследить этапы эволюции органического мира земли.
ұлы жібек жолы. ұлы жібек жолы - ежелгі және ортағасырлық уақытта еуразияның батысы мен шығысына байланысты керуен жолдарының торабы үшін дәстүрлі атау. ол ii ғасырда пайда болды. сол уақыттан бері елшілік және сауда қатынастарының тұрақты желісі бола бастады ол қытайдың чанъан қаласында басталды және римде аяқталды. ұлы жібек жолында сусыз шөлдер, жоғары таулы өткелдер, өзендер мен көлдер өтті. онда үнемі экзотикалық тауарлармен саудагерлердің керуендері жүрді. ұлы жібек жолы филиалдарының бірі марғ, бұхара, самарқанд, тараз, ғұн, түлес сияқты қалалар арқылы қажасстанның және жетісудың оңтүстігінен өтіп, кейбір жерлерде әрдайым қазақ даласында қалды. егер бірінші кезекте қытай жібегін батысқа тасымалдау үшін пайдаланылса, кейінірек ол үндістанда, иранда, араб халифатында, еуропа мен ресейде жасалған тауарларды тасымалдауға кірісті. ұлы жібек жолы тауарларды ғана емес, мәдени құндылықтарды да, жетістіктерді де таратты. фанатикалық миссионерлер әртүрлі діни көзқарастар мен идеяларды , өздерінің ілімдерін алыс елдерге және халықтарға жеткізді. буддизм орта азия мен шығыс түркістан арқылы таралған, ал бірінші христиан сирия, иран және араб елдері, сосын ислам болды. буддизм идеялары үндістаннан қытайға, кореяға және жапонияға келді.
ұлы жібек жолы xiv-xv ғасырларда құндылығын жоғалта бастады. ұлы қ жаңалықтардың басталуымен байланысты, яғни, еуропадан үндістанға теңіз жолын пайдаланудың басталуы басталды, содан кейін толығымен жойылды. ұлы жібек жолы дағдарысы тікелей қалаларға әсер етті, олардың көпшілігі ыдырап кеткен. ұлы жібек жолымен қатар, ұлы мердістік жол өте маңызды болды. ұлы жібек жолы батысты және шығысды байланыстырса, ұлы мередиттік бағдар солтүстік пен оңтүстікті байланыстырып, сырдария, нұра, есіл өзендерінің бойымен сібір - орталық қазақстан - түркістан бағытында өтті.
ұлы жібек жолы. ұлы жібек жолы - ежелгі және ортағасырлық уақытта еуразияның батысы мен шығысына байланысты керуен жолдарының торабы үшін дәстүрлі атау. ол ii ғасырда пайда болды. сол уақыттан бері елшілік және сауда қатынастарының тұрақты желісі бола бастады ол қытайдың чанъан қаласында басталды және римде аяқталды. ұлы жібек жолында сусыз шөлдер, жоғары таулы өткелдер, өзендер мен көлдер өтті. онда үнемі экзотикалық тауарлармен саудагерлердің керуендері жүрді. ұлы жібек жолы филиалдарының бірі марғ, бұхара, самарқанд, тараз, ғұн, түлес сияқты қалалар арқылы қажасстанның және жетісудың оңтүстігінен өтіп, кейбір жерлерде әрдайым қазақ даласында қалды. егер бірінші кезекте қытай жібегін батысқа тасымалдау үшін пайдаланылса, кейінірек ол үндістанда, иранда, араб халифатында, еуропа мен ресейде жасалған тауарларды тасымалдауға кірісті. ұлы жібек жолы тауарларды ғана емес, мәдени құндылықтарды да, жетістіктерді де таратты. фанатикалық миссионерлер әртүрлі діни көзқарастар мен идеяларды , өздерінің ілімдерін алыс елдерге және халықтарға жеткізді. буддизм орта азия мен шығыс түркістан арқылы таралған, ал бірінші христиан сирия, иран және араб елдері, сосын ислам болды. буддизм идеялары үндістаннан қытайға, кореяға және жапонияға келді.
ұлы жібек жолы xiv-xv ғасырларда құндылығын жоғалта бастады. ұлы қ жаңалықтардың басталуымен байланысты, яғни, еуропадан үндістанға теңіз жолын пайдаланудың басталуы басталды, содан кейін толығымен жойылды. ұлы жібек жолы дағдарысы тікелей қалаларға әсер етті, олардың көпшілігі ыдырап кеткен. ұлы жібек жолымен қатар, ұлы мердістік жол өте маңызды болды. ұлы жібек жолы батысты және шығысды байланыстырса, ұлы мередиттік бағдар солтүстік пен оңтүстікті байланыстырып, сырдария, нұра, есіл өзендерінің бойымен сібір - орталық қазақстан - түркістан бағытында өтті.