Зарина жастайынан атқа мініп, соғыс өнерін білетін дала сұлуы, патшаның қызы еді. соңғы күндері зарина өзімен қыз-келіншектерді ертіп, кең далаға аң аулап, көңіл көтеріп қайтуға жиі шығып тұрады. бір күні алдынан құланның үйірі қашып, оны қуып, қызықтап, байқаусызда алыстап кетіп қалады. бір төбеден бір төбеге асып, құлан қуып жүргенде, алдынан жау әскері көрінеді. олар заринаның әйел екенін білмей, дулыға киген жас жауынгерді қолға түсіру үшін қоршай бастайды. зарина қоршауды бұзып өтеді. соңынан жау әскерінің басшысы қуады. бір уақытта заринаның санына оқ тиіп, жараланып аттан құлайды. ақсаңдап орнынан қайта тұра бергенде, басындағы дулығасы ұшып түсіп, төбесіне түйген қолаң шашы жібектей сусып беліне түседі. қуғыншы заринаның әйел екенін білген соң, аттан секіріп түсіп, көмектесіп, көтеріп алады. ай мен күндей сұлу келіншекті ұнатып қалады. ол мидия патшасының ханзада еді. ханзада заринаны бір көріп қайту үшін жиі ұлы сақтар даласына келіп тұратын болады. бір күні заринаның күйеуі мөрмөрдің қолына түсіп қалады. ол қолындағы тұтқынын өлтірмекші болады. мидия ханзадасын өлтірсе, екі елдің арасында жанжал туып, соғыс басталатынын сезген зарина мөрмөрді райынан қайтарғысы келсе де, күйеуі оған көнбейді. зарина нөкерін жұмсап, араша түспекші болғанда, мөрмөр байқаусызда жараланып, ұзамай қансырап өледі. мидия ханзадасы еліне кетерінде заринаға сөз салып, бас қосу ниетін білдіреді. «екі патшалықты біріктіріп бір ел болайық» - дейді. зарина жауабын бірден бермей: «бір жылдан кейін анығын айтамын», - деп қала береді. арада бір жыл өтті. зарина да мидиялық көркем көркем жігітті ұнатып қалады. жүрегі лүп-лүп етіп соны ойлайды. қара көзінде мұң толып, алысқа қарайды. бір күндері көп әскермен атқа қонып, мидияның шекарасына жақындайды. арғы жақтан ханзада күтіп тұр екен. зарина сабырлы, салқындылықпен былай дейді: - армысың, сүйіктім! мен сені ұнатамын. бірақ әйелің бола алмаймын. оның себебі, екеуміз қосылсақ, сен хан боласың, мен ханым боламын. менімен қоса елім де саған бағынышты болады. мен сүйгеніме қосылып, бақытты болғаныммен, елім тәуелсіздігінен айырылып, бақытсыз болады. мен үшін елімнің еркіндігінен артық ештеңе жоқ. қош,сүйіктім! осы сөзді айтып болған соң заринаның қара көзінен жас тамып кетті. ханзада да мұңға батып, басын төмен салады. екеуі: -қош! -қош! - десіп, бір-бірін қимай кетеді. өз бақытынан ел бақытын артық санаған зарина сұлудың осы бір оқиғасы кейінгіге аңыз болып қалды. көптеген қазақ қыздарына ел намысын жоғары ұстаған заринаның ерлігі үлгі болады. «қобыланды батырдағы» қарлыға, «алпамыс батырдағы» гүлбаршын, «қарақалпақтағы» гүләйім, тұмар мен заринаның бейнелері халық есінде сақталған. сақтар, түріктер ежелден қыздарын ардақтаған. қыздардан патша болғандары да бар. сократить текст 5-10 предложений
Баймырзаұлы Балуан Шолақ (1864-1916) – қазақтың халық композиторы, ат ойынының түрлі тәсілін меңгерген өнерпазы, күш өнерін көрсеткен спортшысы, жауырыны жерге тимеген балуаны. Оның есімін де халық осы соңғы өнеріне сүйсінгендіктен еркелетіп, жас күнінде саусағын үсітіп алуына байланысты «Балуан Шолақ» деп атаған, әйтпесе өзінің азан шақырылып қойылған шын аты – Нұрмағанбет. Шыққан тегі – Ұлы жүздің Дулат тайпасының Сәмбет руынан. Бірақ аталары ерте кезде Арқаға қоныс аударғандықтан, оның бар өмірі Көкшетау өңірінде, атығай, қарауыл руларының арасында өскен.
Қажы Мұқан Мұңайтпасұлы — Қазақ халқының тарихындағы тұңғыш кәсіпқой балуан. Тұтас ғұмырын күрес өнеріне арнап, ұланғайыр жері мен өршіл халқын бірінші болып өзге жұртқа паш еткен, өзінен бұрынғы қандастары баспаған топырақты басып, көрмеген елді көріп, өзге қазақ тақпаған алтын, күміс медальдарды мойнына тұңғыш ілген Қажы Мұқан бабамыз.
Орасан күштің иесі, күрестің бірнеше түрінен әлем чемпионы атанған тұңғыш қазақ алыбы! Теңдессіз өнерімен жер шарын аралаған, 54 мемлекетте күреске түсіп, 48 медаль олжалаған Қажымұқандай мықты XX ғасырдың басында түркі халықтарының ішінде қазақта ғана болды. Ресейдің балуандар тобында Қажымұқаннан күші асқан ешкім болмағанын да айтуға тиіспіз. Дүние жүзінің чемпиондары Иван Поддубный, Иван Шемякин, Алекс Аберг, Иван Заикин, Георг Лурих, Георг Гаккеншмидт, Поль Понс, Вейланд Шульц сынды жампоздармен қатар жүру, боз кілемдегі айқастарда осы балуандарды шетінен жығып, бәйге алу — сол заманда нағыз ерлік еді. Ол кезде империяның буына семірген Ресей күресінің қожайындары қазақты шын мәнінде менсінбеуші еді. Қажымұқан сондай ортада намысын жатқа берген жоқ. Кеудесін ешкімге бастырмады. Күрес қожайындарының, төрешілердің сан мәрте әділетсіздігіне белі бүгілмеді, еңсесі түспеді.
Болашақтағы мектебіңнің қандай болатындығын армандаған қандай қызық. Мен өзімнің қазіргі мектебімді ұнамайды деп те айта алмаймын. Менің ойымша, он жыл өткеннен кейін тіпті жүз жылдан кейін мектептегі білім беру түбегейлі өзгеретіндігі сөзсіз. Болашағымыз қандай болатындығын армандау да қиын. Алайда, мен өзімнің болашақтағы мектебімнің қандай болатындығын сәл ғана армандағым келеді.
Келешектегі мектепте оқушылар сынып бөлмелерінде кітаптағы дайын мәліметтерді қарап көп отырмайды. Мысалы, биология пәнін даладағы әсем табиғат аясында оқитын болады. Әрбір өсімдіктердің немесе жануарлардың түрлерін тек тірі күйінде көре алады. Шетел тілдері пәндерін әрбір елдерге барып оқиды. Оқушылар ағылшын тілі мұғалімімен бірге жарты жылға Англияға барып, сол жердегі жергілікті тұрғындармен әңгімелесе жүріп тілді жылдам үйренетін болады. География пәнін де осылай оқыса керемет болар еді! Астрономия пәнінде арнайы салынған ғарыш кемелерінде жүріп, жұлдыздар әлеміне саяхатқа барса, шіркін!
Менің арманымдағы болашақтағы мектепте оқушыларға бесінші сыныптан бастап тереңдетілген бағыттар бойынша білім берілетін болады. Егер сен тіл, әдебиет пәніне жақын болсаң, гуманитарлық бағытта, математика мен физиканы жақсы көретін болсаң, математикалық бағытта оқисың. Бұл оқушылардың болашақта мамандықтарын дұрыс таңдауларына көп септігін тигізеді.
Болашақтағы мектепте бағалау мүлдем болмайды. Өйткені мектеп оқушылары тек қана материалдарды меңгеріп қана қоймай, ғылыми және шығармашылық жұмыстарды қоса орындайтын болады. Содан кейін арнайы конференцияларда жобаларын қорғап, нәтижеге қол жеткізіп отырады.
Менің арманымдағы мектеп барлық оқушыларға ұнайды. Мұндай мектепте оқу өте қызық. Ешкімді мектепте оқуға тиістісің деп қинамайды. Ешқандай оқушы сабақты босатқысы келмейді. Мен арманымдағы болашақ мектептің шынында да керемет болатынына сенімдімін.