Қазтуған Сүйінішұлы (XVII ғасыр) - мырза, батыр, жырау. Халық арасында Қарға бойлы Қазтуған атанып кеткен айтулы жорық жырауы.
Қазтуған жырау ноғайдың Едисан ордасының билеушісі Сүйініш мырзаның ұлы. Сүйініш мырзаның Қазтуғаннан басқа Азамат және Аджи атты тағы екі ұлы болған. Оның арғы ата-бабалары Ноғай Ордасының билеушілері еді. Әкесі Сүйініш Абдоллаұлы (орыс деректерінде – Сююнча Абдулов) Еділ бойында өмір сүрген, кейін Кубань жаққа өтіп кеткен. XVII ғасырдың екінші жартысында жазылған орыс деректерінде Сүйініш мырзаның аты жиі айтылады. Ресей мемлекеттік архивінің көне актілер жөніндегі бөлімінің «Ноғай істері» қорында Сүйініш мырзаның және ноғай ұлысының 1660 жылдарға дейінгі деректері сақталған. Қазтуғанның шежіресі былайша таратылады: Едіге би - Нұраддин - Уаққас - Мұса - Ысмайыл би - Дінбай би - Тінікей - Абдолла - Сүйініш - Қазтуған. Қазтуғанның есімі алғаш рет тарих беттерінде 1673 жылы аталады. Орыс деректерінде оның есімі Тоған деп көрсетілген. Осы жылы қалмақ билеушісі Аюке хан өзінің бірнеше тайшысымен бірге Астрахан басшыларының алдына барып, орыс-қалмақ келісіміне қол қойып, аманат сарайындағы ноғайдың жас мырзасын босатуды сұраған. Қалмақ тайшылары мұндай қадамға едисан ноғайларының мырзасы Сүйініштің сұрауы бойынша барған болатын. Олар Сүйініштің патша алдындағы абыройлы істерін еске салды. Алайда, бұл сұрақтың жауабын Астрахан билігі емес, Мәскеудегі патшаның өзі беру керек еді.
Құм-3 әріп 3 дыбыс қ-дауссыз,қатаң ұ-дауысты,жіңішке м-дауыссыз,үнді
ойна-4 әріп 4 дыбыс о- дауысты,жуан,ашық,еріндік й-дауыссыз,үнді н-дауссыз,үнді а-дауысты,жуан,ашық,езулік
тебемін-3 буын 7 әріп 7 дыбыс т- дауыссыз,қатаң е-дауысты,жіңішке,ашық, езулік б-дауыссыз,ұяң е-дауысты,жіңішке,ашық, езулік м-дауыссыз,үнді і-дауысты,жіңішке, қысан,езулік н-дауыссыз,үнді
ойнаймын-3 буын 8 әріп 8 дыбыс о-дауысты,жуан,ашық,еріндік й-дауыссыз, үнді н-дауыссыз, үнді а-дауысты,жуан, ашық,езулік й-дауыссыз, үнді м-дауыссыз, үнді ы-дауысты, жуан, қысаң,езулік н-дауыссыз, үнді
Қазтуған жырау ноғайдың Едисан ордасының билеушісі Сүйініш мырзаның ұлы. Сүйініш мырзаның Қазтуғаннан басқа Азамат және Аджи атты тағы екі ұлы болған. Оның арғы ата-бабалары Ноғай Ордасының билеушілері еді. Әкесі Сүйініш Абдоллаұлы (орыс деректерінде – Сююнча Абдулов) Еділ бойында өмір сүрген, кейін Кубань жаққа өтіп кеткен. XVII ғасырдың екінші жартысында жазылған орыс деректерінде Сүйініш мырзаның аты жиі айтылады. Ресей мемлекеттік архивінің көне актілер жөніндегі бөлімінің «Ноғай істері» қорында Сүйініш мырзаның және ноғай ұлысының 1660 жылдарға дейінгі деректері сақталған. Қазтуғанның шежіресі былайша таратылады: Едіге би - Нұраддин - Уаққас - Мұса - Ысмайыл би - Дінбай би - Тінікей - Абдолла - Сүйініш - Қазтуған. Қазтуғанның есімі алғаш рет тарих беттерінде 1673 жылы аталады. Орыс деректерінде оның есімі Тоған деп көрсетілген. Осы жылы қалмақ билеушісі Аюке хан өзінің бірнеше тайшысымен бірге Астрахан басшыларының алдына барып, орыс-қалмақ келісіміне қол қойып, аманат сарайындағы ноғайдың жас мырзасын босатуды сұраған. Қалмақ тайшылары мұндай қадамға едисан ноғайларының мырзасы Сүйініштің сұрауы бойынша барған болатын. Олар Сүйініштің патша алдындағы абыройлы істерін еске салды. Алайда, бұл сұрақтың жауабын Астрахан билігі емес, Мәскеудегі патшаның өзі беру керек еді.
қ-дауссыз,қатаң
ұ-дауысты,жіңішке
м-дауыссыз,үнді
ойна-4 әріп 4 дыбыс
о- дауысты,жуан,ашық,еріндік
й-дауыссыз,үнді
н-дауссыз,үнді
а-дауысты,жуан,ашық,езулік
тебемін-3 буын 7 әріп 7 дыбыс
т- дауыссыз,қатаң
е-дауысты,жіңішке,ашық, езулік
б-дауыссыз,ұяң
е-дауысты,жіңішке,ашық, езулік
м-дауыссыз,үнді
і-дауысты,жіңішке, қысан,езулік
н-дауыссыз,үнді
ойнаймын-3 буын 8 әріп 8 дыбыс
о-дауысты,жуан,ашық,еріндік
й-дауыссыз, үнді
н-дауыссыз, үнді
а-дауысты,жуан, ашық,езулік
й-дауыссыз, үнді
м-дауыссыз, үнді
ы-дауысты, жуан, қысаң,езулік
н-дауыссыз, үнді