Ыбырай Алтынсарин «Дүние қалай етсең табылады?» Әңгіменің композициялық құрылымын сәйкестендір.
Билимленд/Онлайн Мектеп.
! Задание нужно скоро сдавать.

1) Орын жағынан әбден қалыптаскан, құрамы өзгертуге келмейтін, бәрі тұтасып бір мағынаны білдіретін, бір ғана сөйлем мүшесі ретінде қолданылатын тіркесті – тұрақты тіркес дейміз.Тұрақты тіркестер ғылым тілінде фразеологизм деп те аталады.Ерекшеліктері: 1.Тұрақты тіркестің мағынасы оның құрамындағы сөздердің мағыналарынан тумайды, басқа бір мағынаны білдіреді.Мысалы: "қабырғаңмен кеңес" — "ойлан", "бесіктен белі шықпай" — "ерте" мағыналарын білдіреді.

2.Құрамындағы сөзді басқа сөзбен алмастыруға келмейді."Қой аузынан шөп алмас" дегеннің орнына - "түйе аузынан шөп алмас","ит жанды" дегеннің орнына "мысық жанды" деп өзгертіп айтуға болмайды.

3.Неше сөзден құралса да, тұрақты тіркес бір ғана ұғымды білдіреді. Сөйлем ішінде бір ғана мүшенің қызметін атқарады. Мысалы: Көзі ашық, көкірегі ояу азаматтар елге қызмет етеді. Осы сөйлемдегі "көзі ашық, көкірегі ояу" тұрақты тіркестің сұрағы қандай?" Саналы " деген бір мағынаны білдіреді, анықтауыштық қызмет атқарады.

2) "Ата көрген – оқ жонар,ана – көрген тон пішер" демекші,қазақ отбасында ұл бала әкеге қарап,қыз бала анаға қарап есейеді.Екеуі ата-анадан бірдей тәрбие алғанымен,олардың істейтін істерінде айырмашылық болады.Ата-бабамыз ұлды өздерiндей еңбексүйгiш,малсақ, жауынгер,әншi,күйшi,аңшы,құсбегi — бесаспап азамат етiп тәрбиелеудi мақсат еткен.Жiгiттiң бойына өнер мен еңбектi,iзгi адамгершiлiк қасиеттердi қатар сiңiрген.Әсiресе,әкелерi мен аталары ұлдарға мал жаюдан бастап шаруаның алуан тәсiлдерiн үйретуге тырысқан.Қыздардың инабатты да ақылды, көргенді болып өсуі анасынан алған тәлім-тәрбиесіне тікелей байланысты.Анасы қызын аналық махаббатқа бөлеп,сырласып,үй шаруасына икемдеп,рет-ретімен санасына сіңіріп,ертең бір шаңырақтың келіні болатынын есіне салып отырады.Аналары өз қыздарына тоқыма тоқып, құрақ құрап,кесте тігу,үй ұстауды,тамақ пісіруді,кір жууды,қонақ күтуді жетік үйретеді.

3) Тұрақты тіркес көркемдеуіш сөздерге жатады.Тұрақты тіркеспен сөйлемге мән мен сән беріп,оны жандандыра аласың.Мұндай тіркес сөйлемде көркем, бейнелі бір ұғымды білдіреді:қой аузынан шөп алмас — жуас, ит жанды — көнбіс, таяқ тастам — жақын, мұзға отырғызып кету — алдау, жұмған аузын ашпау — үндемеу, көзді ашып-жұмғанша — лезде деген мағыналарды білдіріп, бір сөздің орнына қолданылады. 

Жауабы :

1)Өздік етісті табыңыз

Асыл өзі киінді

2)Бұрынғы өткен шақта түрған сөзді көрсетіңіз:

Танысқан екен

3)Етістіктің мақсатты келер шақ түрін көрсетіңіз:

Ызаландырмақ

4)Етістіктің нақ осы шақ түрін көрсетіңіз:

Бара жатыр

5)Бұйрық райдың 3-ші жағын табыңыз:

Жетсін

6)Осы шақтағы етістікті табыңыз:

Көптеген жаңа бұйымдар өндірілуде.

7)Баяндауыш қызметіндегі етістікті табыңыз:

Олжабек ойланып қалды

8)Тұйық етістікті табыңыз:

Жуу

9)Үстеу дегеніміз не?

Қимылдың мезгілін, белгісін, себебін мақсатын білдіреді.

10)Мезгіл үстеуін көрсетіңіз:

Бүрсігүні аттанды

11)Мекен үстеуді көрсетіңіз:

Алға қадам басты;

12)Мақсат үстеуін табыңыз:

Жорта, әдейі.

13)Өкіну мәнін білдіретін одағай қайсысы/

Әттең

14)Одағайды табыңыз:

Алақай, уһ

15)Ұлттық байлыққа нелер жатады:

Тарихи ескерткіштер, табиғи байлық, мәдени мұра.

16)Теңге соңғы рет қай жылы шықты?

1993 ж

17)Алтыннан да қымбат не?

Уақыт

18)Антоним қатысқан сөйлемді көрсетіңіз:

Жақсылық пен жамандық – болды егіз.

19)Көп нүкте орындарына қажетті қосымшалар қойыңыз. Нарық...экономика...жетектей...күш-бәсекелес...

-тық,-ға,-тін,-тік

20)Экономикамен байланысты мақалды табыңыз:

Ақша кетуге тырысады, есеп ұстауға тырысады.

21)Жалпы зат есімді белгілеңіз:

Адам.

22)Ілік септігінде тұрған зат есімді табыңыз:

Мектептің

23)Етістіктен болған сын есімді көрсетіңіз:

Шашыраңқы

24)Туынды сын есімнен жасалған бастауышты табыңыз:

Өнерлі өрге жүзер

25)Сапалық сын есімнің анықтамасын көрсетіңіз:

Негізгі сын есімнің өзінен болып, заттың сынын анықтайтын сын есім.

26)«Характеристика» сөзінің аудармасы көрсетіңіз:

Мінездеме

27)Бірге жазылатын сөзді көрсетіңіз:

Көк (құтан), көк (жиек).

28)1845 жылы қазіргі Семей облысының территориясында дүниеге келген қазақ поэзиясының классигі кім?

Абай

29)Ілік септігінде тұрған зат есімді табыңыз:

Мектептің

30)Топтау сан есімін көрсетіңіз:

Жүз-жүзден;

31)Сұраулы сөйлемді көрсетіңіз:

Сен де келесің бе?

32)Ілік септігі мен тәуелдік жалғауды табыныз:

Колхоздың малы;

33)Мына сөздердің ішінен синонимдерді табыныз

Ақылды, ғұлама, кемеңгер;

34)Тайға таңба басқандай деген тұрақты сөз тіркесінің мағынасын табыңыз:

Анық

35)Тәуелдік жалғауынан соң жалғанып тұрған табыс жалғауын табыңыз:

Әкесін

36)Зиялы сөзінің антонимін табыңыз:

Надан

37)Бұйрықты сөйлемді көрсетіңіз:

Осы жағдай сенің әр уақытта есіңде болсын.

38)Синоним сөздердің тізбегін табыңыз:

Ар, ұят, ождан;