Адамның табиғатқа әсерінен жануарлар мен өсімдіктер қырғынға ұшырауда, соның салдарынан ағзаның көптеген түрлері жойылып кету шегіне жетті. Мәселен, 90-жылдардың ортасына дейін, 40 жыл бойы бөкен Қазақстандағы негізгі кәсіптік жануар болды. 1991-1993 жылдарда 800-900 мың бөкендер бар еді. 1998 жылы - 470 мың, 2001 жылы - 80 мың, ал 2003 жылы бар болғаны 21 мың бөкен қалды. Үкімет каулыларымен бөкендердің барлық түрін аулауға тыйым салынды. Бөкен Қызыл кітапқа енгізілген жоқ, бірақ осал, тіпті қиын-қыстау қауіп төнген түр мәртебесінде тұр. Оның санын қалпына келтіруде едәуір каржы салынып, аң шаруашылығы мен өзге ұйымдардың қарқынды күш жұмсауы қоса тапсырылды. Сөйтіп бөкен саны 30 мыңға жетті. Бірақ 2015 жылы бөкен ауруға ұшырап, 30 мыңнан бөкеннен 10 мың бөкен қалды.
1)заттың, ұғымның, құбылыстың атын білдіретін сөз табы Сұрақтары: кім? не? кімдер? нелер Тұлғасына қарай: 1) негізгі зат есім-бөлшектенбейтін түбір зат есім: ант, ат 2) туынды зат есім-жұрнақпен жасалған зат есім:білім, достық Құрамына қарай: 1) дара зат есім бір ғана түбірден тұрады:от, қант 2) күрделі зат есім кемінде екі сөздер тұрады: ата-ана Мағынасына қарай: 1) деректі зат есім-көзбен көрінетін заттың атауы: су, есік 2)дерексіз зат есім-оймен білінетін ұғым мен құбылыс атауы: арман,қуаныш Атауына қарай: 1) жалпы есім-біртектес заттардың жалпы атауы:кісі,өзен 2) жалқы есім-біртектес заттардың жеке атауы: Асан, Ақтөс
2) көмекші есім-лексикалық мағынасы жоқ, сөйлемде екінші бір сөздің жетегінде қолданылатын сөздер. Мысалы: үстелдің үсті, кітаптың асты
3) заттың түр-түсін, сын-сипатын, сапасын, салмағын, көлемін дəмін білдіретін сөз табы Тұлғасына қарай: 1) негізгі сын есім-түбір сын есім:сары,таза 2) туынды сын есім жұрнақпен жасалады: ашық Құрамына қарай: 1) дара сын есім бір түбірден тұрады: ак, жасыл 2) күрделі сын есім екі сөзден тұрады: ақ ала Мағынасын қарай: 1) сапалық сын есім-сындық белгіні анықтайтын төл сын есім: сұр; қызлдау 2) қатыстық сын есім-басқа сөз таптарынан жасалған туынды сын есім: бойшаң
Сұрақтары: кім? не? кімдер? нелер
Тұлғасына қарай:
1) негізгі зат есім-бөлшектенбейтін түбір зат есім: ант, ат
2) туынды зат есім-жұрнақпен жасалған зат есім:білім, достық
Құрамына қарай:
1) дара зат есім бір ғана түбірден тұрады:от, қант
2) күрделі зат есім кемінде екі сөздер тұрады: ата-ана
Мағынасына қарай:
1) деректі зат есім-көзбен көрінетін заттың атауы: су, есік
2)дерексіз зат есім-оймен білінетін ұғым мен құбылыс атауы: арман,қуаныш
Атауына қарай:
1) жалпы есім-біртектес заттардың жалпы атауы:кісі,өзен
2) жалқы есім-біртектес заттардың жеке атауы: Асан, Ақтөс
2) көмекші есім-лексикалық мағынасы жоқ, сөйлемде екінші бір сөздің жетегінде қолданылатын сөздер. Мысалы: үстелдің үсті, кітаптың асты
3) заттың түр-түсін, сын-сипатын, сапасын, салмағын, көлемін дəмін білдіретін сөз табы
Тұлғасына қарай:
1) негізгі сын есім-түбір сын есім:сары,таза
2) туынды сын есім жұрнақпен жасалады: ашық
Құрамына қарай:
1) дара сын есім бір түбірден тұрады: ак, жасыл
2) күрделі сын есім екі сөзден тұрады: ақ ала
Мағынасын қарай:
1) сапалық сын есім-сындық белгіні анықтайтын төл сын есім: сұр; қызлдау
2) қатыстық сын есім-басқа сөз таптарынан жасалған туынды сын есім: бойшаң