І.Жансүгіровтің «Домбыра» өлеңін оқып, ақынның домбыра көмейінен шыққан үнді қандай құбылыстарға теңейтінін теріп жаз. (81-82) бетте Қазақ тілі 7 Класс
1 НА КАЗАХСКОМ ханталапай ойыны бүкіл қазақ жеріне кең тараған. Ойынға екеуден 10 адамға дейін қатысады. Асықтың көп болғаны жақсы. Көп асықтың ішінде біреуін қызыл түске бояйды. Сол асық хан деп аталады. Ойынды бастайтын бала асықтың бәрін қос уысына жинап алып, отырған балалардың алдына шашып жібереді. Балалар ханныңқалай түскенін бақылап отырады. Егер хан бүк, шік, не тәйке түссе, ойын бастаушы бала ханның түсуіне қарай жақын жатқан асықтарды бас бармақтың көмегі арқылы сұқ саусағымен итере ыршытып бір-біріне дәл тигізуі қажет. Тигізген асықтарды ол өзіне алады. Ханды жатысы хандыкіндей ең соңғы асықпен ғана атып алады. Сондықтан асықтарды атқан кезде есепке, дәлдікке, мергендікке жүгінуге тура келеді. Ойын бастаушы баланың қолы басқа асықтарға тисе, сондай-ақ атқан асығы басқа асыққа барып тисе, ойынды келесі бала жүргізеді. Ал хан алшы түссе, балалар жарыса хан талапай деп дауыстап, ханды өз қолына түсіруге тырысады. Хан кімнің қолына түссе, сол бала жеңіске жеткен болып есептеледі. Онда ойынды сол бала қайта бастайды. НА РУССКОМ Ханталапай игра в земле весь казах широко распространена. Будет посещать до двоих 10 людей в игру. Асика хорошо много были. Много спешил внутри окрасит в біреуін красный цвет. Называется левый берцовый хан. Вырезной начал ребенок убрав всей пригоршне в асика, сел обдаст перед ребятами. Ребята будут контролировать ханныңқалай спустились. Если гни хан, шік, что тәйке спустится, родственник к ханский спуску игры заводилы ребенок лежал палец по через пальца головы асики я надо попадание один-один тып шы ыр толкнуть. Попадали асики ды тому себе получат. Безделье хана подстрелит только хандыкіндей самым последним асиком. Счет атқан когда поэтому асиков, в точность, придет в коленопреклонение в снайперство. Игры заводила кроме рука ребенка если трогает в асики, также если трогает пойдя кроме атқан асик в асик, водит вырезной следующий ребенок. А хан получит, может размножает голос наперебой ханский дележ найди, будет стараться в свой капкан хана. Хан кого попади, левый ребенок дошел расколоти бо будет учитывать шмыг. Возобновит там вырезной левый ребенок.
Сүт – барлық жастағы адамдар үшін жұғымдылығы жоғары оңай сіңетін өнім. 100 грамм сүтте 3 грамға жуық ақуыз, 3,2 грамм эмуль-гацияланған оңай сіңетін май, көптеген мөлшерде оңай сіңірілген кальций мен фосфор қосындылары, сондай-ақ белгілі мөлшерде А1, В2, Двитаминдері бар және де жазғы уақытта сиыр сүтіндегі бұл витаминдер қыстағыдан едеуір көп болады. 100 грамм сүт организмге 60-қа жуық килокалория береді. Сүт ақуызы негізінен, казеиннен (2,7 %), лактальбумин нен (0,4 %) және лактог лобулиннен (0,1%) тұ-рады. Сүт ақуызының 75-96 пайызы организмге сіңімді келеді. Құрамындағы лактоза не сүт қанты тез ашиды. Бұл қасиетті сүт ашытуда пайдаланылады. Минерал заттары органикалық және бейорганикалық қышқыл тұз- дары түрінде кездеседі. Сондай-ақ, 60-тан астамфермент, әртүрлі гормон (окситоцин, пролактин, фолликулин, адреналин, инсулин т.б.), иммундық заттар (антитоксин, глотинин, онсонин т,б,), газдар (СО2 , О2, Н2, NH3), микроорганизмдер болады.
ханталапай ойыны бүкіл қазақ жеріне кең тараған. Ойынға екеуден 10 адамға дейін қатысады. Асықтың көп болғаны жақсы. Көп асықтың ішінде біреуін қызыл түске бояйды. Сол асық хан деп аталады. Ойынды бастайтын бала асықтың бәрін қос уысына жинап алып, отырған балалардың алдына шашып жібереді. Балалар ханныңқалай түскенін бақылап отырады. Егер хан бүк, шік, не тәйке түссе, ойын бастаушы бала ханның түсуіне қарай жақын жатқан асықтарды бас бармақтың көмегі арқылы сұқ саусағымен итере ыршытып бір-біріне дәл тигізуі қажет. Тигізген асықтарды ол өзіне алады. Ханды жатысы хандыкіндей ең соңғы асықпен ғана атып алады. Сондықтан асықтарды атқан кезде есепке, дәлдікке, мергендікке жүгінуге тура келеді. Ойын бастаушы баланың қолы басқа асықтарға тисе, сондай-ақ атқан асығы басқа асыққа барып тисе, ойынды келесі бала жүргізеді. Ал хан алшы түссе, балалар жарыса хан талапай деп дауыстап, ханды өз қолына түсіруге тырысады. Хан кімнің қолына түссе, сол бала жеңіске жеткен болып есептеледі. Онда ойынды сол бала қайта бастайды.
НА РУССКОМ
Ханталапай игра в земле весь казах широко распространена. Будет посещать до двоих 10 людей в игру. Асика хорошо много были. Много спешил внутри окрасит в біреуін красный цвет. Называется левый берцовый хан. Вырезной начал ребенок убрав всей пригоршне в асика, сел обдаст перед ребятами. Ребята будут контролировать ханныңқалай спустились. Если гни хан, шік, что тәйке спустится, родственник к ханский спуску игры заводилы ребенок лежал палец по через пальца головы асики я надо попадание один-один тып шы ыр толкнуть. Попадали асики ды тому себе получат. Безделье хана подстрелит только хандыкіндей самым последним асиком. Счет атқан когда поэтому асиков, в точность, придет в коленопреклонение в снайперство. Игры заводила кроме рука ребенка если трогает в асики, также если трогает пойдя кроме атқан асик в асик, водит вырезной следующий ребенок. А хан получит, может размножает голос наперебой ханский дележ найди, будет стараться в свой капкан хана. Хан кого попади, левый ребенок дошел расколоти бо будет учитывать шмыг. Возобновит там вырезной левый ребенок.
нен (0,4 %) және лактог
лобулиннен (0,1%) тұ-рады. Сүт ақуызының 75-96 пайызы организмге сіңімді келеді. Құрамындағы лактоза не сүт қанты тез ашиды. Бұл қасиетті сүт ашытуда пайдаланылады. Минерал заттары органикалық және бейорганикалық қышқыл тұз- дары түрінде кездеседі. Сондай-ақ, 60-тан астамфермент, әртүрлі гормон (окситоцин, пролактин, фолликулин, адреналин, инсулин т.б.), иммундық заттар (антитоксин, глотинин, онсонин т,б,), газдар (СО2 , О2, Н2, NH3), микроорганизмдер болады.