Жаттығу жұмыстары: 150-жаттығу. Шылауларды теріп жазыңыз, оларды түр-түрге бөліп көрсетіңіз.
Ержан демін ішіне тартып, он шақты секунд қадала қарап тұрды да, жұлып алғандай Раушанға бұрылды (Т. А.). Жолсейіт бүгін телефон арқылы үйімен хабарласты. («Жалын»). Түзетпек едім заманды, Өзімді тым-ақ зор тұтып (Абай). Осы кезге дейін ол Раушанды сырты қызыл, іші шірік алмадай сезінуші еді (Т. А.). Ұзақты сөзден сүріндіре алмасын сезген Әкпар ызаға булығып, осындай оңашада алқымынан біраз езіп алу үшін тұра ұмтылған. Сонан соң біраз кісілерді «сендер боссыңдар» деп, қайтарып жіберді де, қалғандарын қарулы күзетпен далаға алып шықты. Даладағы дабыр-дұбырды естіп, үйден Әділ мен Айгүл жүгіріп шықты.
1-тапсырма
Көп нүктенің орнына еліктеу сөздерді қойып толықтырыңдар, оның қай сөйлем мүшесі екендігін айтыңдар.
1) Адам тоңғандаетеді.
2) Қараңғыда мысықтың көзіетеді.
3) Кәріліктің оның басы даетеді.
4) Сәбидің мұрныетіп ұйықтап жатыр.
5) Даусын естімедім, оның аузы ғанаетті.
6) Қорыққаннан буындарына дейінетті.
7) Иттің құлағыетті.
8) Сілкіністен жереткендей болды.
Кітап - білім бұлағы,
Білім - өмір шырағы.
(сондықтан оқу керек)
- Жоқ, ауаны тап-таза деп айта алмаймыз.
- Неліктен?
- Себебі қазіргі кезде машиналар, әртүрлі көліктер көп жүреді. Зауыттар ауаны ластайды. Адамдардың бірі далаға қоқыс тастап кетеді, бірі шылым шегеді.
- Арман, мен далада сірінкемен ойнап, от жағып жатқан балаларды көрдім. Олар да ауаны ластайды ғой, иә?
- Әрине, ластайды. Отпен ойнағанның салдары ауаны ластаудан басқа да дерттерге әкелуі мүмкін. Бұл балалардікі дұрыс емес. Отпен ойнауға болмайды!
- Ал лас ауадан адам ауыруы мүмкін бе?
- Иә, осы айтып кеткен ауаны ластайтын заттар адамға ауру әкеледі. Сондықтан ауаны ластамауға тырысу керек.
- Ал ауаны қалай ластамауға болады?
- Ол үшін біздің істей аларымыз қоқыс тастамау және өсімдіктер өсіру.
- Ал өсімдіктің қандай пайдасы бар?
- Олар көмірқышқыл газын жұтып, оттегін бөліп шығарады.
- Оттегі деген не?
- Оттегімен тірі ағзалар адамдар, жануарлар, т. б. тыныс алады.
- Міне керемет! Бізге мұғалім өсімдік әкеліңдер дегені осы екен ғой.
- Иә, осылай таза ауаны сақтау керек.