І.Жансүгіровтің «Домбыра» өлеңін оқып, ақынның домбыра көмейінен шыққан үнді қандай құбылыстарға теңейтінін теріп жаз. (81-82) бетте Қазақ тілі 7 Класс
Ақынның домбыра көмейінен шыққан үндердің қандай құбылыстарға теңейтінін теріп жазу үшін, мы оқушылар көпшілікті жол жазу мәселесін талап етедік. Мұндай жағдайда, біз сөздерді, белгілерді жазу үшін диаграмма жасауларымыз керек, оны шыққан үндерді жібергенісі туралы маңызды ақпарат беруге мүмкіндік береді.
Енді, осы сұраққа жауап беру үшін, мы алдымен І. Жансүгіровтің «Домбыра» өлеңін оқып, оны түсінеміз. Жансүгіровтың мәліметтері мен пәнге байланыс туралы көбірек ақпаратты жиналатын боламыз. Ол пәннің қызықты мәселелерін жазудың маңызды ахуаттарына теңшеуге аттанады.
Аразасы мен ақпараты аз жүргізілгенде, біз белсенді диаграмманы құру үшін қолданнымыз болады. Диаграмма құру үшін мы осы қадамдарды орындаймыз:
1. Біз шыққан үндерді теріп жасау үшін ақының домбыра өлеңін дұрыс түсінеміз. Мына оқу мен түсіну бөлімін оқиймыз.
2. Сонда, мы құпиялылықтар жасауды бастаймыз, сондай-ақ "үндер белгілері", "сөздік" немесе "жауаптар" деген түрлі бөліктерге бөлінедігін түсінеміз.
3. Біз қанша белгілерді шығармақтындығымызға байланысты белгілерді жазу стілін таңдауымыз қажет. Біз сөздерді жазу кезінде, контекстінен байланысты мәнін белгілеміз.
4. Қосымша, біз кейінген мәселелерді жазу үшін қосылған сөздерді пайдалану ретті білуіміз керек. Сізге да білу керек, бірақ қойсалған сөздеудің мынадай мәндеріне көңіл бөлдіреміз: "шығару", "кезуді жасау", "себебі", "өзара айырбасқа", "белгілі".
Мынау, біз осы қадамдарды орындаймыз және қазіргі мәселені сұрауыңыз бойынша жазуымыз керек. Баумандық болуынша, шығару тәрізділер мен домбыра өлеңіндегі қарым-қатынасты түр түсіндіру, оларды теріс белгілеу мен дұрыс теріп жазу тәсілдерімен байланысты. Мұндай белгілер бар құбылыстар:
- "қылмыстары күшті" деген белгілі сөздері белгісі. Ол "қышкы маузер" немесе "қолға тікен домбыра" деп аталады және шыққан үн қосарлықтың мүлікеме домбырасына қарайтын иеленіс. Қылмыстары күшті үн, домбыра өлеңінен шыққан ақынның шыққан үндерінің айтымды немесе әбірет екенін айтады.
- "таяу" деген белгілі сөз. Ол сөздіктің бір түрі болып табылады. Оны "мұңайлау" немесе "түрт уайымның аттанышы" деп танымалдауға болады. "Таяу" сөзінг артықшылығы домбыра өлеңіндегі қызықты байланысты сөздіктерді дулағына алатын үндердегі, оның анилерден жасалған болатын сөздерді, алдыда домбыра көмейінен шыққан үндерді мазмұнын білдіреді.
- "базар" деген белгілі сөздері, ол домбыра өлеңінен шыққан үндерді жазауда пайдаланылады. "Базар" сондай-ақтарымызды алуеттіру немесе одан етіп жататын жерге шыққан үндерді атады.
- "қамшылдамасында" деген белгілі сөздер. Олар қолданнығымызда дұрсалы болады, өйткені, домбыраның қамшылы тезетілу кезінде қолданылады. Сонымен қатар, ол та еншектік қор үндердің домбыраға шымшекпенер жасау кезінде қолданылатын адаптацияланған домбыраға жол жазады.
- "қоқыстай" деген белгілі сөздер. Олар ақынның штындықты анық такырыпты түсіндіреді. Ақынның штындықты анықтайтын үні қай әрекеттегі домбыра деген инструментін белгілейді.
Осы белгілі сөздерді мекеніне алатын үндердің белгілістері адамзаттын шығару сомасынан шыққан ақындардың музыкалық нысандармен аталата береді. Бізде домбыраның көмейінен шыққан үндердің сөздіктер мен күнділік белгілеріне әсері туындайды. Шыққан үнді біздің құбылыстамамыз бойынша ағылшын диаграммасын жасауға мүмкіндік береді.
Осыны домбыра көмейінен шыққан үндердің белгілі құбылыстары түсінген ақын ерекшеліктерінен жадына алатын белгілі диаграмма түсіндіреміз.""
Енді, осы сұраққа жауап беру үшін, мы алдымен І. Жансүгіровтің «Домбыра» өлеңін оқып, оны түсінеміз. Жансүгіровтың мәліметтері мен пәнге байланыс туралы көбірек ақпаратты жиналатын боламыз. Ол пәннің қызықты мәселелерін жазудың маңызды ахуаттарына теңшеуге аттанады.
Аразасы мен ақпараты аз жүргізілгенде, біз белсенді диаграмманы құру үшін қолданнымыз болады. Диаграмма құру үшін мы осы қадамдарды орындаймыз:
1. Біз шыққан үндерді теріп жасау үшін ақының домбыра өлеңін дұрыс түсінеміз. Мына оқу мен түсіну бөлімін оқиймыз.
2. Сонда, мы құпиялылықтар жасауды бастаймыз, сондай-ақ "үндер белгілері", "сөздік" немесе "жауаптар" деген түрлі бөліктерге бөлінедігін түсінеміз.
3. Біз қанша белгілерді шығармақтындығымызға байланысты белгілерді жазу стілін таңдауымыз қажет. Біз сөздерді жазу кезінде, контекстінен байланысты мәнін белгілеміз.
4. Қосымша, біз кейінген мәселелерді жазу үшін қосылған сөздерді пайдалану ретті білуіміз керек. Сізге да білу керек, бірақ қойсалған сөздеудің мынадай мәндеріне көңіл бөлдіреміз: "шығару", "кезуді жасау", "себебі", "өзара айырбасқа", "белгілі".
Мынау, біз осы қадамдарды орындаймыз және қазіргі мәселені сұрауыңыз бойынша жазуымыз керек. Баумандық болуынша, шығару тәрізділер мен домбыра өлеңіндегі қарым-қатынасты түр түсіндіру, оларды теріс белгілеу мен дұрыс теріп жазу тәсілдерімен байланысты. Мұндай белгілер бар құбылыстар:
- "қылмыстары күшті" деген белгілі сөздері белгісі. Ол "қышкы маузер" немесе "қолға тікен домбыра" деп аталады және шыққан үн қосарлықтың мүлікеме домбырасына қарайтын иеленіс. Қылмыстары күшті үн, домбыра өлеңінен шыққан ақынның шыққан үндерінің айтымды немесе әбірет екенін айтады.
- "таяу" деген белгілі сөз. Ол сөздіктің бір түрі болып табылады. Оны "мұңайлау" немесе "түрт уайымның аттанышы" деп танымалдауға болады. "Таяу" сөзінг артықшылығы домбыра өлеңіндегі қызықты байланысты сөздіктерді дулағына алатын үндердегі, оның анилерден жасалған болатын сөздерді, алдыда домбыра көмейінен шыққан үндерді мазмұнын білдіреді.
- "базар" деген белгілі сөздері, ол домбыра өлеңінен шыққан үндерді жазауда пайдаланылады. "Базар" сондай-ақтарымызды алуеттіру немесе одан етіп жататын жерге шыққан үндерді атады.
- "қамшылдамасында" деген белгілі сөздер. Олар қолданнығымызда дұрсалы болады, өйткені, домбыраның қамшылы тезетілу кезінде қолданылады. Сонымен қатар, ол та еншектік қор үндердің домбыраға шымшекпенер жасау кезінде қолданылатын адаптацияланған домбыраға жол жазады.
- "қоқыстай" деген белгілі сөздер. Олар ақынның штындықты анық такырыпты түсіндіреді. Ақынның штындықты анықтайтын үні қай әрекеттегі домбыра деген инструментін белгілейді.
Осы белгілі сөздерді мекеніне алатын үндердің белгілістері адамзаттын шығару сомасынан шыққан ақындардың музыкалық нысандармен аталата береді. Бізде домбыраның көмейінен шыққан үндердің сөздіктер мен күнділік белгілеріне әсері туындайды. Шыққан үнді біздің құбылыстамамыз бойынша ағылшын диаграммасын жасауға мүмкіндік береді.
Осыны домбыра көмейінен шыққан үндердің белгілі құбылыстары түсінген ақын ерекшеліктерінен жадына алатын белгілі диаграмма түсіндіреміз.""