Жазылым «Әлем климатының өзгеруі»тақырыбында тірек сөздерді
қолданып, 10 сөйлемнен тұратын мәтін құрап жазыңыз.
(Напишите текст используя опорные слова на тему
«Изменение климата в мире»). (Текст пишите в
соответствии с орфографическими нормами).
Тірек сөздер: төмендеуде, шөлейт, бүліну, тартылу, жұкару, тозу, аппаты аймақ, жойыла, бастау, қоршаған орта

 Орнымыздан тұрайықАяқты нық басайық (бір орында жүру)          Бір отырып, бір тұрып (тізе бүгіп отырып, тұру)Біз демалып алайық (орнына отыру)2. Орнымыздан тұрамыз (мәтінге сәйкес іс-қимылдар жасату)Қолды белге қоямызИілеміз оңға бірИілеміз солға бірЖоғары қолды созамызАяқтың ұшында тұрамызБір отырып, бір тұрыпБіз тынығып аламыз3. Оң қолымда бес саусақ (оң қолының саусақтарын көрсету)Сол қолымда бес саусақ (сол қолдың саусақтарын көрсету)Бәрін қоссақ – он саусақ (екі қолының саусақтарын қосу)Оң аяқпен секіремін (екі аяқпен кезек секіру)Сол аяқпен секіремін (орында жүру)Екі аяқпен жүгіремін4.Саусақтарым дем алып (орындарынан тұрып)Қайта сурет салады (саусақтарын қимылдату)Аяқтарым секіріп (қолдарын белге қою)Қ(мәтінге сәйкес іс-қимылдар жасау)
2, 3, 4 – алақанды соғайық,
Оң жаққа бұрылып,
Сол жаққа бұрылып,
Бір отырып, бір тұрып,
Біз жүгіріп алайық.
5 дегенде асықпай,
Орнымызды табайық.
35. Оң қолымда бес саусақ, (мәтінге сәйкес саусақтарды көрсету)
Сол қолымда бес саусақ.
Оларды атап шақырар,
Әрқайсысының аты бар.
Бас бармақ,
Балан үйрек,
Ортан терек,
Шылдыр шүмек,
Кішкене бөбек.
36. Орнымыздан тұрамыз (орындарынан тұру)Екі қолды созамыз (қолдарын екі жаққа сермеп)Құс боп қанат қағамыз (құстың қанаттарын келтіру)Бір отырып, бір тұрыпОрнымызды табамыз37. Тауық, тауық тұрады – қыт – қыт- қыт (тәрбиешінің басында тауықтың атрибуты)Серуенге шығады қыт-қыт-қытБалапандар тізіліп – шиқ- шиқ – шиқ (балаларда балапандардың атрибуты)Артына еріп тұрады (бірінің артынан бірі тізіліп тұрып, қимылдар көрсетеді)Балапандар тыңдайдыАлысқа бармаңдарДәндерді теріңдерШиқ – шиқ – шиқ38. Үлкен шеңбер құрайық (мәтінге сәйкес іс-қимылдар)Құсша қанат қағайықБір отырып, бір тұрыпТынығып біз алайық39. Алақай-ау алақай (орындарынан тұру)Қандай жақсы көктем ай (алақан соғу)Нұр жамылды далалар (қолдарын жоғары көтеру, бұлғау)Келді ауылға көп торғай (құсша қанат қағу)40. Үлкен шеңбер құрайық (шеңберге тұру)Қазша қанат қағайық (қолдарын жайып көтеріп, түсіру)Аққуша мойнымызды созайық (мойындарын оңға, солға созу)Құсша жерге қонайық (қолдарын түсіріп, жай тұру)Үлкен үйді жасайық

Чокан Чингисович Валиханов родился в 1835 г. в крепости Кушмурун (ныне ст. Кусмурун Костанайской области). Позже его родители переезжают в местечко Сырымбет. Кокшетауского округа, где находилась их родовая зимовка. Ранние детские годы Ч. Валиханова проходят в основном в Сырымбете, в одном из живописных уголков Северного Казахстана. Отец Чокана - Чингис Валиханов в то время занимал пост старшего султана Кусмурунского округа. 

По свидетельству биографов, Чокан в детстве около 3-х лет обучался у медресе мусульманской грамоте, был знаком с восточной письменной литературой и казахским фольклором. 
Покорный слуга царской администрации потомственный степной феодал Чингис Валиханов решил подготовить себе достойную смену. С этой целью он в 1847 г. отправляет сына на учебу в Омский кадетский корпус. Когда Чокана привезли в Омск, он ни слова не знал по-русски, однако через несколько месяцев даровитый и любознательный мальчик почти в совершенстве усвоил русский язык.