Екатерина3817

18.12.2022 23:52 •  Қазақ тiлi

Задание: Мәтінді бөліктерге бөліп, әр бөлікке тақырып койыңыз. Мәтіннен негізгі ойды табыңыз. Мәтіннен сөз тіркестерін түр-түріне ажыратып, әркайсысын бөлек топтап

жазыңыз.

Үлгі:

Зат есімді тіркес

Туыстық байланыс

Сын есімді тіркес

Мәртебесі биік

Етістікті тіркес

Көңілін жықпауға тырысқан

Текст:

Көшпелі және рулық-тайпалық негізде құрылған халыктарда туыстық байланыстар қоғамдық қарым-қатынастың негізін қалайды, Рулас ағайын, туыс, жақын туыс, аталас, бір ата баласы, бір әке баласы арасында туыстык байланыстан туындайтын парыз бен қарыз міндеттер өте көп. Олар қазақтың ғұрыптық заң-салттарымен бекітілген. Отбасында негізгі туыстық қатынас - ерлер жағымен есептелген. Сонымен қатар әйел жағымен де туыстық байланыстардың атаулары бар. Қыздан туған балаларды жиен деп атап, балалар үшін шешесінің туыстары нағашы, нағашы жұрт деп аталды. Қазақ салты бойынша жиенді ренжітуге болмайды, сұрағанын беріп, көңілін жықпауға тырысқан. Жалпы алғанда, қазақтың туыстық қатынас атаулары тоқсанға жетеді. Көнекөз шежіреші қариялар бір атадан келесі атаның баласын, туыстык тармақтарды еш киналмастан-ақ тарқата береді. Осылайша, тарихи оқиғалар, аңыз-әңгімелер атадан балаға жалғастырылады. Туыстык жүйенің ең негізі, бел ортасы - отбасы саналады. Барлық алыс-жақын туыстық осы отбасынан есептеледі. Қазақ отбасы негізінен үш ұрпақтан тұрады. Ол - ата, әке, бала. Ата-лар мен апалар ауыл-аймақ, ағайын арасының берекесі, ақылшысы болып келеді. Олар әрқашанда мәртебесі биік болып, сый-кұрметке бөленген. Өйткені, үлкенді сыйлауды қадір тұткан қазақ салты бойынша көргені мен тұрмыста түйгені көп, тәжірибесі мол адамның сыйға бөленуі заңды құбы-лыс деп танылған. Үлкенді сыйлау, ақылын тыңдау көргенділік деп есеп-теледі.