- Бұдан бірнеше жыл бұрын сіздің жорықшыларыңыз елімізді шауып кетіпті, малымызды айдап, қолға түскен батырымызды байлап алып кетіпті. Міне, сол батырды босатып әкетпек болып келдім. Бұл - бірінші. Екінші жоғым мынау: бір күні малда жүргенімде аспандап ұшқан алты аққудың алтын кебісі менің қолымда қалды. Сол алтын кебіс сіздің елдікі дейді. Соны табыс еткелі келдім, - деп, Кендебай алтын кебісті ханға ұсынады. Хан: - Дұрыс, балам! Сіздің елдің малын айдатып, батырын байлатып алдырғаным рас. Мергенбай батыр әйелімен екеуі біздің қолда. Зынданда жатқан Мергенбай батырға: «Маған қызмет етсең босатам», - деп елші жіберіп едім, қарысқан батыр екен. «Жауыма қызмет істемеймін. Бірақ, қол-аяғымды босатсаң, содан кейін сөйлесем», - деп, қарысып жатып алды. Босатуға корықтық. Ондағы мақсат: сені қолға түсіру еді. Сенің атағың бізге де мәлім еді. Сені алдыртып, құлынымды қоймайтын қара құсқа жұмсамақ едім. Өзім іздеп таба алмаған сон, намысы болса, іздеп келер деп елінді шаптырып, батырыңды байлатып алдыртқан едім. Одан кейін де екі жылдай келмедің, содан соң алты қызым сені іздеп барған болатын. Бұл менің кіші қызымның кебісі. Енді сенің алдыңа қоятын тағы бір шартым бар. Ол мынау: дүниеде жеті басты дәу бар, ақырған арыстан бар, жалмауыз кемпір бар. Осы үшеуін өлтіріп, бастарын алып кел. Осыны орындасаң, батырыңды босатып, беремін, малыңды өзіңе қайтарамын. Кіші қызымды беріп күйеу етемін, - деді. Кендебай Керқұла аттың қанжығасындағы қоржынын алып келіп, арыстанның азуын, кемпірдің басын, жеті басты дәудің көздерін ханның алдына төгіп тастайды. Хан разы болып, зынданда жатқан Мергенбай батырды, оның әйелін, қолға түскен басқа адамдарды азат етеді. Шауып алған малын қайтарып береді. Кіші қызын Кендебайға қосып, отыз күн ойын, қырық күн тойын істеп, көп сыйлықтар беріп, Кендебайды еліне аттандырады. Кендебай елдің малын айдап келіп, иелеріне табыс етеді. Ата-анасына қосылып, бала қуанады. Баласына қосылып, ата-ана қуанады. Ұлы думан, үлкен той істейді. Кендебай тұрғанда елге батып ешбір жау тие алмайды. Сөйтіп, бұл ел Керқұла атты Кендебай батырдың елі болып атаныпты.
Көкек-Сәуір айы.Ертеден келе жатқан қазақша аты сәуір айының көкек болатын."Көкек-жеңілтек ,ұшқалақ,өз атын өзі шақыратын құс",-деп,көкек сөзі жағымсыз мән ретінде болғандықтан сәуірмен алмастырған.
Жылымық-қыстағы ауа температурасының 0°С жоғары көтерілудегі құбылыс."Көкек келседе наурыз жылымығының қайырма қызыл шұнағы қала ішін дірдек қақтырып",- деп бұл жерде жылымық болсадағы аяздың бетінің қаттылығы,желдің ызғарлығы айтылған.
Сірге-"Ақтұмсық Алтайдың танауына әлі сірге жүкірмепті",-деп Алтайға әлі көктем келмеген қыс мағынасында айтылған.
Омбы қар-ат бауырлайтын қалың қар,белуарға дейін терең,қалың жауған қар.
Архат өзінің пропискаға тұра алмағанын,жолдасымен орманда қалғанын және тарихи оқиға "Желтоқсан оқиғасын"есіне алды.Желтоқсан оқиғасы 1986жылы желтоқсанда Алматыда болған қазақ жастарының КСРО үкіметінің отаршылдық жүйесіне қарсы наразылықтары.Архат әскерден жақында келген жігіт, "Желтоқсан оқиғасына"қатысушы.
- Бұдан бірнеше жыл бұрын сіздің жорықшыларыңыз елімізді шауып кетіпті, малымызды айдап, қолға түскен батырымызды байлап алып кетіпті. Міне, сол батырды босатып әкетпек болып келдім. Бұл - бірінші. Екінші жоғым мынау: бір күні малда жүргенімде аспандап ұшқан алты аққудың алтын кебісі менің қолымда қалды. Сол алтын кебіс сіздің елдікі дейді. Соны табыс еткелі келдім, - деп, Кендебай алтын кебісті ханға ұсынады. Хан: - Дұрыс, балам! Сіздің елдің малын айдатып, батырын байлатып алдырғаным рас. Мергенбай батыр әйелімен екеуі біздің қолда. Зынданда жатқан Мергенбай батырға: «Маған қызмет етсең босатам», - деп елші жіберіп едім, қарысқан батыр екен. «Жауыма қызмет істемеймін. Бірақ, қол-аяғымды босатсаң, содан кейін сөйлесем», - деп, қарысып жатып алды. Босатуға корықтық. Ондағы мақсат: сені қолға түсіру еді. Сенің атағың бізге де мәлім еді. Сені алдыртып, құлынымды қоймайтын қара құсқа жұмсамақ едім. Өзім іздеп таба алмаған сон, намысы болса, іздеп келер деп елінді шаптырып, батырыңды байлатып алдыртқан едім. Одан кейін де екі жылдай келмедің, содан соң алты қызым сені іздеп барған болатын. Бұл менің кіші қызымның кебісі. Енді сенің алдыңа қоятын тағы бір шартым бар. Ол мынау: дүниеде жеті басты дәу бар, ақырған арыстан бар, жалмауыз кемпір бар. Осы үшеуін өлтіріп, бастарын алып кел. Осыны орындасаң, батырыңды босатып, беремін, малыңды өзіңе қайтарамын. Кіші қызымды беріп күйеу етемін, - деді. Кендебай Керқұла аттың қанжығасындағы қоржынын алып келіп, арыстанның азуын, кемпірдің басын, жеті басты дәудің көздерін ханның алдына төгіп тастайды. Хан разы болып, зынданда жатқан Мергенбай батырды, оның әйелін, қолға түскен басқа адамдарды азат етеді. Шауып алған малын қайтарып береді. Кіші қызын Кендебайға қосып, отыз күн ойын, қырық күн тойын істеп, көп сыйлықтар беріп, Кендебайды еліне аттандырады. Кендебай елдің малын айдап келіп, иелеріне табыс етеді. Ата-анасына қосылып, бала қуанады. Баласына қосылып, ата-ана қуанады. Ұлы думан, үлкен той істейді. Кендебай тұрғанда елге батып ешбір жау тие алмайды. Сөйтіп, бұл ел Керқұла атты Кендебай батырдың елі болып атаныпты.
Көкек-Сәуір айы.Ертеден келе жатқан қазақша аты сәуір айының көкек болатын."Көкек-жеңілтек ,ұшқалақ,өз атын өзі шақыратын құс",-деп,көкек сөзі жағымсыз мән ретінде болғандықтан сәуірмен алмастырған.
Жылымық-қыстағы ауа температурасының 0°С жоғары көтерілудегі құбылыс."Көкек келседе наурыз жылымығының қайырма қызыл шұнағы қала ішін дірдек қақтырып",- деп бұл жерде жылымық болсадағы аяздың бетінің қаттылығы,желдің ызғарлығы айтылған.
Сірге-"Ақтұмсық Алтайдың танауына әлі сірге жүкірмепті",-деп Алтайға әлі көктем келмеген қыс мағынасында айтылған.
Ат құлағы көрінбес боран орайда борай борап,екпінімен қаңбақ құрлы көрмей жұлып түскісі бар.Ат құлағы көрінбес боран- жақыннанда түк көрінбейтін ақ түтек боран.
Омбы қар-ат бауырлайтын қалың қар,белуарға дейін терең,қалың жауған қар.
Архат өзінің пропискаға тұра алмағанын,жолдасымен орманда қалғанын және тарихи оқиға "Желтоқсан оқиғасын"есіне алды.Желтоқсан оқиғасы 1986жылы желтоқсанда Алматыда болған қазақ жастарының КСРО үкіметінің отаршылдық жүйесіне қарсы наразылықтары.Архат әскерден жақында келген жігіт, "Желтоқсан оқиғасына"қатысушы.