ЖАЗЫЛЫМ 8-тапсырма. Мәтін мазмұнында баяндалған Орысбайға
мінездеме бер.
Спортшы Орысбайды көргенде көне грек қаһарманы Герку-
лес осындай-ақ болған шығар деп ойлайтынбыз.
Орысбай ақын, бәріне таңғалып қараудан əлі бір рет танған
емес. Бір замандасы: «Орысбай тұнған фольклор», дейді.
Енді оған «әулие» дегенді қосақтап айтатындар шығып жүр.
Орысбайдың қойшылар өмірі туралы жазған тарауларын
оқып отырғанда, өзіңді оның алдында біртүрлі сезінесің. Егер
Орысбай журналист-жазушылықты қаламағанда, тәуір шо-
пан болып шығатынына бек сенімді. Ит жүгіртіп, құс салып,
саятшылық өмірге еркiнше ден қоятын еді. Өйткені оның жан
дүниесі тұнып тұрған романтика.
Достық – адамдардың бір-біріне адал, қалтқысыз сеніп, бір мүдделі, ортақ көзқараста болатын қасиеті. Достық өзара жауапкершілік пен қамқорлықтың, рухани жақындықтың белгісі. Нағыз достық кісіге шабыт беріп, өмірде кездесетін түрлі сәтсіздіктерге мойымауға, басқа түскен қайғы мен қиыншылықты бірге көтеруге жәрдемдеседі. Дос-жарандардың мінездері әр түрлі болып келуі мүмкін. Мысалы, біреуінде қызбалық не шабандық, екіншісінде тұйықтық не жігерсіздік байқалса да, бұлар достыққа кедергі бола алмайды, қайта нағыз достық осындай кемшіліктерден арылуға көмектеседі. Сатқындық, екі жүзділік, өтірікшілік, өзімшілдік достықпен сыйыспайды. Қазақтың дәстүрлі әдеп жүйесінде достыққа үлкен көңіл бөлінеді. Халық арасында достық туралы мақал-мәтелдер жеткілікті: “Дос жылатып, дұшпан күлдіріп айтады”, “Досы жақсының, өзі де жақсы”, “Дүниеде адамның жалғыз қалғаны — өлгені, қайғының бәрі соның басында”. Достыққа қарама-қарсы ұғым — қастық пен күншілдік. Мұндай сезімге ерік алдырғандар басқаның қуаныш-қызығын, ырыс-бағын көтере алмайды, дос дегеннің не екендігін білмейді.
Ұстарасыз аузына түсті мұртын
жақсы менен жаманды айырмадын
бірі қан бірі май боп енді екі ұртын
бет бергенде шырайын сондай жаксы
кайдан гана бұзылды сартша сыртын
Ұқпайсын өз сөзінен басқа сөзі
аузымен орақ орған өңкей қыртың
өзімдікі дей алмай өз малынды
күндіз күлкін бұзылды түнде ұйқын
көрсеқызар келеді байлауы жоқ
бір күн тыртын етеді бір күн быртын
бас басына би болған өңкей қиқым
мінеки бұзған жоқ па елдің сыйқын
өздерінді түзелер дей алмаймын
өз қолыннан кеткен соң енді өз ырқын
ағайын жоқ нәрседен етер бұртын
онында алған жоқ па құдай құлқын?
бірлік жоқ береке жоқ шын пейіл жоқ
сапырылды байлығын баққан жылқын
баста ми қолда малға талас қылған
күш сынасқан күндестік бұзды-ау шырқын
оңалмай бойда жүрсе осы қыртың
әр жерде ақ жазылмай ма жаным тырқын
қай жеріннен көңілге қуат қылдық
қыр артылмас болған соң мінсе қырқың
тиянақсыз байлаусыз байғұс қалпын
не түсер құр күлкіден жыртың-жыртың?